Uwaga na słońce!

Gwarancji nie ma, ale tak postępując masz dużą szansę uniknąć tego schorzenia.

- Czerniak pojawia się na skórze najczęściej w obrębie znamion barwnikowych zwanych pieprzykami. Jeśli zostanie wykryty we wczesnym okresie można się z niego wyleczyć - twierdzi lek. med. Robert Gołębiowski z Rzeszowa.

Przynajmniej raz w roku

Gdzie na skórze powstaje czerniak

Może pojawić się w obrębie zdrowej skóry, ale rzadko. Najczęściej przekształceniu w czerniaka ulegają znamiona barwnikowe nazywane pieprzykami. Są one zaprogramowane genetycznie i ujawniają się w ciągu całego życia. Innym dogodnym miejscem dla czerniaka są złośliwe plamy soczewicowate. Takie zmiany rozwijają się przez wiele lat pod wpływem promieni ultrafioletowych. Występują najczęściej u ludzi starszych na twarzy, szyi, barkach i przedramionach.

Na czerniaka najwięcej kobiet choruje po 30, mężczyzn po 40 roku życia. Większość czerniaków pojawia się na skórze, ale bywa, że pokazują się one także wewnątrz gałki ocznej (naczyniówka, ciałko rzęskowe, tęczówka), na błonie śluzowej narządów płciowych, w jamie ustnej, krtani, przełyku, żołądku, jelitach i odbycie.

- Badanie kontrolne skóry każdy z nas powinien odbyć przynajmniej raz w roku. Osoby z licznymi znamionami barwnikowymi lub z zespołem znamion atypowych muszą badać się częściej - radzi lek. med. Robert Gołębiowski.

Doświadczony lekarz umie odróżnić zmiany łagodne na skórze, które nie są barwnikowymi (brodawki łojotokowe, włókniaki itd.) i zwykłe znamiona barwnikowe od takich, które mają wstępne cechy przekształcania się w czerniaka. W sukurs takiej diagnozie idą badania dermatoskopowe i wideodermatoskopowe.

W zależności od rozpoznania lekarz sugeruje najczęściej chirurgiczne usunięcie niektórych zmian barwnikowych.

Słońce leczy, słońce szkodzi

Kto jest szczególnie zagrożony czerniakiem

Ludzie z jasną karnacją, o włosach blond lub rudych i niebieskich oczach, ze względu na mniejszą zawartość barwnika w skórze. Narażone w dzieciństwie na oparzenia słoneczne. Nie stosujące ochrony przeciwsłonecznej. Korzystające często z solariów i lamp kwarcowych. Z licznymi znamionami barwnikowymi. Z przebytym wcześniej czerniakiem. Z czerniakiem w rodzinie.

Dawkowane w małych ilościach promienie słoneczne są źródłem ciepła, a zawarte w nich ultrafioletowe przyczyniają się do powstawania w skórze niezbędnej dla zdrowia witaminy D3. Uważa się, że ilość promieni słonecznych niezbędnych dla prawidłowej produkcji tej witaminy otrzymujemy przebywając na słońcu kilka minut dziennie. Taki czas kontaktu ze słońcem zapobiega chorobom wynikającym z niedoboru witaminy D3, jak krzywica u dzieci i osteomalacja u dorosłych.

Ale nadmierne opalanie skóry na słońcu może być groźne i sprzyja zachorowaniu na nowotwory skóry, w tym na czerniaka.

- Można zmniejszyć ryzyko zachorowania na czerniaka i inne choroby skóry przestrzegając kilku prostych zasad korzystania ze słońca - podpowiada lek. med. Robert Gołębiowski.

- Trzeba unikać słońca w godzinach południowych, a w bardzo słoneczne dni koniecznie poszukać sobie cienia. Przed słońcem powinniśmy chronić się ubraniem i nakryciem głowy, na skórę odkrytą nakładać kremy. Dzieci poniżej roku nie mogą być wystawiane na bezpośrednie działanie słońca, a starsze latorośle wymagają większej niż dorośli ochrony przed nim. Niektóre leki, jakie bierzemy, po kontakcie ze słońcem mogą spowodować na skórze przebarwienia. Warto wiedzieć, jakie to są leki.

W solarium, jak na plaży

Niektóre solaria emitują promieniowanie ultrafioletowe kilka razy silniejsze niż australijskie letnie słońce w samo południe.

Dlatego nieprzemyślane korzystanie z solariów może bardzo wyraźnie zwiększyć ryzyko zachorowania na nowotwór skóry.

Nie zaleca się korzystania z solariów osobom z licznymi znamionami barwnikowymi na skórze, dużą ilością piegów, z oparzeniami słonecznymi w dzieciństwie, ze stanami przednowotworowymi lub nowotworami skóry, ze skórą uszkodzoną przez słońce, przyjmującym leki uwrażliwiające na promienie ultrafioletowe, młodym ludziom poniżej 18 lat.

Warto wiedzieć, że promieniowanie ultrafioletowe tak samo wpływa na skórę w bezruchu, jak w czasie zajęć fizycznych na powietrzu (nie ma znaczenia, czy odpoczywamy na leżaku, czy gramy w piłkę - słońce działa na skórę tak samo). Przechodzi w różnym stopniu przez ubrania (niektórzy producenci podają na odzieniu wskaźnik ochrony przed nimi). Odbija się od piasku i śniegu. Działa na skórę, nawet jeśli wypoczywamy pod parasolem.

Czynniki ryzyka powstawania czerniaka

Kremów z filtrem powinno się używać...

* Jeśli planuje się przebywanie na słońcu ponad 20 minut
* Na 20 minut przed wyjściem z domu
* Co około 2 godziny w ciągu dnia
* Po wyjściu z kąpieli

* Nadmierne korzystanie z promieniowania ultrafioletowego, często prowadzące do oparzeń, szczególnie szkodliwe w młodym wieku.

* Długie przebywanie na słońcu, zwłaszcza w godzinach od 10 do 14.

* Sporadyczny, za to bardzo intensywny kontakt ze słońcem głównie u tych osób, które najczęściej przebywają w pomieszczeniach i rzadko korzystają z kąpieli słonecznych.

* Brak ochrony przeciwsłonecznej lub jej niewłaściwe stosowanie.

* Stałe drażnienie i urazy znamion barwnikowych.