PSZCZOŁY to moje dobre przyjaciółki

Nasz bohater podkreśla, że profesja, którą się zajmuje, nie jest dla każdego. Trzeba kochać naturę, być pracowitym (jak... pszczółka), cierpliwym, odpornym na długotrwałe oddziaływanie promieni słonecznych i jad pszczeli, do tego skrywać w sobie umiejętności przyrodnika, meteorologa, konstruktora a nawet... genetyka. Ale nade wszystko musi się ten fach po prostu lubić.

Ruszyło od dziadkaDla pana Zdzisława świat pszczół, uli, miodu i wszystkiego, co związane jest z pszczelarstwem, to jednak o wiele więcej niż sprawiające radość hobby. To kawał życia, wszak mieszkaniec Gorzyc poświęca się temu od dobrych kilku dziesięcioleci. Wielka pasja prawdopodobnie nigdy by się w nim nie rozpaliła, gdyby nie pewne skłonności rodzinne, które w naturalny sposób przekazywane były z pokolenia na pokolenie. Wszystko zaczęło się od dziadka pana Zdzisława. Jan Czeluśniak pochodził z Zarzecza.

- Po tym, jak w czasie wojny utracił dom, postanowił osiedlić się w miejscowości Grab, gdzie założył pierwszą w tej wsi pasiekę. Miód pozyskiwał przez kilka lat - raczej na własne potrzeby. Będąc dzieckiem, a pierwsze lata dzieciństwa spędziłem właśnie w Grabiu, lubiłem chodzić po lesie oraz przebywać z dziadkiem, podglądać to, co robi przy pszczołach... I tak też stopniowo, dość spontanicznie, i ja zbliżyłem się do nich. Od początku jakoś się nie bałem, jak któraś mnie użądliła, specjalnie nie zawodziłem. To musi być we krwi - śmieje się Z. Czeluśniak.

Zanim nadeszła pora, by pan Zdzisław przeszedł wszystkie etapy pszczelarskiego wtajemniczenia, pierwszym kontynuatorem rodzinnej misji stał się jego ojciec Stefan. Pasiekę, niedużej wielkości, prowadził w Tokach, gdzie kilka lat po założeniu rodziny kupił gospodarstwo. Pan Zdzisław, wtedy już bardzo mocno zafascynowany pszczołami, chętnie i często tacie przy nich pomagał. Niestety, wskutek niespodziewanej epidemii warrozy (groźna choroba pszczół wywołana przez roztocz Varroa destructor - przyp. red.) rodzinna pasieka upadła, przez co pszczelarska przyszłość Czeluśniaków stanęła pod dużym znakiem zapytania.

Życie z dala od najbardziej pożytecznych owadów na świecie nie było im jednak pisane. Rozbrat rodziny z magią pasieki nastąpił, ale tylko na chwilę.

- Na początku lat 80., po tym, jak się ożeniłem, osiedliliśmy się z żoną na terenie Gorzyc. Pewnego dnia, sadząc ziemniaki, zagadałem do pewnego mężczyzny: patrz pan, jak tu pszczółka chodzi za kwiatkiem... A on na to: to pan lubi pszczółki? Gdy skinąłem głową, wyznał, że jest pszczelarzem i jeśli chciałbym „popszczelarzować” chętnie da mi dwa ule - na próbę. Przypomniałem sobie tę pogawędkę, gdy ojciec złapał rójkę, ale stwierdził, że przecież nie ma ula. Zgłosiłem się więc do poznanego pszczelarza i wziąłem dwa ule, które zaoferował. Szybko uzupełniłem je od kilka kolejnych. A potem było więcej i więcej, złapałem bakcyla - mówi Z. Czeluśniak.

Balsam dla duszyPszczelarska pasja pochłonęła mieszkańca Gorzyc na dobre. Trzeba jednak podkreślić, że przez niespełna trzydzieści lat była dla niego jedynie przyjemną odskocznię od zajęć zawodowych - a pan Zdzisław pracował w jasielskim zakładzie karnym. Po godzinach nic nie relaksowało go tak, jak właśnie pszczoły... Od ponad dekady może poświęcać się im już na sto procent - emerytura daje ten komfort. Dwie pasieki o nazwie „Pszczółka”, w Tokach oraz Pielgrzymce, są całym jego światem.

Pan Zdzisław podkreśla, że praca pszczelarza, choć fizycznie potrafi dać w kość, stanowi balsam dla jego psychiki. - Ja to po prostu lubię i nic nie jest w stanie mnie od tego odciągnąć. Choć dziś nie jest łatwo prowadzić pasiekę... Pszczołom zagraża chemia stosowana na polach uprawnych, rośliny genetycznie modyfikowane. Bakterie, przynoszone przez pszczołę wraz z nektarem, potrafią zatruwać całe pszczele rodziny. W Beskidzie Niskim skala tego problemu na szczęście nie jest aż taka duża jak w innych regionach - tłumaczy pszczelarz. I szybko dodaje, że „zabawa” w pszczelarstwo nie jest bułką z masłem. Żeby jej owoce były urodzajne, trzeba poświęcić sporo czasu i nakładu sił. Ważna jest również dyscyplina.

- Głównym zadaniem pszczelarza jest poznanie i zrozumienie życia, ale również cech, nastrojów oraz zachowania pszczół, by jak najlepiej pomóc im w produkcji miodu. Dobre wywiązanie się z tego zadania wymaga szeregu działań, które nie można wykonywać tylko wtedy, gdy ma się na to ochotę - dla pszczelarza są obowiązkiem. Wszelkie błędy czy zaniedbania mogą mieć opłakane skutki, dlatego pszczelarstwem, jeśli traktuje się je na poważnie, żyje się cały czas. Zdecydowanie najwięcej pracy jest jednak z reguły w maju i czerwcu, kiedy następują tzw. nastroje rojowe, ucieczki rojów oraz przed zimą, kiedy trzeba pszczoły dobrze zazimować oraz nakarmić. Muszę przy tym zaznaczyć, że aby kolejny sezon nie był rozczarowaniem, trzeba o nim myśleć już w lipcu, bo to właśnie wtedy rozpoczyna się rok pszczelarski. Z drugiej strony urodzaj nie zawsze jest zależny od człowieka, czynniki atmosferyczne potrafią czasem spłatać pszczelarzowi figla - podkreśla pan Zdzisław.

Miód przyciąga, daniele teżNa ten moment w dwóch swoich pasiekach pszczelarz z Gorzyc ma łącznie 65 uli. - 36 w Tokach, które są nastawione na produkcję miodu mniszkowego, lipowego i wielokwiatowego, oraz 29 w Pielgrzymce, gdzie hoduję pszczoły zbierające miód spadziowy. Akurat ten rodzaj miodu, określany m.in. z uwagi na właściwości lecznicze, zapobiegające przeziębieniom, mianem najcenniejszego, w odróżnieniu od wymienionych wcześniej może powstawać przez cały sezon - opowiada pszczelarz.

Pan Zdzisław to prawdziwy pasjonat. O pszczołach czy procesie powstawania miodu mógłby mówić godzinami. Szczyci się tym, że z wyciąganej z ula ramki pszczelej jest w stanie odczytać wszystko, co się tam dzieje. Żaden ul nie może kryć w sobie sekretów, o których by nie wiedział.

- W jednym ulu zamieszkuje jedna pszczela rodzina, składająca się z królowej matki i pszczół robotnic. W lecie jest ich zwykle 70 tysięcy, w zimie ok. 20 tysięcy tworzy tzw. kłąb. Choć wielu ludziom wydaje się, że w ulu panuje spory chaos, są w błędzie. Tak naprawdę jest to wzorowo funkcjonująca fabryka, w której każdy pracownik wie co ma robić i czyni to najlepiej jak potrafi. Długość życia pszczół jest różna, najdłużej żyje królowa matka - nawet do sześciu lat. Rodzina produkuje większą ilość miodu od tej, którą potrzebuje, aby przetrwać. Nadwyżki, pozostawionej na czarną godzinę pszczelarze zbierają rocznie 15-25 kg - tłumaczy Z. Czeluśniak. Miodobranie przeprowadza zwykle trzy razy do roku, ostatnie w sierpniu.

Na co dzień pszczelarz Zdzisław jest szczęśliwym mężem i ojcem dwóch dorosłych córek. Czasem pomagają tacie przy miodzie, jedna z wosku pszczelego zrobiła wiele pięknych figurek. Mieszkaniec Gorzyc lubi przyuczać młodych fanów pszczelarstwa, dzielić się pszczołami matkami. Bierze udział w szkoleniach i pokazach. Odniósł wiele sukcesów - m.in. III miejsce w konkursie nanajlepszą pasiekę Podkarpacia w 2011 r. Jego miody wciąż cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. - Cieszę się, że coraz więcej ludzi docenia naturalne wyroby i odchodzi od miodów z supermarketu. Klienci do mnie wracają, przy okazji lubią zerknąć na daniele, które hoduję od siedmiu lat. To moi wierni kompani! - kończy Z. Czeluśniak.