W Bieszczadach powstaną nowe rezerwaty? RDOŚ nie mówi jeszcze „nie”

– W Europie jest coraz mniej naturalnych, cennych przyrodniczo lasów. Pozostałości wiekowych drzewostanów, którym udało się bez uszczerbku przetrwać presję człowieka są dziś jedynym miejscem występowania wielu rzadkich gatunków zwierząt i roślin – podkreśla dr Tomasz Wilk z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. – Jedne z ostatnich starych, górskich, naturalnych lasów Europy ostały się jeszcze w Bieszczadach, m.in. na obszarze nadleśnictw Lutowiska i Komańcza.

OTOP rok temu, w styczniu 2022, roku złożyło wniosek do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie dotyczący powołania nowych rezerwatów.

Projekt nie jest nowy, bo dwadzieścia lat temu naukowcy, przyrodnicy i przedstawiciele Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych opracowali dokumentację, na bazie której można było utworzyć kilka rezerwatów, jednakże do dzisiaj nie zostały one powołane do życia.

Prace, podjęte na nowo przez OTOP, skoncentrowały się nad projektami dotyczącymi rezerwatów „Przełom Sanu pod Tołstą” i „Dolina Potoku Olchowatego”. Pierwszy planowany rezerwat leży niedaleko Jeziora Solińskiego, a drugi w okolicy Duszatyna w gminie Komańcza.

Przetrwały tu gatunki zwierząt i roślin, które nie miały szans przeżyć w drzewostanach zmienionych przez człowieka, w tym duże ssaki, wilki, rysie i niedźwiedzie. W planowanym rezerwacie "Przełom Sanu pod Tołstą" występuje też jeden z najrzadszych kręgowców Polski, jedyny przedstawiciel węży dusicieli w naszym kraju - ściśle chroniony wąż Eskulapa.

– W górach drzewostany pełnią dwie bardzo istotne role - glebochronną i wodochronną – przypomina ponadto dr Wilk. – Mówi się, że las - jego roślinność, systemy korzeniowe, gleba - działają jak gąbka - zatrzymują wodę na długo, zapobiegając nastaniu suszy nawet po długich okresach bez opadów.

Dr Łukasz Lis, rzecznik RDOŚ w Rzeszowie, widzi szansę utworzenia rezerwatów, o które zabiega OTOP, ale na pewno nie stanie się to szybko. W chwili obecnej RDOŚ rozpatruje kilka wniosków, a ostatnie lata wskazują, że decyzje są wydawane ostrożnie. W 2021 roku powstał rezerwat „Przysłup, a w 2022 roku „Olzy” koło Rudawki Rymanowskiej.

– Musimy mieć świadomość, że w przypadku rezerwatu mamy do czynienia z formą ochrony o najwyższym reżimie – mówi rzecznik RDOŚ. – Wniosek jest sygnałem o cenności terenu, jednak proponowany obiekt powinien być wyjątkowy, wyróżniający się szczególnymi wartościami. Należy to obiektywnie ocenić. Dlatego proces tworzenia rezerwatu nie powinien być pochopny. Zaznaczyć należy, że w rezerwacie przyrody, do czasu ustanowienia planu ochrony obowiązuje ochrona ścisła, a tym samym zakaz wstępu! Naruszanie tego zakazu jest wykroczeniem. Oczywiście jest możliwość udostępnienia go wyznaczając szlaku ruchu pieszego, jednak to znów pociąga za sobą konieczność zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom, co z kolei obliguje zarządcę terenu (w tym wypadku Lasy Państwowe) do utrzymywania go w stanie niezagrażającym bezpieczeństwu. Trzeba też wspomnieć, że są formy ochrony przyrody, o niższym reżimie ochrony, jak np. użytek ekologiczny.

W województwie podkarpackim ustanowionych jest obecnie 98 rezerwatów, które posiadają łączną powierzchnię ponad 11 tysięcy ha.