Na polskim cmentarzu w Mościskach na Ukrainie pochowanych zostało 110 polskich żołnierzy, poległych we wrześniu 1939 r. w okolicach Lwowa. To efekt dużej i długiej akcji poszukiwania mogił i ekshumacji szczątków. Jak ta akcja wyglądała?
Nasz projekt na dobre rozpoczął się w 2012 r. i faktycznie do obecnej chwili odnaleziono i ekshumowano szczątki 111 żołnierzy Wojska Polskiego. W projekcie brało udział wiele instytucji. Był on podzielony na wiele etapów. Było zbieranie informacji historycznych. Potem zbieranie informacji w terenie, czyli wywiady z mieszkańcami terenów, na których we wrześniu 1939 r. toczyły się walki. Etap weryfikacji archeologicznej, przez archeologów ukraińskich z grupy Pamięć, m.in. przez Lubomyra Horbacza. W mniejszym zakresie także przez archeologów ukraińskich z innej grupy. No i wreszcie moment ekshumacji.
Działania były rozłożona na dłuższy czas i była stale prowadzona. Tymczasem pogrzeb odbył się kilka tygodni temu. Co w tym czasie działo się ze szczątkami?
Tymczasowo były przechowywane w kryptach kościołów rzymsko - katolickich, które znajdowały się najbliżej miejsc znalezienia pochówków. W tym roku nastąpił absolutny przełom w sprawie, czyli zgoda władz ukraińskich, zarówno w Kijowie, jak i międzyresortowej komisji do spraw upamiętnienia uczestników operacji antyterrorystycznych, ofiar wojny i represji politycznych, czyli odpowiednika naszej Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Do tego jeszcze zgoda władz miejskich w Mościskach. Zwieńczeniem był uroczysty pogrzeb 110 żołnierzy na cmentarzu w Mościskach na Ukrainie. Potem pogrzeb jednego żołnierza, strzelca Józefa Gwoździańskiego w Dobrzechowie koło Strzyżowa.
Co to byli za żołnierze, z jakich oddziałów pochodzili, gdzie znaleziono ich szczątki?
Odnajdywaliśmy je w różnych miejscach. Szliśmy szlakiem bojowym, który określiliśmy na podstawie pewnych źródeł historycznych. Na razie udało się nam znaleźć na pewno małą część poległych. To byli żołnierze z grupy operacyjnej gen. Kazimierza Sosnkowskiego.
Czy obecne badania przynoszą jakąś dodatkową wartość historyczną?
Na pewno tak. Do tej pory nie ma pełnej listy poległych w tym okresie żołnierzy. Staramy się ich identyfikować. Na razie udało się ustalić dane trzech żołnierzy. Na podstawie źródeł historycznych chcemy zrekonstruować listę poległych. Temat kampanii wrześniowej na terenie woj. lwowskiego jest rzadko podejmowany. U nas, ale szczególnie na Ukrainie. Tam budzi wręcz zdziwienie, ludzie jakby o tym zapomnieli. To wynika z różnych uwarunkowań historycznych.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?