Rozmowa Nowin ze Zbigniewem Branachem. Sprzyjający klimat do zbrodni na księdzu Jerzym Popiełuszce

Czy ks. Jerzy Popiełuszko musiał zginąć?

Bardzo trudne pytanie, gdyż poruszamy się w obrębie hipotez. Równie dobrze mógł zginąć ks. Stanisław Małkowski. Na domniemanej liście księży, którzy powinni być bardziej prześladowani aż po fizyczną eliminację, ks. Małkowski figurował pod numerem pierwszym. Funkcjonariusze IV Departamentu MSW uradzili, że najpierw trzeba jednak „załatwić Popiełuszkę”. Ksiądz Małkowski, zdaniem służb, był łatwiejszym celem, ponieważ przemieszczał się bez ochrony, środkami komunikacji publicznej, i to głównie po Warszawie. Natomiast ksiądz Jerzy miał już wtedy „ochronę” - hutników z Huty Warszawa. Wszystkie kazania ks. Popiełuszki z mszy za Ojczyznę w kościele Stanisława Kostki na Żoliborzu były nagrywane przez SB i szczegółowo analizowane przez Urząd ds. Wyznań i IV Departament MSW. W mszach uczestniczyło coraz więcej ludzi, co budziło coraz większy niepokój władz.

Rzecznik rządu Jerzy Urban nazywał te msze sesjami "politycznej wścieklizny"

To była taktyka władzy, której eksponentem był Urban. Wmawiał ludziom, że w kazaniach ks. Jerzego nie ma Ewangelii, a przecież na tych mszach nie bywał. Za to przed każdą konferencją prasową jeździł do MSW, gdzie spotykał się z Kiszczakiem lub jego podwładnymi i brał od nich wytyczne dotyczące również księdza Jerzego. Na podstawie materiałów z MSW pisał później te wredne felietony oskarżające ks. Popiełuszkę o sianie nienawiści. Tymczasem nienawiść wobec ks. Jerzego generowały posiedzenia Biura Politycznego, gdzie Jaruzelski podjudzał towarzyszy, by zrobili coś, aby Popiełuszko „przestał szczekać”. Kiszczak przekazywał później te zalecenia podwładnym w MSW w formie zadań do wykonania.

Za zamordowanie ks. Jerzego zostało skazanych trzech oficerów MSW plus ich bezpośredni przełożony. Co z odpowiedzialnością Jaruzelskiego i Kiszczaka?

W ich przypadku możemy mówić raczej o odpowiedzialności politycznej i - oczywiście - moralnej. Obaj tworzyli atmosferę sprzyjającą wyzwalaniu się najgorszych instynktów u ludzi, którzy byli na to podatni. Atmosferę, która w końcu doprowadziła do zbrodni. Nie było natomiast rozkazu zabicia ks. Jerzego na piśmie. Piotrowski i spółka należeli do ściśle tajnej grupy „D”, w której nie prowadzono dokumentacji pisemnej.

W ostatnich latach, m.in. za sprawą książek Wojciecha Sumlińskiego, pojawiła się alternatywna wersja przebiegu wydarzeń, według której ks. Jerzy został przejęty od grupy Piotrowskiego przez inną grupę, więziony w bunkrze w Kazuniu, torturowany i nakłaniany do współpracy, a w końcu zamordowany tydzień później od daty, którą znamy.

To są spekulacje. Najgorsze jest to, że są one często przedstawiane jako pewniki, choć na ich prawdziwość nie ma żadnych dowodów. Już na procesie zabójców ks. Jerzego wykazano, że ów bunkier, w którym miał być przetrzymywany, nie miał drzwi. To jak można go było tam ukryć? Badania prowadzone przez biegłych wykazały, że ciało ks. Jerzego musiało leżeć w wodzie wiele dni. Poza tym, gdyby kapłan był przetrzymywany w bunkrze przez kilka dni, musiałby przecież coś jeść. Tymczasem badania zawartości jego żołądka wykazały, że znalazło się tam to, co jadł podczas ostatniej kolacji na plebanii w Bydgoszczy. Nieprawdą jest także, że wyrwano ks. Jerzemu język. Oprawcy kneblowali mu usta po ciemku, poprawiali kilkakrotnie, zdenerwowani, i wbili mu język w krtań. Dlatego nie było go widać. Takie hipotezy można mnożyć w nieskończoność, ale nie mają one potwierdzenia dowodowego.

19 października obchodzimy 38. rocznicę zamordowania bł. ks. Jerzego Popiełuszki przez trzech oficerów SB.