Powstanie warszawskie: 17 miejsc pamięci, które musisz odwiedzić w stolicy. Pomniki, cmentarze, kamienice opowiadają poruszające historie

Zapraszam cię na wirtualny spacer po stolicy śladem miejsc pamięci powstania warszawskiego. Wybrałem 17 zakątków, z którymi wiążą się poruszające, czasem smutne, czasem wzniosłe, ale zawsze ciekawe wydarzenia z historii powstania. Każdy miłośnik historii powinien odwiedzić przynajmniej niektóre z nich w czasie wycieczki do Warszawy czy weekendu spędzanego w stolicy.

Cała Warszawa i wszystkie jej dzielnice z osobna są pełne pamiątek po powstaniu. Wybrałem 17 miejsc pamięci, które szczególnie warto odwiedzić – są symboliczne i szczególnie interesujące. wśród nich znajdują się zarówno piękne pomniki i całe cmentarze, tablice upamiętniające walki i ofiary, jak też nietypowe zakątki, przechowujące pamięć o mniej znanych wydarzeniach z 1944 r.

Niektóre z tych miejsc nadal stoją, po innych zostały tylko pamiątkowe tablice, ale wszystkie mają do opowiedzenia poruszające historie. Wybierz się na spacer po Warszawie śladami powstańczych walk i dowiedz się

• Który tragiczny epizod powstania zainspirował Andrzeja Wajdę do nakręcenia filmu
• W którym miejscu powstały najbardziej ikoniczne zdjęcia z walk
• Skąd wzięła się gąsienica, wmurowana w ścianę warszawskiej archikatedry
• Co ma wspólnego z powstaniem warszawskim królowa Elżbieta II
• W którym domu godzinę W czci się codziennie o 17:00
• Jakie smutne zdarzenie wspomina się w czasie Dnia Pamięci Starówki

Zapraszam – poznaj 17 miejsc w stolicy, z którymi wiążą się ciekawe i poruszające epizody powstania warszawskiego.

Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum Powstania Warszawskiego jest w całości poświęcone historii zrywu z 1944 r. – to jedyna taka placówka na świecie. Jest bardzo nowoczesne, narracyjne i multimedialne. Goście mogą poznawać dzieje powstania i powstańców, słuchając ich własnych relacji, oglądając kronikę filmową, nagrywaną na ulicach walczącej Warszawy, a nawet przeciskając się przez wierną replikę kanałów miejskich, tak jak robili to powstańcy przed 80 laty.

Możesz tu oglądać tysiące eksponatów, wystawionych na kilku poziomach zabytkowego budynku, dawnej Elektrowni Tramwajów Miejskich.

Muzeum Powstania Warszawskiego to chyba najlepsze miejsce, by zacząć lub skończyć spacer po stolicy śladami miejsc pamięci powstania warszawskiego.

Po więcej szczegółów zajrzyj do naszego przewodnika po Muzeum Powstania Warszawskiego.

Pomnik Powstania Warszawskiego

Odsłonięty w 1989 r. pomnik to jedno z najważniejszych miejsc pamięci, często odwiedzane także przez zagranicznych turystów.

W 1944 r. wokół Placu Krasińskich rozciągała się strefa zrzutów pomocy dla powstania, dostarczanej drogą lotniczą, więc było to miejsce bardzo ważne dla uczestników walk i mieszkańców Warszawy. Tu też znajdowało się wejście do kanałów, którymi po klęsce powstania w Starym Mieście warszawiacy ewakuowali się do Śródmieście i na Żoliborz. Właz do kanału stanowi część pomnika.

Pomnik Małego Powstańca

Nieopodal Pomnika Powstania Warszawskiego, na gruzach jeden z baszt Starego Miasta, stoi poruszający pomnik Małego Powstańca, odsłonięty w 1981 r. To hołd złożony najmłodszym uczestnikom zrywu (walczyły nawet 11-letnie dzieci!), pełniącym ważne funkcje, takie jak przenoszenie listów, kierowanie żołnierzy i cywilów w kanałach, a nawet otwarta walka na ulicach i obrzucanie niemieckich czołgów butelkami z benzyną.

Domek Gotycki przy Puławskiej

To charakterystyczna budowla z XVIII w. w stylu neogotyckim z bramą i więżą zegarową. Ponieważ wokół toczyły się w 1944 r. zaciekłe walki, codziennie o godz. 17:00 dla upamiętnienia powstańców z wieży Domku Gotyckiego wygrywany jest „Marsz Mokotowa”.

Możesz posłuchać go poniżej:

Archikatedra św. Jana

To główny kościół rzymsko-katolicki w Warszawie. Przetrwał bombardowanie z 1939 r. i był zaciekle broniony w czasie powstania warszawskiego. Niestety, wybuchł przy nim ładunek, dostarczony przez samobieżny pojazd, co spowodowało zawalenie się większości murów. Eksplozję przetrwał jednak tzw. krucyfiks Baryczkowski, bezcenny zabytek jeszcze ze średniowiecza, otaczany szczególną czcią przez ówczesnych warszawiaków.

Ul. Kilińskiego 1

To miejsce tragedii z 13 sierpnia 1944 r.

W czasie walk o Starówkę powstańcy zdobyli barykadę na Podwalu i przejęli tam niemiecki ciężki transporter ładunków. Nie wiedzieli, że pojazd został zaminowany. W czasie triumfalnego objazdu po okolicy, transporter wybuchł, zabijając ok. 300 osób, w większości cywilów.

Dla uczczenia ofiar tragedii ustanowiono Dzień Pamięci Starówki. Gąsienica transportera została wmurowana w ścianę katedry św. Jana.

Prudential, dziś Hotel Warszawa

Przed wojną w tym wieżowcu mieściła się siedziba brytyjskiego towarzystwa ubezpieczeń, stąd nazwa Prudential. Budynek stał wówczas przy Placu Napoleona, dziś noszącym nazwę Powstańców Warszawy. Prudential został zajęty przez powstańców z batalionu „Kiliński” 1 sierpnia 1944 r. 28 sierpnia Niemcy ostrzelali go z ciężkich moździerzy. Właśnie wtedy Sylwester Braun wykonał swoje ikoniczne zdjęcia.

Możesz zobaczyć je na klipie poniżej (wcześniej wycisz dźwięk):

Plac Teatralny

W czasie szturmu na pałac Blanka w pierwszych dniach powstania zginął poeta Krzysztof Kamil Baczyński, zastrzelony przez snajpera, ukrytego gdzieś w budynku Teatru Wielkiego. Na ścianie pałacu Blanka wisi dziś tablica ku czci Baczyńskiego.

PAST-a

Budynek przy Zielnej 39 był przed wojną siedzibą Polskiej Akcyjnej Spółki Telekomunikacyjnej. 20 sierpnia 1944 r. silnie ufortyfikowany przez Niemców wieżowiec został zdobyty przez powstańców batalionu „Kiliński”, co bardzo wzmocniło morale całej walczącej Warszawy. Od 2003 r. na szczycie PAST-y stoi wysoki na 6 m znak Polski Walczącej. Taras widokowy udostępniany jest w Noc Muzeów i 20 sierpnia, w rocznicę odbicia PAST-y z rąk Niemców.

Rzeź Woli

W dniach 5-7 sierpnia Niemcy urządzili masakrę mieszkańców Woli, chcąc ukarać cywilów za sprzyjanie powstańcom. Zamordowali do ok. 65 tys. osób, w tym 360 pacjentów i pracowników Szpitala Wolskiego (Płocka 26). Te straszne d=wydarzenia upamiętnia tablica na ścianie budynku przy Górczewskiej 32 oraz pomnik przy rozwidleniu al. Solidarności i ul. Leszno.

Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli

Właśnie tu chowano zabitych w czasie powstania, łącznie ok. 104 tys. osób. Ok. 80 proc. było cywilami.

Pomnik Gloria Victis na Powązkach Wojskowych

To kolejne bardzo ważne miejsce pamięci, przy którym co roku 1 sierpnia odbywają się uroczystości. Pomnik Gloria Victis (łac. Chwała Pokonanym) stoi na Powązkach Wojskowych, otoczony grobami powstańców.

Park Skaryszewski na Pradze

W nocy z 13 na 14 sierpnia 1944 r. na teren Parku Skaryszewskiego runął samolot Liberator z Royal Air Force, zestrzelony przez niemieckie baterie przeciwlotnicze. Samolot wyruszył z alianckiej bazy w Brindisi, na pokładzie przenosił pomoc dla powstańców w Warszawie. Dziś to miejsce pamięci. W 1988 r. pamiątkowy kamień odsłoniła w parku premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher, w 1996 r. z wizytą była tu królowa Elżbieta II.

Kopiec Powstania Warszawskiego na Mokotowie

To wysokie na 30 m sztuczne wzgórze, usypane z gruzów Warszawy zniszczonej po klęsce powstania. W latach 90. na szczycie ustawiono wysoki na 15 m znak Polski Walczącej, od 2004 r. wzgórze nosi oficjalną nazwę Kopiec Powstania Warszawskiego. Rozciąga się z niego ładna panorama miasta.

Pałac Raczyńskich

Mieścił się tu największy szpital powstańczy, a potem Komenda Główna Armii Krajowej. Po upadku powstania do pałacu wdarli się Niemcy, zabijając wszystkich pacjentów, łącznie ok. 200 osób.

Park Dreszera na Mokotowie

Znajduje się tu ładny pomnik „Mokotów Walczący 1944”. Miejsce nie jest przypadkowe. W czasie walk park zmieniono w cmentarz powstańców i cywilów.

Pomnik żołnierzy „Baszty” na Mokotowie

Pomnik postawiono ofiarom niemieckiej zasadzki. Gdy żołnierze pułku „Baszta” wychodzili z kanałów włazem przy ul. Dworkowej, Niemcy już na nich czekali. Powstańcy zostali rozstrzelani. Ten tragiczny epizod stał się kanwą filmu „Kanał” Andrzeja Wajdy z 1957 r.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Podróży codziennie. Obserwuj Stronę Podróży!

Źródła: 1944.pl, Dzieje.pl, Go2Warsaw.pl

Czytaj też: „Jestem w szoku!” Rosja, Polska, Ukraina - czego dowiedział się Rosjanin w czasie wizyty w Muzeum Powstania Warszawskiego?