Jury wyłoniło tegorocznych nominowanych w konkursie "Zabytek Zadbany". Jest tam jeden obiekt z Podkarpacia [ZDJĘCIA]

„Zabytek Zadbany” to ogólnopolski konkurs prowadzony z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nadzór nad nim sprawuje Generalny Konserwator Zabytków. Konkurs wyróżnia właścicieli i zarządców, którzy wzorowo wywiązują się z obowiązku opieki nad zabytkami. Po raz pierwszy został zorganizowany w 1975 r., od 11 lat prowadzony jest przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.

W każdej z kategorii kapituła konkursu nominowała maksymalnie cztery obiekty, z których wyłoni laureata i maksymalnie trzech wyróżnionych.

W kategorii specjalnej dla właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem komisja konkursowa wybrała ex aequo dwóch laureatów: kamienica przy Al. Kościuszki 14 w Częstochowie (woj. śląskie, właściciel: Mariusz Etryk) oraz Zamek Książ w Wałbrzychu (woj. dolnośląskie, zarządca: Zamek Książ w Wałbrzychu).

• Kategoria utrwalenia wartości zabytkowej obiektu

  • Ratusz w Brzegu, woj. opolskie
  • Kościół rektorski Świętego Jana Chrzciciela w Gnieźnie, woj. wielkopolskie
  • Budynek ptaszarni, altana nad stawem, mur ogrodzeniowy – zespół obiektów ogrodu zoologicznego we Wrocławiu
  • Mauzoleum rodu Guttlerów w Złotym Stoku, woj. dolnośląskie.

• Kategoria rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu

  • Cmentarz z czasu pierwszej wojny światowej w Błoniu, woj. małopolskie
  • Wieża widokowa wraz z otoczeniem w Cedyni, woj. zachodniopomorskie
  • Lapidarium na dawnym cmentarzu ewangelickim w Dołujach, woj. zachodniopomorskie
  • Fort pancerny nr 52 a „Łapianka” w Krakowie.

• Kategoria adaptacji obiektów zabytkowych

  • Kamienica przy ul. Rycerskiej 10 w Gdańsku
  • Dom Wiedemanna w Pruszczu Gdańskim, woj. pomorskie
  • Synagoga w Sompolnie, woj. wielkopolskie
  • Siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej w Żaganiu, woj. lubuskie

• Kategoria architektury i budownictwa drewnianego

  • Cerkiew greckokatolicka Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem, woj. małopolskie
  • Chata Jana Raka w Husowie, woj. podkarpackie (właściciel: Gmina Markowa)
  • Dom podcieniowy w Pyzdrach, woj. wielkopolskie
  • Kościół parafialny Oczyszczenia NMP w Starymgrodzie, woj. wielkopolskie.

• Kategoria zabytków techniki

  • Dworzec kolejowy w Białymstoku
  • Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, woj. śląskie
  • Dawna remiza Stoczni Gdańskiej w Gdańsku
  • Budynek A – Biała Fabryka w Łodzi.

Przyznanie nagród laureatom i wyróżnionym wyłonionym spośród nominacji oraz tytułów laureatów kategorii specjalnej nastąpi na uroczystej gali w listopadzie tego roku.

Chałupa Jana Raka jest jednym z najbardziej znanych zabytków w Husowie. Jest to przykład typowego, tradycyjnego budownictwa mieszkalnego okolic wsi Markowa. Dom wybudowany został w konstrukcji zrębowej „na obłap”. Według relacji właścicieli - około 1720 r. Stanowiła własność Jana Raka, poety z czasów pańszczyźnianych, postaci znanej w regionie. Przez długi okres należał do rodziny Szmuców, z której pochodziła żona Jana Raka.

W części mieszkalnej znajduje się izba i kuchnia, w części gospodarczej - komora i obora. Zachowany jest XIX-wieczny piec z zapieckiem. Dach został pokryty strzechą.

W latach 70. XX wieku chata została wykupiona przez Skarb Państwa i przeznaczona na muzeum. Ostatecznie umieszczono w nim izbę pamięci poświęconą poecie, którą obecnie opiekuje się Centrum Kultury i miejscowa szkoła.