Urok dawnej wsi w miniaturowym skansenie

Elegancki, starszy pan. 78 lat, siwe włosy, duże, okrągłe okulary, pogodna twarz. Józef Woźnik, pasjonat dawnej wsi z dumą prezentuje swój miniskansen. Chatka, stodoła, stajnia, drewutnia, wiatrak...

- Wszystko tu jest oryginalne chociaż małych rozmiarów. A najważniejsze, że nie utraciło swojego dawnego uroku - mówi pan Józef i demonstruje żarna. Dwa kamienie ułożone, jeden na drugim. Górny jest ruchomy. O zastosowaniu dawnych urządzeń, sposobie ich działania pan Józef wie wszystko. - Kiedyś było to w każdym domu - zauważa nostalgicznie.

Bo kiedyś ludzie na wsiach utrzymywali się przede wszystkim z rolnictwa. Panowała bieda, więc wszystkie produkty trzeba było sobie samemu wytworzyć, począwszy od jedzenia, a skończywszy na ubraniach.

Z upływem lat wieś zmieniła się i rozwinęła. - Wiele narzędzi odeszło w niepamięć - zauważa pasjonat. - Kto dzisiaj używa cepa, sierpa albo nosideł, żeby przynieść dwa wiadra wody ze studni albo strumyka?

Mam do spełnienia misję

Pan Józef, obdarzony rękodzielniczym talentem, postanowił wygląd dawnej wsi zrekonstruować. - Czuję, że mam do spełnienia małą misję - mówi. - Przekazać młodszemu pokoleniu, jak żyło się kilkadziesiąt lat temu.

Miniaturowe cuda wykonuje z drewna, sklejek, z opakowań, gwoździ i naturalnych surowców, m.in. słomy, sznurka. Narzędzia, obiekty i kieszonkowe przedmioty związane ze wsią odtwarza z wielka precyzją i dbałością o szczegóły. Wszystko wykonuje własnoręcznie.

Pasji oddaje się od kilkunastu lat. Jego kolekcja ciągle się powiększa. I stale jest udoskonalana, bo ciągle coś dorabia, zmienia. Wrota miniaturowej stodoły czy stajni są uchylne. Narzędzia rolnicze są ruchome. Pług ma odkładnice, a żarna kamienie.

Dzięki temu uważny obserwator nie tylko pozna dawne urządzenia, ale zdobędzie też wyobrażenie o dawnej pracy, o dawnym rzemiośle.

- Chciałem pokazać, że praca ludzi na wsi naprawdę była ciężka - podkreśla Woźnik. - Wszystko mozolnie wykonywano ręcznie, albo z pomocą zwierząt. W polu okrągłe dnie spędzała cała rodzina. Najpierw spulchniali ziemię, później bronowali, siali, sadzili, plewili, kopali motykami, zbierali - wylicza. - Na końcu było mielenie mąki i pieczenie chleba. Ile to czynności trzeba było przejść...

I prezentuje żarna, dzierża, łopaty i niecki do pieczenia chleba. Pokazuje maślnice, drabiniasty wóz.

- Rodzicom w pracach polowych pomagały dzieci. Kopały ziemniaki, nosiły snopki zboża, siano, pasły krowy, poganiali konia - wylicza pan Józef. - Czasami pracowaliśmy ponad nasze siły...

W małej stajence mała krówka

Ojciec Józefa był tkaczem. I dlatego pierwszym eksponatem w jego miniaturowym skansenie był warsztat tkacki. W miniaturowej wsi można podziwiać też tartak, pralnie, stodołę, warsztat stolarski, ule, ladę do sieczki, piłę do rżnięcia desek, a nawet pług.

Stodoła i obora mają słomiane dachy. Drzwi można otworzyć i zajrzeć do środka. A środku krowy, konie, świnie.

Jednym z eksponatów jest rodzinny dom pana Józefa. Kwiaty niemalże oknami zaglądają do środka.

- Dawniej dom stawiano z belek. Nie używano gwoździ - wyjaśnia Józef.

W miniaturowej wiosce urządzenia obsługują miniaturowi mieszkańcy wsi.

- Chciałbym, aby moje postacie miały piękne twarze. Niestety, nie umiem ich dobrze namalować. Czasami używam gotowych laleczek.

Muzeum, które wędruje

Eksponaty pan Józef starannie poukładał, podpisał i ponumerował. - Zajmują prawie cały pokój - śmieje się pasjonat. Ale bywa, że swój miniskansen pakuje do specjalnej skrzyni, wywozi z domu i prezentuje na wystawach w bibliotekach, szkołach.

Niedawno takie spotkanie odbyło się w Filii nr 4 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie przy ul. Ofiar Katynia. A pan Józef cieszy się, że może pokazać młodym ludziom dawną wieś i jej niezapomniany urok.