Profil absolwenta XXI wieku – taki jest punkt wyjścia do reformy edukacji

Konferencja „Profil absolwenta. Czego uczyć w szkole XXI wieku?” stanowiła inaugurację projektu, który jest realizowany przez Instytut Badań Edukacyjnych. „Kształtowanie kompetencji – od profilu do praktyki – opracowanie profilu absolwenta z uwzględnieniem założeń i koncepcji koniecznych zmian w kształceniu ogólnym”. Celem projektu jest stworzenie profili kompetencyjnych absolwentów na różnych poziomach edukacji, analiz, raportów oraz rekomendacji dotyczących zmian w podstawach programowych, aby lepiej odpowiadać na wyzwania XXI wieku.

W czasie konferencji omówiono wyniki prac analitycznych oraz badań dotyczących stanu polskiej edukacji i wyciągniętych na ich podstawie wniosków dotyczących potrzebnych zmian. Ponadto o eksperci zagraniczni przybliżyli pomysły nowoczesnych rozwiązań edukacyjnych stosowanych na świecie – Nuno Crato, były minister edukacji, szkolnictwa wyższego i nauki Portugalii,
portugalski matematyk i nauczyciel akademicki, opowiadał o systemie portugalskim. Z kolei Annika Räim, kierowniczka edukacji ogólnej z Estońskiego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych – przedstawiła reformy edukacyjne w Estonii. Omówione zostały też założenia najlepszej edukacji świata – singapurskiej – dystansującej pozostałe kraje w badaniu PISA. Prelegenci byli zgodni co do tego, że wzorce należy czerpać od najlepszych.

Pierwszym krokiem do wprowadzenia zmian tak, aby system polskiej oświaty odpowiadał na potrzeby przyszłości, jest zdiagnozowanie obecnych problemów i ustalenie nowych kompetencji przyszłości, takich, które będą rezonować z dynamicznie zmieniającym się światem.

Najnowsze badania Pisa wskazują, że choć polscy uczniowie wypadają dobrze pod względem zdolności kreatywnych na tle innych krajów, odnotowaliśmy spadki zarówno w umiejętnościach matematycznych, jak i w zdolności czytania ze zrozumieniem. Spadliśmy też pod względem ilości uczniów osiągających najlepsze wyniki z drugiego miejsca na siódme.

Odpowiedzialność za ten stan rzeczy częściowo ponosi okres pandemii i zamknięcie szkół, częściowo natomiast ostatnie zmiany strukturalne w systemie edukacyjnym i skrócenie czasu wspólnej edukacji z 9 lat (jak to było w przypadku gimnazjów) do 8. Po tym okresie uczniowie rozchodzą się do szkół różnie profilowanych. Im dłuższy wspólny czas edukacyjny, tym później mniejsze rozwarstwienie w wynikach edukacyjnych różnych absolwentów.

Dr Tomasz Gajdowicz, zastępca dyrektora Instytutu Badań Edukacyjnych, stwierdza, że obecny stan systemu oświaty woła o interwencje i wskazuje trzy niepokojące obszary:

• dramatyczne spadki wyników, niwelujące wzrosty ostatnich lat;
• kryzys poczucia przynależności do szkoły – mniej związani ze szkołą czują się tylko uczniowie Tajlandii i Maroko;
• najniższe na świecie (!) poczucie satysfakcji z wykonywanego zawodu wśród polskich nauczycieli.

Podczas konferencji wielokrotnie podkreślano, że projektując nowe oblicze edukacji, nie można skupiać się na „odruchach serca”, mitach i intuicji, a na konkretnych badaniach i wzorcach zagranicznych, gdzie skutecznie odświeżono programy i dostosowano szkoły do wyzwań współczesności.

Jednym z mitów, który należy obalić, jest przekonanie, że uczenie krytycznego myślenia jest istotniejsze od przekazywania wiedzy. Badania kognitywne wskazują jasno, że nie da się uczyć ani krytycznego, ani kreatywnego myślenia w oderwaniu od zasobów informacji. Kluczem zatem do sukcesu jest kształcenie integrujące zarówno kompetencje, jak i wiedzę teoretyczną w ramach synergicznego działania różnych przedmiotów. Międzyprzedmiotowe transferowanie wiedzy i schematów myślenia to główne wyzwanie nowoczesnej edukacji i kierunek, w którym powinna podążyć współczesna szkoła. Wdrożenie nowego systemu edukacji zaplanowane jest już na 1 września 2026 roku.

Powiedz nam, co o tym myślisz i zostaw komentarz.
Szanujemy każde zdanie i zachęcamy do dyskusji. Pamiętaj tylko, żeby nikogo nie obrażać!

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie.
Obserwuj StrefaEdukacji.pl!