Podkarpacie znowu dusi się w toksycznym smogu [WIDEO]

Sytuacja jest bardzo poważna. W miniony weekend w regionie po raz kolejny poziom zawartości w powietrzu szkodliwych dla zdrowia pyłów został poważnie przekroczony. Najgorsza sytuacja była w niedzielę w Jaśle, gdzie stacja pomiarowa przy ul. Sikorskiego zanotowała stężenie pyłu na poziomie aż 402 procent dopuszczalnej wartości. W takich warunkach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska zaleca zdrowym osobom ograniczenie spacerów, a przewlekle chorym, starszym i małym dzieciom bezwzględne pozostanie w domach.

W poniedziałek sytuacja nieco się poprawiła, ale prognozy pogody i zanieczyszczenia powietrza pozwalają przypuszczać, że w kolejnych dniach szkodliwy smog powróci. Prognozy aktualizowane na bieżąco można obserwować na stronie: www.powietrze.podkarpackie.pl.

Jakość powietrza w regionie jest pod stałym nadzorem Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Stacje pomiarowe rozmieszczone między innymi na os. Nowe Miasto w Rzeszowie i przy ul. Sikorskiego w Jaśle kontrolują zawartość w powietrzu takich substancji jak benzen, dwutlenek siarki i azotu, tlenek węgla i ozon. Pod kontrolą jest także zawartość pyłów w powietrzu.

- O ile w skali roku normy nie są przekroczone, to w sezonie grzewczym zapylenie rośnie i okresowo przekracza dopuszczalne wartości. Bez wątpienia przyczyną jest tzw. niska emisja, czyli palenie przez mieszkańców w piecach – mówi Katarzyna Piskur, rzecznik WIOŚ Rzeszowie. Niestety coraz więcej ludzi wrzuca do pieców odpady, które w procesie spalania wytwarzają mnóstwo rakotwórczych związków.

- Produktem spalania węgla lub drewna jest dym w postaci gazu, który unosi się wysoko w powietrze. Jest mniej szkodliwy od ciężkich cząsteczek powstających w wyniku spalania gumy, folii, plastiku, sklejki, czy płyt wiórowych. One opadają na ziemię. Kiedy mamy do czynienia z wysoką wilgocią, mgłą, to jest jeszcze gorzej. Paląc takie przedmioty człowiek truje siebie i sąsiadów dwa trzy domy dalej – mówi dr nauk. med. Jan Gawełko, radioterapeuta z Rzeszowa.

W bezwietrzną pogodę problem jest o tyle poważniejszy, że pył w zasadzie stoi w miejscu. Osoby najbardziej narażone na jego szkodliwe działanie to przede wszystkim dzieci i młodzież, kobiety w ciąży, ludzie starsi i przewlekle chorzy.

- Chodzi przede wszystkim o choroby układu oddechowego, zwłaszcza astmę - wylicza Katarzyna Piskur. Ze względu na ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych, tym grupom inspektorzy zalecają, aby nie wychodzić z domu, kiedy jakość powietrza jest zła. - To zalecenie dotyczy także osób zdrowych, które lubią aktywnie spędzać czas poza domem, na przykład biegając - dodaje Katarzyna Piskur.

Doktor Gawełko ostrzega, że oszczędzając pieniądze poprzez spalanie śmieci właściciel domu truje nie tylko swoich sąsiadów, ale także siebie i swoich bliskich.

- Szkodliwe dla zdrowia cząsteczki wdycha z powietrzem, ale także zjada, bo wiele z nich opada na ziemię. Z tego powodu wiele osób choruje na astmę, alergie, a nawet nowotwory, głównie płuc i układu pokarmowego mówi dr Gawełko.

Straż Miejska w Rzeszowie odbiera coraz więcej telefonów od mieszkańców, skarżących się na gryzący dym z sąsiednich budynków.

- Mamy prawo kontrolować mieszkania i domy, a wspólnie z pracownikami WIOŚ możemy też wchodzić do środka i pobierać próbki popiołu. Kiedy udowodnimy, że ktoś pali odpadami, możemy nawet skierować sprawę do sadu, a tam grzywna sięga 5000 zł - ostrzega Jadwiga Jabłońska, zastępca komendanta Straży Miejskiej w Rzeszowie. Specjalnie powołana komisja Rady Miasta Rzeszowa ma rozważyć zakup dronów, które dzięki wyposażeniu w odpowiednie czuijnki pozwolą analizować skład dymu nad kominem. W ten sposób miasto chce walczyć z paleniem śmieci.

Urząd marszałkowski, dzięki unijnym środkom wprowadza programy zmniejszające emisję szkodliwych substancji. Wśród nich jest termomodernizacja 400 budynków użyteczności publicznej, która pochłonie 250 mln, a także budowa lub przebudowa sieci ciepłowniczych (25 km sieci za 45 mln zł).

- W 2017 roku będzie można również dostać dofinansowanie na odnawialne źródła energii. Duża część środków zostanie rozdysponowana dla samorządów gmin, które takie urządzenia montować będą w gospodarstwach domowych na swoim terenie – mówi Grzegorz Topolewicz z Departamentu Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO Urzędu Marszałkowskiego. – To 120 mln zł dofinansowania na instalacje fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, ale też zastosowania kotłów na biomasę – dodaje.

Nabór wniosków dla gmin prowadzony jest do 2 marca 2017 r. Z kolei do końca maja 2017 r. urząd będzie przyjmować projekty dotyczące instalacji OZE realizowanych bezpośrednio przez beneficjentów, czyli przedsiębiorców, spółki komunalne, jednostki samorządu terytorialnego itd. Na tego typu projekty przeznaczono 70 mln zł środków europejskich.

Nabór wniosków na wymianę przestarzałych, wszystkopalnych kotłów będzie ogłoszony dopiero w osobnym działaniu w IV kwartale br. Stare kotły mają zastąpić te gazowe, na biomasę oraz nowoczesne kotły na węgiel o najwyższej klasie redukcji emisji zanieczyszczeń. Większy ma być też udział ciepła sieciowego. Szansę na otrzymanie dotacji będą miały obszary o największym zanieczyszczeniu w regionie, głównie w zakresie pyłów. W puli na ten cel jest w sumie 100 mln zł.