Kto zyska na podatku liniowym?

Rozmowa z Piotrem Klimczakiem, ekonomistą.

- Przeciwnicy podatku liniowego mówią: po co go wprowadzać, skoro obecnie ponad 90 proc. obywateli płaci podatki według pierwszej stawki, wyższe stawki dotyczą zaledwie garstki bogatszych, a zatem jest to już prawie podatek liniowy.

- Zgadza się. Zwolennicy podatku liniowego liczą być może na to, że po jego wprowadzeniu znajdą się pieniądze na realizację obietnic przedwyborczych.

Jan Tomaka, poseł PO: - Nie uważam, by furtka do wprowadzenia podatku liniowego była zamknięta. Liczę tu na zgodę PSL. Zdaję sobie sprawę, że nie będzie to system 3x15 i że stawki podatków PIT, CIT i VAT będą musiały być zróżnicowane. Ale byłaby to jedna stawka dla każdego podatku. (fot. FOT. ARCHIWUM)- Rzeczywiście się znajdą? Część polityków obawia się raczej sytuacji odwrotnej: że po wprowadzeniu podatku liniowego pieniędzy w budżecie będzie mniej.

- Nie będzie mniej. Jak dowodzą doświadczenia państw Europy środkowo-wschodniej, np. Łotwy czy Słowacji, po wprowadzeniu podatku liniowego i likwidacji ulg wpływy do budżetu były wyższe.

- Z pozoru to nielogiczne.

- Wytłumaczenie jest proste: ludzie o wysokich dochodach przestają wtedy uciekać od płacenia podatków. Podatek liniowy to system przejrzysty, który powoduje, że nie opłaca się im kombinować.

- Poza tym, to oni najbardziej zyskaliby na takiej zmianie.

[obrazek3] Mieczysław Kasprzak, poseł PSL: - Podatek liniowy to bardziej hasło niż metodologia obliczania podatku. W dyskusji nad nim trzeba się zastanowić, skąd wziąć pieniądze na utrzymanie struktur państwa. Nikt nie wyliczył, co nam da wprowadzenie tego podatku. Jesteśmy za tym, by podatnicy płacili jak najmniej, ale z drugiej strony musimy mieć dobrze działającą służbę zdrowia i oświatę, godziwe emerytury i renty. Dlatego w koalicji trzeba będzie pójść na kompromis i wprowadzić takie podatki, na jakie państwo będzie stać. (fot. FOT. ARCHIWUM)- To też prawda. Państwo wychodzi z założenia, że skoro doszli do tak wysokiego statusu materialnego, to znaczy, że w procesie edukacji łożyło na nich więcej, a więc teraz oni muszą oddać więcej niż inni. Trudno zaakceptować taką logikę.

Ale jest też niebezpieczne zjawisko. W Polsce zwolennikami podatku liniowego są w dużej mierze przedstawiciele kadry zarządzającej spółek skarbu państwa. Pytanie, czy ich wysokie pensje zawsze są adekwatne do wyników.

Podatek liniowy (zwany również płaskim) jest obliczany w oparciu o jedną stawkę opodatkowania, co oznacza, że wszyscy podatnicy płacą taką samą część (np. 19 proc.) swoich dochodów.

Zalety dla podatników:

• prostota w naliczaniu
• nie trzeba się martwić, że się wejdzie w wyższy próg podatkowy
• ludzie o wysokich dochodach będą płacić znacznie niższy podatek niż dotychczas
• będzie mniejsza biurokracja podatkowa

Wady dla podatników:

- znikną ulgi, np. zostałaby zniesiona niedawno wprowadzona ulga na dzieci
- zniknie kwota wolna od podatku
- podatek liniowy może uderzyć w klasę średnią

W węższym znaczeniu podatek liniowy to brak progresji podatkowej, a więc wzrostu stawki podatkowej wraz ze wzrostem dochodów.

Podatek liniowy został wprowadzony w wielu krajach Europy środkowo-wschodniej: obowiązuje m.in. na Litwie, Słowacji, w Estonii, Macedonii i Rosji. Stawka opodatkowania waha się między 12 a 35 proc.

W wielu krajach Europy Zachodniej nawet znaczące partie liberalne opowiadają się za utrzymaniem progresywnej skali podatku dochodowego (czyli kilku stawek, które wzrastają wraz ze wzrostem dochodów), choć często postulują łagodzenie progresji (obniżanie i "spłaszczanie" stawek).