Schron, miecze wojów i armata. Nowa ekspozycja w Muzeum Historycznym w Sanoku

- Prezentowane w jej pomieszczeniach militaria, to zabytki związane z rozwojem uzbrojenia od wczesnego średniowiecza po czasy współczesne, od mieczy po ciężką broń z czasów II wojny światowej - mówi Piotr Kotowicz, archeolog z sanockiego muzeum. - W większości nie były do tej pory szerzej pokazywane.

Część to zbiory muzealne, które z konieczności przechowywano w magazynach, część to cenne przedmioty udostępnione przez prywatnych kolekcjonerów i darczyńców.

Jednym z najciekawszych elementów ekspozycji jest niewątpliwie oryginalny schron z okresu II wojny światowej. Na jego ścianę natrafiono podczas wykonywania wykopów pod fundamenty nowego skrzydła zamku, w podziemiach którego mieści się zbrojownia.

- To schron obserwacyjno-bojowy, wybudowany w 1940 roku przez Niemców - opowiada Andrzej Romaniak, kierownik działu historycznego muzeum. - Był jednym z punktów południowej linii umocnień bojowych na ówczesnej granicy ze Związkiem Sowieckim. Tak się szczęśliwie złożyło, że po niewielkiej korekcie planów udało się wkomponować oryginalne wejście do schronu w ścianę sali z militariami. W ten sposób ekspozycja wzbogaciła się o pomieszczenie w postaci doskonale zachowanego obiektu architektury wojskowej.

Unikatem jest lufa armaty typu falconet, z I połowy XVI wieku. Wiąże się z nią ciekawa historia.

- Lokalna tradycja mówi, że była używana w bitwie pod Chocimiem, kiedy to w 1621 roku wojska Rzeczypospolitej zatrzymały potężną armię turecką - opowiada Romaniak. - Wśród wojennych łupów przywiezionych w okolice Sanoka z wyprawy przeciwko Turkom miała się znaleźć także owa lufa. Z dworu skradli ją chłopi i utopili w stawie w Odrzechowej. Wróciła do Sanoka w latach 30. ub. wieku.

Ważne miejsce na ekspozycji zajmują pamiątki związane z 2. Pułkiem Strzelców Podhalańskich, zwłaszcza te przekazane przez żołnierzy. W Sanoku jednostka ta pojawiła się w 1920 roku i stacjonowała nieprzerwanie aż do wybuchu II wojny.