Sieniawa - tu spoczywają Czartoryscy

W podziemiach sieniawskiego kościoła znajdują się 22 trumny rodu Czartoryskich.

Spoczęli w Sieniawie

Czartoryscy umierali w różnych miejscach. W kraju i za granicą. Dopiero później ich prochy trafiały do sieniawskiej krypty.

- Tą kryptę zapoczątkował Władysław Czartoryski. W drugiej połowie XIX wieku sprowadził tu prochy swojej małżonki, która zmarła w Paryżu - opowiada ks. Jan Grzywacz, proboszcz parafii w Sieniawie. - Później przywiózł tu swoich rodziców, babcię. Tu spoczywał przez 70 lat bł. August Czartoryski W 22 trumnach spoczywających w sieniawskiej krypcie spoczywają prochy najsłynniejszych postaci tego rodu. Wszyscy zostali tu przywiezieni. Jedynym z Czartoryskich, który zmarł w Sieniawie był Adam Kazimierz. Pochowano go w Warszawie w kościele Św. Krzyża - opisuje ksiądz proboszcz.

Rosjanie pomogli odnowić kryptę

Jeszcze dwadzieścia lat temu krypta Czartoryskich przedstawiała opłakany widok. Przez lata był w niej piec centralnego ogrzewania i skład węgla. Jej wnętrze odnowił w1989 roku Adam Zamoyski, syn Elżbiety z Czartoryskich Zamoyskiej.

Trumny ułożono wtedy w poziomych niszach w kątach pomieszczenia. W marcu 1990 roku Adam Zamoyski sprowadził do sieniawskiej krypty prochy swojej matki z Genewy. W 2002 roku grupa dyplomatów rosyjskich przyjechała do Sieniawy m.in. chcieli zobaczyć miejsce spoczynku Adam Jerzego Czartoryskiego, rosyjskiego ministra spraw zagranicznych w latach 1804 - 1806.

- Konsul był zdziwiony, że w takich warunkach spoczywają tak znane osobistości. Rosjanie postanowili pomóc w remoncie krypty - mówi ks. Grzywacz. Za pieniądze, które przekazali rodowe miejsce spoczynku Czartoryskich uzyskało obecny wygląd.

Czy wiesz, że...

Czy wiesz, że...

Trumny z prochami Czartoryskich zdobiły oryginalne wieńce nagrobne wykonane w manufakturach Francji i Szwajcarii z milionów różnokolorowych koralików. Obecnie znajdują się w muzeum.

Powtarzane do dzisiaj legendy mówią, że podziemnych fortach Sieniawy jest wejście do tunelu prowadzącego w kierunku Jarosławia. Tunel miałby łączyć sieniawskie dobra z posiadłością Czartoryskich w podjarosławskich Pełkiniach. Problem w tym, że musiałby przeciąć koryto Sanu.

Tak dużej liczby automobili i eleganckich limuzyn, jaka zjawiła się na pogrzebie księcia Adama Ludwika Czartoryskiego w 1937 r w Sieniawie nigdy wcześniej mieszkańcy nie widzieli. Na pogrzeb, który pamiętają najstarsi sieniawianie przyjechała arystokracja z połowy Europy.

Żadna z 22 osób spoczywających w rodowej krypcie Czartoryskich nie umarła w Sieniawie. Prochy trafiały tu z różnych miejsc Polski i Europy.

W kościele można obejrzeć rzeźbę przedstawiającą Boga. - Nigdzie takiej rzeźby nie zobaczymy, a tu w Sieniawie mamy - mówi ks. Jan Grzywacz, proboszcz parafii.

Obok kościoła stoi malutki budynek tzw. organistówki. Wcześniej mieściła się w niej karczma żydowska. W czasie I wojny światowej był w niej szpital.

Dzisiaj z prochami członków rodu Czartoryskich stają na dębowych postumentach w dwóch rzędach. Po jedenaście w każdym. Wszystkie są podpisane. Przy wejściu umieszczono drzewo genealogiczne rodu. W podziemiu nie ma żadnych ozdób. Do krypty prowadza marmurowe schody. Łukowato sklepione wnętrze jest białe. Po przeciwnej stronie wejścia stoi skromny ołtarz zwieńczony okazałym krzyżem.

Kościół, w którym święci mają twarze mieszkańców

Kościół parafialny w Sieniawie spalił się w 1918 roku. Ogień pochłonął dach. Zawaliło się sklepienie. Na posadzce świątyni można zauważyć jeszcze dzisiaj uszkodzenia po pożarze. Odbudowywano go przez 5 następnych lat. Jednak dopiero po II wojnie światowej wykonano polichromie we wnętrzu. Tworzył je prof. Stanisław Jakubczyk. Powstały wtedy obecne ołtarze.

Twórca polichromii malując twarze świętych wzorował się na ówcześnie żyjących mieszkańcach Sieniawy. Św. Tomasz z Akwinu ma twarz ks. Edwarda Brodowicza, który w tym czasie był proboszczem, a św. Persycjuszowi oblicza użyczył żyjący jeszcze ówczesny wikary. Wśród twarzy patrzących ze ścian świątyni jest podobizna przewodniczącego Rady Parafialnej, jest dziecko, które w czasie malowania kościoła zginęło podczas przeprawy promem.

- Ten malutki koło krzyża, to nasz obecny fundator pomnika papieskiego stojącego przed kościołem, a blondynek patrzący w dół, to syn ówczesnego organisty - wylicza ks. proboszcz. Malarz nie zapomniał też o sobie. Jego twarz również jest na ścianie kościoła.

Krótka, ale bogata historia

Sieniawę ulokowano na części gruntów wsi Dybków. W 1676 r. uzyskała praw miejskie. Miasto miało pełnić funkcję prywatnego miasta rezydencjalnego. Powstanie miasta wiąże się wybudowaniem fortecy ceglanej około 1650 roku. Właściciel z rodu Sieniawskich nazwał ją Sieniawa i ubezpieczył bastionami i nasypami.

Jak dojechać

Jak dojechać

Sieniawa leży pomiędzy Jarosławiem a Leżajskiem, obok drogi krajowej nr 77. Z Jarosławia, Przeworska, Tarnogrodu i Lubaczowa prowadzą do niej drogi wojewódzkie. Z Jarosławia i Przeworska można dojechać autobusami PKS lub prywatnych linii.

Miasto przeszło później w posiadanie Czartoryskich, a w 1897 r. zostało zatwierdzone jako ordynacja rodowa rodu. Tworząc ordynację Czartoryscy chcieli zapobiec rozdrobnieniu dóbr oraz zapewnić utrzymanie Muzeum i Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. Ordynacja istniała do 1945 r. Wtedy upaństwowiono ją dekretem o reformie rolnej.

Podziemne forty

Z okresu tworzenia się miasta pochodzą podziemne forty ciągnące się niedaleko pałacu w Sieniawe. Wyłożone cegłą podziemia i solidne mury służyły do obrony w czasach najazdów i wojen.

- Są świadectwem odległej historii. Niestety zapomniane ulegały zniszczeniu. Ponieważ część znajduje się na obszarze nie należącym do miasta, chcemy je przejąć i odbudować. Udało się nam już częściowo uregulować sprawy własnościowe. Są ciekawe propozycje ich wykorzystania - mówi Adam Woś, burmistrz Sieniawy.

Przydatne adresy i telefony

Przydatne adresy i telefony

Parafia Rzymskokatolicka pw. NMP Wnieb., ul. Kościuszki 6, tel; 016 622 70 22.
Ośrodek Kultury Miasta i Gminy Sieniawa, ul. Kazimierza Wielkiego 13, tel; 016 622 84 29.
Zespół Pałacowo - Parkowy w Sieniawie, ul. Kościuszki 32, tel; 016 649 17 00, 016 649 17 10.
Urząd Miasta i Gminy, ul. Rynek 1, tel; 016 622 73 01.

Możliwość zwiedzania krypty rodowej

Krypta rodowa Czartoryskich znajduje się w podziemiach kościoła w Sieniawie. Trumny z prochami rodu można obejrzeć przez stalową kratę, ale można bez problemu wejść do wnętrza i poznać historię spoczywających tam osób.

- Dostępna o każdej porze dnia i nocy - odpowiada ks. proboszcz na pytanie, kiedy można wybrać się do krypty. Wcześniej należy skontaktować się z księdzem. Zwiedzanie podziemi i kościoła razem z ks. Grzywaczem może być bardzo ciekawe. Ksiądz potrafi barwnie opowiada o każdym z pochowanych w krypcie przedstawicielu znanego rodu, a pokazując kościół przekaże historię świątyni i opowie o ludziach, których twarze patrzą ze ścian.