Trudne losy dębowieckiej bazyliki

Powstanie zgromadzenia Księży Saletynów związane jest z objawieniem, jakie miało miejsce 19 września 1846r. w pobliżu niewielkiej miejscowości La Salette, położonej w Alpach francuskich. W trakcie objawienia Matka Boża przekazała dwojgu dzieciom, Melanii i Maksymilianowi, orędzie zwracające uwagę na potrzebę wejścia się na drogę pokuty i pojednania z Bogiem. Po urzędowym stwierdzeniu objawienia i uznaniu ważkości przesłania przekazanego dzieciom, dla szerzenia treści orędzia powołana została w 1852r. wspólnota kapłanów, która stworzyła podwaliny dla nowego zgromadzenia zakonnego, sformalizowanego w 1858r.

Kult Pięknej Pani z La Salette rozszerzał się i w roku 1902 misyjna działalność zgromadzenia dotarła do terenów Polski, kiedy pierwsi saletyni osiedli w Krakowie. 3 lata później na zaproszenie metropolity lwowskiego abp. Józefa Bilczewskiego osiedli w parafii Puźniki niedaleko Buczacza. Placówka ta nie spełniała jednak oczekiwań związanych z rosnącymi zadaniami polskiej placówki saletyńskiej i stawianymi przed nią zadaniami.

Wybór padł na Dębowiec

Po wizji lokalnej generała zgromadzenia i po uzyskaniu wymaganych zgód kościelnych i administracyjnych 13 sierpnia 1910r. zawarty został z gminą Dębowiec kontrakt kupna - sprzedaży, mocą którego za 23 500 koron ks. Salomon Schalbetter, rektor zakładu wychowawczego saletynów w Puźnikach, nabył dla zgromadzenia resztówkę podworską o powierzchni 3, 88 ha, składającą się z parceli zabudowanej dworem Zborowskich, pochodzącym z 1780r, stajnią, stodołą i spichlerzem usytuowanym w lamusie, pozostałości starszego dworu Mniszchów, oraz podworskiego parku.

Niezwłocznie przystąpiono do budowy nowego domu zakonnego. Budynek o wymiarach 36x15 m, czterokondygnacyjny, z licowanej cegły, miał służyć dla potrzeb szkolnych, na mieszkania księży oraz sypialnie dla wychowanków. Do budynku z północnej strony dobudowano kaplicę Matki Bożej Saletyńskiej. Klasztor dębowiecki stał się macierzystym domem zgromadzenia i głównym ośrodkiem kultu MBS w Polsce. Tu też uruchomione zostało Małe Seminarium.

Po wojnie budowa kościoła

W czasie I wojny światowej klasztor zajmowali Rosjanie, Austriacy a także legioniści pod dowództwem Józefa Hallera, który później już jako generał w 1932r. jako wotum złożył swój order Virtuti Militari.

W zabudowaniach klasztornych funkcjonowały koszary oraz szpital wojskowy. 16 marca 1936r. saletyni przystąpili do budowy kościoła według projektu lwowskiego architekta inż. Witolda Wincentego Rawskiego. Budynek, ostatecznie z 28. metrową fasadą, stanął tuż przed II wojną światowa. W trakcie działań II wojny światowej klasztor zajęty był przez okupanta, jego mieszkańców dotknęły represje, także połączone z aresztowaniami. Nie przeszkodziło to jednak czynnemu włączaniu się w tajne nauczanie, pomoc mieszkańcom a także działalność podziemną, w czym szczególnie wyróżniał się brat zakonny Bronisław Glanc, znany także i później z wyjątkowej posługi medycznej.

W 1950r. władze państwowe dokonały zaboru majątku klasztornego - 8, 05 ha gruntu, zabudowań gospodarczych, inwentarza żywego i martwego; rozwiązały nadto prywatne liceum, powstałe na bazie gimnazjum a także zarekwirowały maszyny drukarskie.

Dwa lata później zarekwirowały budynek klasztorny, w którym utworzono sanatorium, szpital a później dom pomocy społecznej.

Trudne czasy powojenne

Dopiero w 1954r. saletyni przystąpili do remontu kościoła klasztornego. Konsekracji kościoła w trakcie odpustu wrześniowego w roku 1966 dokonał ordynariusz przemyski bp Ignacy Tokarczuk. Przy tej okazji umieszczono w przedsionku tablice pamiątkowe.

W 1972r., z okazji jubileuszu 125-lecia, objawienia do Dębowca przybył kardynał Wojtyła oraz prymas Stefan Wyszyński. Ich pobyt zgromadził ok. 40 tysięcy wiernych, a upamiętnia to wydarzenie obelisk w parku klasztornym.

Dębowiecka bazylika jest licznie odwiedzana przez pielgrzymów i turystów z kraju i zagranicy. W trakcie majowego odpustu 2012 roku, sanktuarium podniesione zostało do godności bazyliki mniejszej. Uroczystościom przewodniczył Stanisław kardynał Dziwisz, metropolita krakowski.