Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Kościół w Haczowie - perła architektury nad Wisłokiem

Piotr Samolewicz
FOT. DARIUSZ DANEK
Pierwszy cud w Haczowie zdarzył się na początku XV wieku, gdy jak głosi legenda do wsi "przyszła wodą" cudowna figura Matki Boskiej Bolesnej.

[galeria_glowna]

Wyrzeźbiona w drzewie lipowym Pieta do dziś stoi w nowym parafialnym kościele. Drugi cud wydarzył się w 1624 roku. Podczas najazdu Tatarów stary drewniany kościół został tylko nadpalony. Uważany jest dziś za największą na świecie drewnianą świątynię konstrukcji zrębowej.

Kościół stoi w centrum wsi lokowanej w 1352 przez Kazimierza Wielkiego na prawie magdeburskim. Wieś założyli niemieccy osadnicy. Okazała świątynia zaświadcza o bogactwie mieszkańców, wolnych chłopów, gdyż Haczów przez wieki pozostawał wsią królewską. W okresie zaborów Haczów uważany był za najbogatszą wieś w całej Galicji.

Pod zarządem państwa

Po II wojnie światowej państwo przejęło bezprawnie kościół. Wyposażenie świątyni - 180 elementów - zostało w latach 60. ub. wieku wywiezione do skansenu w Sanoku i do starego dworku w Krościenku Wyżnym.

Osobą, która najwięcej zrobiła dla zabytkowej świątyni, jest ks. Kazimierz Kaczor, proboszcz w Haczowie od 30 lat, opiekun obiektu.

- Gdy 9 stycznia 1979 roku przyszedłem do Haczowa, nie miałem wejścia do tego kościoła. Pilnowali go strażnicy. W środku nie było nic, tylko błoto. Otrzymałem od ks. biskupa Ignacego Tokarczuka zadanie odzyskać świątynię i przywrócić ją do kultu religijnego. Pod koniec lat 70. władze zamierzały tu utworzyć muzeum narzędzi rolniczych, filię skansenu w Sanoku. Dzięki Solidarności udało się odzyskać ten kościół i po 30 latach konserwacji i zabiegów - zostało tu włożone 17 milionów złotych - przywrócić do kultu.

Gotyckie malowidła

W ramach działań konserwatorskich odbudowano nasyp i przesunięto koryto Wisłoka, nad którym stoi kościół. Odkryta w prezbiterium gotycka polichromia z 1494 roku jest największą figuralną w Polsce i najstarszą tego typu w Europie. Odkrycie polichromii oraz ukrytych na strychu gotyckich desek było najcenniejszym znaleziskiem związanym ze świątynią.

Czy wiesz, że...

Czy wiesz, że...

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Haczowie, które tworzą stary i nowy kościół, jest otwarte codziennie od godziny 7 do 18. Przy większych grupach warto wcześniej powiadomić telefonicznie księdza, dzwoniąc pod 0-13 439-10-12 lub 439-15-60 Odpusty: piątek przed Niedzielą Palmową i 15 sierpnia - w Wniebowzięcie NMP.
Całkowicie odnowiony obiekt został przywrócony do kultu religijnego 13 listopada 2000 roku. Msze odbywają się w nowym, nie opodal stojącym kościele. W nim też w ołtarzu głównym znajduje się haczowska pieta. Stary kościół wyposażony jest w systemy przeciwpożarowy i przeciwłamaniowy. Niestety, proboszcz nie dostał w tym roku dofinansowania na całodobowy monitoring.

Malowidła przedstawiają upadek Jezusa pod krzyżem, ukoronowanie Matki Bożej w niebie oraz ścięcie przez króla Bolesława Śmiałego biskupa Stanisława. Autorzy malowideł jak i innych gotyckich dzieł w świątyni są anonimowi; nie wiadomo, czy byli miejscowymi artystami czy przybyłymi.

Wielki św. Krzysztof

Gotyckie świątynie w przeciwieństwie do barokowych czy rokokowych są oszczędnie zdobione. Po wejściu do kościoła i po przyzwyczajeniu się oczu do sztucznego oświetlenia, zlewającego się z sączącym się przez okna światłem dziennym, powoli zaczynamy dostrzegać detale.

Ze stropu spogląda ogromna figura Chrystusa Pantokratora, namalowana na odkrytych jedenastu gotyckich deskach. Warto zwrócić uwagę na gotyckie malowidło w nawie bocznej przedstawiające olbrzymią, nienaturalnie wygiętą figurę św. Krzysztofa. Artysta tak jak umiał przedstawił świętego w ruchu, jak dźwiga na ramieniu dzieciątko Jezus przez wodę, w której pływają ryby i jakieś stwory.

Oczy same kierują się w stronę umiejscowionej w centrum ołtarza głównego figury Matki Bożej z Dzieciątkiem, jedynego zachowanego do dziś elementu gotyckiego tryptyku. Pogodny uśmiech Matki Bożej oraz jej smukła sylwetka podkreślona przez umiejętnie udrapowaną szatę świadczą o kunszcie artysty.

Na prawej ścianie prezbiterium znajdujemy mało widoczny na pierwszy rzut oka rysunek wagi z ludzką duszą. Do najstarszych elementów wyposażenia należy jeszcze gotycka noga stojącej nieopodal chrzcielnicy.

800 - letnie bale drzew

Obiekt powstał z 200-letnich bali modrzewiowych (strona zachodnia) i jodłowych (wschodnia), liczących dziś 800 lat. Cieśle nie użyli ani jednego gwoździa, tylko drewniane zatrzaski (zamysł celowy, bo gwoździe rdzewieją i dają wilgoć). O ogromie budowli mówią i inne liczby: połać spadzistego dachu, wysokiego na 11 metrów, liczy aż 2280 metrów kwadratowych; kościół długi jest na 25 metrów; wieża dobudowana została w pierwszej połowie XVII wieku. Całą świątynię otaczają soboty.

Z przedsionka do nawy głównej prowadzą drzwi dębowe z XVI wieku z cytatem z Biblii "Dom moy jest/ Dom modlitwy/ a wyście go/ uczynili jaskinią łotrów" i z rysunkiem Chrystusa wypędzającego kupców ze świątyni.

W XVII wieku kościół został przebudowany z jednonawowego na trzynawowy (nawy boczne są niższe od głównej) poprzez dobudowanie zaskrzynień na czterech filarach. Wyposażenie - ławki, boczne ołtarze, konfesjonały - pochodzą z tego okresu i lat późniejszych.

- Gdy tu przyszedłem w 1979 roku, widziałem, jak tymi barokowymi ołtarzami robotnik palił w piecu w Krościenku Wyżnym - wspomina proboszcz. Konfesjonały pochodzą z XVIII wieku. - Mogłyby opowiedzieć historie wielu tragedii i grzeszników - mówi gospodarz haczowskiej świątyni.

Jak dojechać

Jak dojechać

Dojazd z Rzeszowa droga E 371 przez Domaradz (jechać na Krosno). Od skrętu w Jabłonicy Polskiej do Haczowa jest ok. 4 km.

Przez wiele lat uważano, że kościół został spalony podczas najazdu Tatarów w 1624 roku. Taką informację w liście do króla zawarł ówczesny proboszcz Haczowa.

- W rzeczywistości został tylko nadpalony - wyjaśnia ks. Kaczor.

We wsi panuje przekonanie, że Matka Boska otacza mieszkających tu ludzi opieką, chroni ich od klęsk. Może ocaliła też kościół? W każdym domu wisi obraz przedstawiający kopię haczowskiej piety. W każdą trzecią niedzielę miesiąca odbywają się nieszpory ku czci Matki Bożej Bolesnej, a piątki poświęcone są czci Matki Bożej.

- Po koronacji Matki Bożej przez papieża Jana Pawła II w 1979 roku w Krośnie i po wpisaniu go w 2003 roku na listę światowego dziedzictwa UNECSO, rocznie kościół odwiedza około 800 grup - mówi ks. proboszcz.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wideo
Wróć na nowiny24.pl Nowiny 24