Rzeszów. IPN: Przeniesienie pomnika byłoby niezgodne z ustawą

Konrad Fijołek już przeszło rok temu przyznał, że monument z placu Ofiar Getta na mocy ustawy o zakazie propagowania komunizmu musi zostać stamtąd usunięty. Opowiedział się za jego przeniesieniem na cmentarz żołnierzy radzieckich przy ul. Lwowskiej.

Jednak prezydent jakby zmienił front. Zaskarżył w trybie administracyjnym, i to skutecznie, negatywną opinię IPN na temat pomnika. W styczniu br. NSA odrzucił skargę kasacyjną prezesa Instytutu od wyroku warszawskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w tej sprawie.

- Pomimo takiego rozstrzygnięcia NSA, nasza opinia o pomniku pozostaje niezmienna – podkreśla Adam Siwek, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie. I dodaje: - Zgodnie z ustawą, pomnik powinien zostać usunięty. Ta ścieżka jest zamknięta, jeżeli chodzi o naszą opinię. Pozostaje dalsze postępowanie administracyjne, które może kontynuować wojewoda.

Wojewoda Ewa Leniart w piśmie do prezydenta ze stycznia br. wyraziła zgodę na przeniesienie pomnika. Sprawa jednak stanęła.

- Z uwagi na wstrzymanie wykonania decyzji dotyczącej usunięcia Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej, informacji na temat działań związanych z jej realizacją będziemy mogli udzielić po rozprawie kasacyjnej przed NSA w Warszawie. Postępowanie dotyczy skargi Gminy Miasta Rzeszów na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w przedmiocie obowiązku usunięcia pomnika. Z informacji przekazanych przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego wynika, że rozprawa została zaplanowana na 9 maja br. – poinformował nas Michał Mielniczuk, rzecznik wojewody.

Dyrektor Siwek zapewnia, że IPN cały czas jest gotów współpracować w tej sprawie z samorządem Rzeszowa i wojewodą. - Nasza oferta skierowana do prezydenta, że wspólnie doprowadzimy do usunięcia pomnika, jest cały czas aktualna - zaznacza.

Konrad Fijołek od jakiegoś czasu podkreśla, że miasto nie ma pieniędzy na takie przedsięwzięcie i sugeruje, że powinien je sfinansować IPN. Według Adama Siwka, jest taka możliwość.

- Jeżeli samorządy mają problem ze sfinansowaniem takich działań, to my te koszty pokrywamy – podkreśla dyrektor BUWiM. - Tak było w Głubczycach, gdzie koszt rozbiórki Pomnika Wdzięczności (w ostatni piątek – przyp. red.) został pokryty przez IPN. Nie jest to więc obciążenie dla budżetu samorządu.

Problem tkwi czymś innym. Ustawa o zakazie propagowania komunizmu nie przewiduje przeniesienia monumentu, czyli jego demontażu i odtworzenia w innym miejscu.

- Jeżeli prezydent Rzeszowa uzna taką potrzebę, to możemy pewne elementy pomnika zdeponować we wskazanym miejscu – zaznacza Siwek. - Nie należy jednak interpretować tego jako odbudowy pomnika w innej lokalizacji, bo tego nie przewiduje ustawa i na to się nie zgadzamy. Ustawa zezwala jedynie umieścić niektóre fragmenty pomnika jako eksponaty muzealne, czy wykorzystać je do celów edukacyjnych.

Adam Siwek podkreśla, że zgoda wojewody, która odpowiada za cmentarze wojenne, może dotyczyć jedynie przyjęcia na cmentarz elementów, ale nie całego pomnika. Zapytany, czy władze Rzeszowa kontaktowały się w ostatnich miesiącach z Instytutem, informuje: - Nie mieliśmy ze strony prezydenta żadnych propozycji wyjścia z tej sytuacji.

Na pytania zadane w piątek rano służbom medialnym Urzędu Miasta nie otrzymaliśmy odpowiedzi.