Kulpanocka Folk Festiwal nad Zekiem w Radymnie. Noc Świętojańska 2022 [WIDEO, ZDJĘCIA]

Potańcówką na folkową nutę z AB POWER rozpoczęto imprezę, a koncert grupy KRZIKOPA wprowadził rozrywkowy klimat. Mieszkańcy Radymna i wszyscy uczestnicy tej imprezy mogli skorzystać z ogródków nad Zekiem, zjeść smaczny posiłek oraz wypić coś dla ochłody. Gdy już zaszło słońce, wszyscy przeszli na plażę, by obejrzeć widowisko obrzędowe nawiązujące do tradycji „Nocy Świętojańskiej”, zakończone puszczaniem wianków na wodę w wykonaniu wielopokoleniowej grupy artystów MOK. Po tej wspaniałej inscenizacji zagrał koncert „Somethingski Trio” i znów odbyła się potańcówka na folkową nutę. Organizatorem imprezy był Miejski Ośrodek Kultury w Radymnie oraz Miasto Radymno.

To słowiańskie święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju i płodności, radości oraz miłości. Związane jest z letnim przesileniem Słońca, obchodzone w czasie najkrótszej nocy w roku. Noc Świętojańska zwana jest także nocą Kupały, kupalnocką, kupałą, czy też sobótką, a na Warmii i Maurach – palinocką.

Noc Kupały zastąpiła Noc świętojańska

Noc z dnia 23 na 24 czerwca, jako poprzedzająca dzień św. Jana Chrzciciela, poświęcona jest rzekomo obchodowi ku czci tego Świętego, jednak niema właściwie nic wspólnego ani ze świętym, ani z chrześcijaństwem w ogóle. Obchód świętojański sięga swoim początkiem zamierzchłych czasów pogańskich, kiedy to dawni Słowianie palili w te noc ognie na cześć boga Kupały. Święto kultywowano na obszarach zamieszkanych przez ludy słowiańskie, a w podobnym charakterze przez ludy bałtyckie, germańskie i celtyckie oraz część narodów wywodzących się z ludów ugrofińskich. Oczywiście po wprowadzeniu wiary chrześcijańskiej, zwyczaj starożytny Słowianie przystosowali do świąt i świętych kościoła.

Szczątki obrzędów pogańskich, zmienione i przerobione, a nieraz obleczone w formy chrześcijańskie, składają się na współczesne zwyczaje świętojańskie, które coraz bardziej zanikają lub przekształcają się w formę imprezy. Obchód nocy świętojańskiej, jak zresztą wszelkie inne obchody ludowe, posiada szereg odmian lokalnych, jednak pewne tradycje zachowały tę samą formę, na różnych terenach Polski.

Noc świętego Jana, to noc czarów, nadziemskich potęg, uczty czarownic i badania przyszłości, to też lud stara się znaleźć drogę do szczęścia, oraz dowiedzieć się o rzeczach najważniejszych z tych, które go czekają. Poniżej przedstawiam nieodłączne elementy tradycji Nocy świętojańskiej.

Szukanie kwiatu paproci

Najbardziej powszechną tradycją jest szukanie kwiatu paproci, który zakwita o samej północy w trudno dostępnych miejscach i wertepach leśnych. Posiadacz kwiatu paproci widzi wszystkie skarby ukryte pod ziemią, poza tym może mieć wszystko czego tylko śmiertelnik zdolny jest zapragnąć. Zdobycie jednak tego kwiatu nie jest rzeczą łatwą, gdyż strzegą go rozmaite złe moce, starające się nie dopuścić do niego światła.

Palenie ogniska

W wieczór świętojański chłopcy palą ogniska na brzegach, przez które nieraz skaczą i tańczą wokół nich. Aktualnie do wspólnej zabawy zapraszane są również dziewczęta.

Wianki na nurtach rzek

Punkt kulminacyjny. Wianki puszczane na wodę zaopatrzone są w płonące świeczki, a z zachowania się wianków dziewczęta wróżą o zamążpójściu. Uważa się, że kręcenie się wianka na miejscu to znak, że dziewczyna wyjdzie za mąż nie prędko, jeżeli natomiast wianek popłynie odrazu naprzód to wyjdzie jeszcze w tym roku. W niektórych miejscach, chłopcy uganiają się na łodziach za wiankami. Dziewczyna, której wianek popłynął nieschwytany nie wyjdzie w tym roku za mąż. Ta, której przypadkiem wianek zatonął i przestał świecić lub z powodu przeszkody zmienił drogę, straci narzeczonego lub umrze. Ta, której wianek schwytają, wyjdzie za mąż jeszcze w tym roku. Zwyczaj ten jest najbardziej rozpowszechniony.

Widowisko obrzędowe nawiązujące do tradycji „Nocy Świętojańskiej” odtwarzane jest w wielu miejscach na Podkarpaciu i w ostatnich latach zyskało na popularności. Dawniej wierzono, że celebrowanie tego dnia zapewni mieszkańcom zdrowie i urodzaj. Dziś zwyczaj ten przybrał formę rozrywkową i często jest motywem przewodnim organizowanych imprez lub po prostu „jedną z atrakcji”. Młodzież chętnie inscenizuje tę dawną tradycję słowiańską.