80. rocznica zagłady Jasła przez Niemców. Film „Zrównać z ziemią” po premierze

Fabularyzowany dokument ukazuje tragedię mieszkańców Jasła i okolicznych miejscowości. Reżyserem filmu jest Marcin Głowacki, a producentem Bogdan Miszczak. W filmie występują Maciej Słota, Paweł Dobek, Tadeusz Łomnicki, Joanna Baran-Marczydło, Mateusz Marczydło, grupy rekonstrukcyjne i statyści. Autorem zdjęć jest Mariusz Konopka.

- Zebraliśmy się aby uczcić 80. rocznicę tragicznych wydarzeń, które nieodwracalnie zmieniły obraz naszego miasta. Rocznicy, która za sprawą wydania haniebnego rozkazu przez Waltera Gentza, doprowadziła do tego, że mieszkańcy Jasła byli zmuszeni do opuszczenia swoich domów, do porzucenia swojego dobytku, a całe miasto zostało zburzone. Dlatego ten film jest świetną okazją aby oddać hołd tym wszystkim osobom, które przyczyniły się do odbudowy miasta, które odrodziło się jak ten przysłowiowy feniks z popiołów

- powiedział podczas premiery filmu burmistrz Jasła Adam Kostrząb.

Film równocześnie wyemitowano w Sedonie (USA), mieście w Arizonie, dla mieszkających tam przyjaciół Jasła, którzy za pomocą łączy internetowych pozdrowili widzów w JDK. „Zrównać z ziemią” zostanie zaprezentowany podczas festiwalu filmów w Sedonie.

Zobacz zdjęcia z jasielskiej premiery filmu!

Przed emisją filmu, jego producent Bogdan Adam Miszczak, właściciel TV Obiektyw, rozmawiał z reżyserem Marcinem Głowackim, dr. Jackiem Magdoniem z rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oraz dyrektorem Muzeum Regionalnego w Jaśle Mariuszem Świątkiem.

- To ważna data w historii miasta Jasła, która dotknęła wszystkich jego mieszkańców, nie tylko tych, którzy żyli w nieszczęsnym 1944 roku, ale wszystkich, którzy do miasta wrócili i to miasto odbudowywali. W jakimś sensie dalej ponosimy konsekwencje tego, że zamiast się rozwijać, musieliśmy się odbudować. Dlatego każde upamiętnienie i przypomnienie ludziom o tym wydarzeniu jest istotne. Co ciekawe, ciągle natrafiamy na osoby, które mówią: nie słyszałem, nie wiedziałem. Każdy taki film, wydarzenie, które to upamiętnia, jest przede wszystkim hołdem dla tych, którzy to musieli przeżyć

- podkreślił dyrektor Mariusz Świątek. - Do odbudowy Jasła przyczyniło się społeczeństwo całego Podkarpacia. Pierwszy budynek, które państwo polskie odbudowało w Jaśle – i to nie jest anegdota – to był urząd skarbowy[/cyt] - dodał.

Jasło miało być wzorcowym, aryjskim miastem w Generalnym Gubernatorstwie.

- Na tych obszarach tworzono wyspy niemczyzny, które miały być tym rozsadnikiem, a z drugiej strony ci żołnierze niemieccy, którzy przygotowywali się do kolejnego etapu ekspansji, mieli czuć się jak w domu. Jasło znajdowało się w epicentrum planów niemieckich, które tutaj na wschodzie były realizowane i zostały przekute później w generalny plan wschodni

- powiedział dr Jacek Magdoń z rzeszowskiego IPN.

Wydarzenia z 1944 roku według reżysera filmu Marcina Głowackiego, pochodzącego z Sanoka, są bardzo trudne do ujęcia w artystycznej formie.

- Film ma pomagać pamiętać o tym co się zdarzyło. Uważam, że pamięć jest żywa wtedy gdy jest przeżyta. Mam nadzieję, że ten film będzie lekcją historii, a przeżycie tych wydarzeń będzie żywe, trwałe. Dzięki przeżyciu historii możemy stworzyć wspólnotę

- zaznaczył Marcin Głowacki.

- Nie szukaliśmy sensacji. Chcieliśmy pokazać widzom historię, która ma pozwolić na chwilę się zatrzymać i spróbować przeżyć, żeby tamten świat na chwilę stał się częścią naszego świata

- dodał reżyser.

Film opowiada nie tylko o samym zburzeniu Jasła, ale też o tragicznych wydarzeniach w pobliżu Jasła: zamordowaniu w Hałbowie ponad 1200 Żydów z Nowego Żmigrodu, o lesie warzyckim, nazywanym podkarpackimi Palmirami, gdzie zamordowanych zostało ponad 5 tysięcy osób, a także o obozie zagłady w Szebniach.

Po premierze Bogdan Adam Miszczak podziękował posłowi do Parlamentu Europejskiego Bogdanowi Rzońcy oraz samorządowcom, sponsorom, twórcom, aktorom i statystom.

- Ten film oskarża. Nie bójmy się tego słowa. Przecież II wojna światowa i napad hitlerowców na Polskę to nie było dzieło przypadku. Kiedy Hitler dochodził do władzy w Niemczech miał 85-90 procent poparcia u Niemców. To nie naziści zabijali. Zabijali Niemcy. Mówmy jak jest. Nie ma co uciekać się do modnych, wydumanych terminów. To byli Niemcy. Hitler, gdy zostawał kanclerzem, otrzymał 88 procent poparcia Niemców. W Niemczech nie trzeba było fałszować wyborów. Niemcy tak wybrali. To Niemcy innym ludziom zgotowali ten los. I takie są fakty. Trwa walka o to, żeby Niemcy zapłacili za to, co wywieźli. Proszę sobie wyobrazić 1002 wagony ukradzionych rzeczy z Jasła, sto pociągów ze skradzionymi rzeczami z Jasła. Tego też nie zrobili naziści. Zrobili to doktorzy, tak się tytułowali. Po prostu Niemcy. Zachęcam do takich rozmów, co się stało w Jaśle. Przy różnej nowomowie, fałszowaniu historii, za chwilę będzie tak, że to Polacy wywołali II wojnę światową, żeśmy sprowokowali Niemców. Takie teksty też, niestety haniebne, pojawiają się w ustach historyków. Ten film powinien trafić pod strzechy, do szkół, pokazać dzieciom, żeby zrozumieli czym była II wojna światowa. Nasi dziadkowie w Jaśle dużo wycierpieli. Staramy się, żeby chociaż trochę Niemcy to Jasłu, Polakom, Polsce wynagrodzili. Proszę wczuć się w role tych dzieci zabijanych w lesie, mordowanych Żydów, tych Polaków, którzy utracili całe majątki. Postawmy na prawdę

- podkreślił europoseł Bogdan Rzońca.

Film uzyskał dofinansowanie z Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego w Warszawie. Wsparcia udzieliły samorządy podkarpackie: Miasto Jasło, Gmina Jasło, Gmina Nowy Żmigród, Powiat Jasielski, Gmina Tarnowiec, Gmina Dębowiec, Gmina Skołyszyn, Nadleśnictwo Kołaczyce oraz lokalne firmy: Przedsiębiorstwo Robót Drogowo Mostowych sp. z o.o. w Jaśle, Orion Engineered Carbons Sp. z o.o. w Jaśle, Gamrat S.A, Unimot S.A., Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Wenta” sp. z o.o. we Frysztaku, Raf-Ekologia sp. z o.o. w Jedliczu, Petrosoft.pl Technologie Informatyczne sp. z o.o. w Jaśle , MPM Spółka Jawna w Jaśle, Orion Engineered Carbons Sp. z o.o. w Jaśle.

Partnerami w filmie są Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie i Muzeum Regionalne w Jaśle.

Patronat medialny nad przedsięwzięciem sprawują Gazeta Codzienna Nowiny i portal Nowiny24.pl.