Patryk Kosela: Uczciwi pracodawcy nie muszą się bać kontroli PIP

Na pewno działania Państwowej Inspekcji Pracy będą miały wreszcie właściwy sens. Dziś, jeśli jej inspektor chce przeprowadzić w jakimś zakładzie pracy kontrolę, to musi zapowiedzieć się z tygodniowym wyprzedzeniem i upewnić, czy danemu pracodawcy pasuje ten termin. To przecież absurd. Dochodziło do takiej sytuacji, że ten czas przeznaczano na eliminowanie wszelkich nieprawidłowości związanych z BHP, na zmienianie ewidencji czasu pracy i instruowanie pracowników, co mają odpowiadać inspektorowi pracy; a po zakończonej kontroli wracały naruszenia i łamanie praw pracowniczych.

Polska to w tej chwili jedyny kraj, gdzie obecnie tego rodzaju kontrola jest zapowiadana. Dlaczego nikt wcześniej nie zajął się tym problemem?

To jest dobre pytanie. Przez ostatnie lata lobby pracodawców miało silny posłuch u parlamentarzystów i rządzących. Skutecznie blokowano zmiany ochrony pracy i pracowników. Ba, często przecież luzowano prawa pracownicze, choćby poprzez wprowadzenie elastycznego czasu pracy. Zapowiedziane teraz zmiany mają też pewnie zwiększyć wpływy do budżetu Skarbu Państwa, by sfinansować obietnice nowego rządu. Niedawno posłowie jednej z partii postulowali obniżenie wydatków budżetowych na Państwową Inspekcję Pracy. Pomysł odebrania pieniędzy PIP, przy jedno-czesnym zwiększaniu pola działania tej instytucji, był szalony.

Inspektorzy pracy przekonują, że pracodawcy, którzy nie mają nic do ukrycia, nie muszą obawiać się kontroli. Jednak zdaniem przedsiębiorców, prowadzenie w Polsce firmy zgodnie z przepisami nie jest takie łatwe, bo one stale się zmieniają.

Jeśli ktoś nie radzi sobie z prowadzeniem działalności gospodarczej, to niech skorzysta z bogatej przecież oferty biur rachunkowych i prawnych albo niech zmieni zajęcie. Nie przyjmuję stwierdzenia, że skoro w Polsce przepisy często się zmieniają, to ktoś może łamać prawo, w tym prawa pracownicze. Mówimy o hochsztaplerach czy o przedsiębiorcach? Żadna uczciwa osoba nie ma przecież powodów do obaw. Uporczywe łamanie praw pracowniczych jest przestępstwem.

PIP jednocześnie zapowiada, że pierwsza kontrola ma mieć charakter audytowy i instruktażowy. Nie będzie karania przedsiębiorców, poza przypadkami rażących naruszeń. To  dobre rozwiązanie?

Tak, bo uczciwi pracodawcy nie muszą się bać drobnej, niezamierzonej pomyłki. Pierwsza inspekcja ją wykaże i wskaże drogę do naprawienia jej. W całej Europie odbywa się to w ten sposób.

Eksperci podkreślają, że należy też zmienić wysokość kar, bo w tej chwili wielu firmom opłaca się łamać prawo pracy. Jak to wygląda w praktyce?

Niestety, mandaty nakładane obecnie przez Państwową Inspekcję Pracy nie odstraszają od łamania prawa. Kary orzeczone przez sąd również nie są wysokie. Często wręcz bardziej opłaca się zapłacić karę i wrzucić ją w koszty prowadzenia działalności gospodarczej, niż przestrzegać obowiązujących przepisów. Wysokość kar jest na żenująco niskim poziomie. Górna granica to 30 tysięcy złotych. Wiadomo jednak, że w całym 2015 roku żaden sąd nie orzekł maksymalnej sankcji. Średnie kary to 2 tys. zł. Dla bogatych firm to kwoty niczym na waciki. Być może należy zastanowić się nad tym, by dotkliwość kar była uzależniona od przychodów. Uważam też, że należy nazywać sprawy po imieniu, bo jeśli dany pracodawca nie płaci pracownikowi wynagrodzenia za pracę przez kilka miesięcy, to należy go traktować jak tego, który przywłaszcza cudzą należność czy własność, czyli jak złodzieja.