Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Relikwie świętych - na Podkarpaciu mamy ich setki!

Arkadiusz Bednarczyk
Szczątki św. Teofila z bazyliki o.o. Dominikanów w Jarosławiu
Szczątki św. Teofila z bazyliki o.o. Dominikanów w Jarosławiu Arkadiusz Bednarczyk
Kości, części garderoby, fragmenty drewna, kamienie... Relikwie mogą mieć różną postać. Doczesne szczątki świętych i przedmioty, które miały z nimi styczność czy też styczność z miejscami ich kultu, przechowuje wiele kościołów na Podkarpaciu.

We wcześniejszym średniowieczu (X-XI w) sama translacja (przeniesienie) bądź elewacja (podniesienie) szczątków zmarłej osoby wystarczała, aby ogłoszono kogoś świętym, co leżało w kompetencjach lokalnych biskupów. W 1146 r. podczas kanonizacji cesarza niemieckiego Henryka II, znanego z wielkiej pobożności i porywających homilii, papież Eugeniusz III zastrzegł sobie prawo ogłaszania kogoś świętym.

Jednakże pierwsza kanonizacja pod przewodnictwem papieża, ale z udziałem biskupów, miała miejsce już w 993 roku i dotyczyła św. Udalryka biskupa Augsburga. Przyjmuje się per analogiam, że kanonizacja naszego pierwszego świętego - biskupa Wojciecha przebiegała przy udziale papieża Sylwestra II. Rozróżnienia między kanonizacją (święty) a beatyfikacją (błogosławiony) dokonał papież Urban VIII w siedemnastym stuleciu.

O relikwiach przez stulecia napisano wiele. Były przedmiotem niewybrednych żartów (niezapomniany handlarz relikwiami z "Krzyżaków" Sienkiewicza), ale i pobożnych traktatów czy dociekań naukowych. Byli tacy, co namiętnie kolekcjonowali relikwie: niejaki Fryderyk Mądry, książę-elektor saski z XVI wieku posiadł ponad 17 tysięcy relikwii.

W V stuleciu upowszechniła się zasada, że jeśli świątynia nie jest postawiona na grobie męczennika, ołtarz powinien zawierać cząstki świętych. Za sprawą pewnego biskupa z Rouen już w IV wieku uznanie zdobyła zasada, że cząstka ciała świętego ma taką samą moc jak cały korpus.

W VIII stuleciu w Wiecznym Mieście za aprobatą papieży coraz częściej ciała męczenników przenoszono z należną im czcią ze zrujnowanych podziemnych katakumb do kościołów tego miasta i dalej.

Handel świętością

Relikwie z ołtarza głównego Reformatów w Jarosławiu
Relikwie z ołtarza głównego Reformatów w Jarosławiu Arkadiusz Bednarczyk

Relikwie św. Klemensa z kościoła o.o. Bernardynów w Przeworsku (fot. Arkadiusz Bednarczyk)W średniowieczu relikwie świętych były ważnym instrumentem polityki międzynarodowej. Władcy posyłali je sobie nawzajem w dowód przyjaźni. W najstarszej polskiej kronice autorstwa Galla Anonima z XII stulecia czytamy, że w czasie zjazdu gnieźnieńskiego w marcu 1000 roku książę (jeszcze wtedy nie był królem) Bolesław Chrobry podarował cesarzowi Ottonowi III ramię świętego Wojciecha, od cesarza zaś, który boso zbliżył się do grobu świętego Wojciecha, otrzymał kopię włóczni świętego Maurycego oraz gwóźdź Krzyża Pańskiego.

Zbiory relikwii padały łupem podczas wypraw wojennych: Władysław Jagiełło zdobył na Krzyżakach relikwiarz Krzyża Świętego, który przekazał kolegiacie (dzisiaj katedrze) sandomierskiej. Był użyty m.in. podczas ostatniej wizyty Jana Pawła II w Sandomierzu w 1999 roku.

Relikwie były również przedmiotem handlu. Z roku 1391 mamy przekazy, że niejaki Jan, pleban z Ropczyc, stanął przed sądem w związku z nabyciem złoconego relikwiarza z szczątkami Krzyża Świętego. Oskarżono go o to, iż przekazał za niego drogocenny psałterz, którego wartość znacznie przewyższała jego dochody. Ustalono, że pleban musiał zatem pozyskać część pieniędzy z funduszy szpitala w Wieliczce, gdzie wcześniej sprawował funkcję rektora.

Św. Krzyż i kamień z Golgoty

[obrazek3] Relikwie z ołtarza głównego Reformatów w Jarosławiu (fot. Arkadiusz Bednarczyk)W łańcuckiej farze znajdujemy umieszczone na ołtarzach bocznych jednej z naw szafkowe relikwiarze, niektóre pochodzące z 1848 r. z czasów sprawowania opieki nad parafią przez jezuitów. Znajdują się w nich m.in. relikwie z obrazu Matki Bożej Różańcowej, pochodzącego z dawnego kościoła Dominikanów.

Znajdziemy tu relikwie m.in. św. papieży: Celestyna i Klemensa Rzymskiego oraz Benedykta z Nursji, założyciela zakonu benedyktynów. W Łańcucie (częściowo w Muzeum-Zamku) przechowuje się także relikwie patrona parafii - św. Stanisława biskupa i męczennika z XI w, ofiarowane w 1883 roku przez księcia kardynała Albina Dunajewskiego arcybiskupa krakowskiego.

W przepięknej, późnogotyckiej przeworskiej bazylice Ducha Św. w głównym ołtarzu umieszczono relikwie świętych Marcina i Benedykta, Sewery i Lukundy, Maurycjusza i Prymitywy, św. Pawła oraz relikwie św. Krzyża pozyskane w osiemnastym stuleciu. W kaplicy Bożego Grobu dobudowanej w XVIII w. znajdziemy kamień z Golgoty, miejsca ukrzyżowania Chrystusa.

W nawie północnej kościoła przeworskich bernardynów pod ołtarzem Krzyża Świętego znajdziemy przywiezione w 1951r. ze skasowanego klasztoru w Krystynopolu relikwie św. Klemensa, jednego z pierwszych papieży. Uzyskał je dla bernardyńskiego kościoła Franciszek Potocki od papieża Innocentego XIII w 1723 roku.

Setki świętych w Jarosławiu i Brzozowie

Prawdziwym unikatem jest ołtarz relikwii z kościoła jarosławskich dominikanów. Został wykonany w latach 1708-1709 z fundacji jezuity Wojciecha Rozborskiego. Ołtarz znajdował się pierwotnie w jezuickiej świątyni, o czym przypomina także godło zakonu w szczycie ołtarza: na czerwonym tle monogram IHS, krzyżyk i trzy gwoździe.

Zabytek początkowo znajdował się w Kaplicy Krzyża Świętego. To niezwykłe, ale pomieszczono tutaj relikwie blisko dwustu świętych od najwcześniejszych wieków chrześcijaństwa aż do XVIII stulecia. Relikwie świętych (kości, części garderoby i szat, roślin mających styczność z ciałem świętych) sprowadzono z Rzymu. Dodano także relikwie św. Wojciecha i Wincentego Kadłubka.

W dolnej mensie ołtarzowej, w oszklonej trumnie spoczywają szczątki św. Teofila, patrona rycerstwa na Kresach, które przed II wojną światową znajdowały się w dominikańskim kościele w Czortkowie na Podolu. Sprowadził je do tego klasztoru w XVIII wieku Joachim Potocki, który swoje serce poświęcił temuż świętemu patronowi we wspomnianym kościele. Św. Teofil był żołnierzem.

Pokaźną kolekcją relikwii świętych męczenników może poszczycić się bazylika kolegiacka w Brzozowie. W ołtarzu głównym znajdziemy relikwie ponad stu świętych. Część z nich została podarowana tutejszej świątyni zapisem testamentowym przez przemyskiego sufragana ks. bpa Michała Piechowskiego (1662-1723). W ołtarzu znajdziemy m.in. Bewnedykta, Klemensa, Adaukta, Eugeniusza i Leoncjusza.

W kościele znajduje się także niezwykła pamiątka po budowniczym kolegiaty, księdzu Bartłomieju Misiałowiczu: w oszklonej trumience umieszczono cudownie zachowane ręce brzozowskiego proboszcza z XVII w.

Przemyśl wdzięczny św. Wincentowi

Szczególnej opieki świętego Wincentego doznał Przemyśl. Relikwie jego przemyscy franciszkanie przechowują od XVI w. To właśnie za sprawą Wincentego przemyślanie obronili swój gród podczas najazdu Siedmiogrodzian i księcia Jerzego Rakoczego w 1657 r., kiedy to wystawiono drogocenne relikwie w bramie Wodnej, a wojska najeźdźcy odstąpiły od oblężenia miasta. W przemyskiej katedrze w kaplicy Fredry znajdują się także relikwie świętego biskupa przemyskiego Józefa Sebastiana Pelczara (zm. 1924 r.) . W sanktuarium bernardynów w Dukli natrafimy z kolei na relikwie św. Jana z Dukli patrona archidiecezji przemyskiej.

Nie musimy jechać do Krakowa, aby oddać cześć świątobliwej królowej Jadwidze Andegaweńskiej, małżonce króla Władysława Jagiełły (dla której - jak pamiętamy - przyjął on chrzest). Niedawno bowiem, w czerwcu 2008 roku, sprowadzono mały fragment kości świętej królowej, która jest również patronką Uniwersytetu Rzeszowskiego, opatrzony certyfikatem wydanym przez kardynała Stanisława Dziwisza, arcybiskupa Krakowa do kościoła uniwersyteckiego w Rzeszowie.

Ojciec Pio i św. Bobola

W podrzeszowskiej Terliczce - Sanktuarium Matki Bożej Fatmiskiej i Ojca Pio w tzw. dolnym kościele znajdują się relikwie tego niezwykłego zakonnika, obdarzonego stygmatami i darem bilokacji (równoczesnego przebywania w dwóch miejscach, nierzadko oddalonych od siebie o kilkaset kilometrów).

Relikwie otrzymano od Postulatora Generalnego Zakonu Kapucynów w przeddzień beatyfikacji ojca Pio (która nastąpiła 2 maja 1999 r.). 13 czerwca 1999 r. dokonano uroczystego wprowadzenia relikwii włoskiego kapucyna do Terliczki, w specjalnie ufundowanym na tą okazję relikwiarzu (dar ks. Infułata Ireneusza Skubisia z Częstochowy).

W kościele parafialnym w Strachocinie koło Sanoka znajdują się relikwie św. Andrzeja Boboli, znanego jezuity, który w tej właśnie miejscowości przyszedł na świat w 1591 roku. Ten autor słynnych ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza Wazy po śmierci ukazywał się m.in. swoim współbraciom zakonnym w Pińsku, którym wskazał swoje doczesne szczątki.

Bobola został okrutnie zamęczony przez Kozaków, jednak jego ciało cudownie zachowane było atrakcją nawet dla bolszewików, którzy przekazali zmumifikowane szczątki w 1924 roku do Watykanu w zamian za pomoc żywnościową w latach wielkiego głodu. Kult św. Andrzeja Boboli w Strachocinie odnowiono 16 maja 1988 roku, wtedy to umieszczono w nowym ołtarzu poświęconym św. Andrzejowi jego relikwie.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nowiny24.pl Nowiny 24