W Jarosławiu są dwie turystyczne trasy podziemne. Czy może kiedyś powstać kolejna, która będzie udostępniona do zwiedzania?

Jedna z tras w Jarosławiu to otwarta w 1984 r. Podziemna Trasa Turystyczna im. prof. Feliksa Zalewskiego z historycznym układem komór i chodników, a druga to Podziemne Przejście Turystyczne pod kamienicami Rynek 4, 5 i 6, które otwarto w 2015 roku.

- Układ wyrobisk wchodzących w skład Podziemnej Trasy Turystycznej związany jest z historią kamienic mieszczańskich z okresu prosperity jarmarcznej, zaś Podziemne Przejście Turystyczne powstało ze sztucznego połączenia piwnic pierwszej kondygnacji trzech kamienic i ma zupełnie inny charakter, bowiem urządzone zostały w nich wystawy stałe nawiązujące do historii miasta

– mówi Zbigniew Zięba współautor książki "Tajemnice jarosławskich podziemi".

Między podziemiami poszczególnych kamienic nie było połączeń.

- Każda z nich miała oddzielny, niekiedy skomplikowany układ dochodzący do 12 m głębokości - wyjaśnia Zbigniew Zięba.

Opowiada także, że właściciele kamienic wynajmowali znajdujące się pod nimi podziemia kupcom. Zjeżdżali oni tłumnie do Jarosławia na słynne jarmarki. Niektórym z nich, bardziej opłacało się pozostawienie niesprzedanych towarów w Jarosławiu, by ponownie wystawić je do handlu podczas następnego jarmarku. Gdyby piwnice poszczególnych kamienic były połączone ze sobą, trzeba byłoby stale tych towarów pilnować.

– Pod jarosławską dzielnicą staromiejską znajduje się kilkadziesiąt układów podziemnych wyrobisk. Chociaż dużo z nich uległo likwidacji podczas prac ratunkowych w latach 1955-1996 to wiele jest dostępnych i mogłyby się nadać na urządzenie kolejnej trasy. Mam na myśli chociażby rozległe podziemia pod kamienicami przy ul. Grodzkiej 2 i 4

– mówi Zbigniew Zięba.

Wcześniej pojawiały się już pomysły na nowe, alternatywne trasy podziemne w Jarosławiu. Piszą o tym Zbigniew Zięba i Zdzisław Kohutek, autorzy książki „Tajemnice jarosławskich podziemi”.

W latach 70. XX w. analizowano rejon nieistniejących obwarowań Jarosławia przy ul. Przemyskiej pod kątem utworzenia trasy w połączeniu z domniemanymi podziemiami Bramy Przemyskiej. Koncepcja jednak upadła, a wyrobiska zostały zlikwidowane.

- Podobny los spotkał zamysł poszerzenia istniejącej trasy podziemnej pod kamienicą Rynek 14 o podziemia kolejnych kamienic rynkowych w kierunku ul. Sobieskiego i dalej, aż do jej końca w rejonie cerkwi – mówi Zbigniew Zięba.

Kolejny pomysł dotyczył rejonu Bramy Krakowskiej. Do realizacji tych pomysłów nie doszło głównie z przyczyn ekonomicznych oraz technicznych, jak np. zbyt niskie i wąskie przejścia.

- Teoretycznie jest możliwe, aby powstała w Jarosławiu nowa podziemna trasa zgodna z historycznym układem. Nasuwa się jednak pytanie, jakim kosztem, a ten nie byłby mały oraz w jakim celu, skoro to co związane jest z historycznymi podziemiami pokazane zostało na przykładzie funkcjonującej od 1984 r. Podziemnej Trasy Turystycznej. Uważam jednak, że wszystkie zachowane i zabezpieczone dużym kosztem finansowym wyrobiska powinny być dostępne, np. dla badaczy historii, czy też dla innych zainteresowanych ich zwiedzaniem, jednakże po wcześniejszym uzyskaniu zgody właścicieli lub zarządców kamienic oraz przy zachowaniu stosownych środków bezpieczeństwa. Najlepiej indywidualnie lub w małych grupach i obowiązkowo w towarzystwie przeszkolonego przewodnika – zaznacza Zbigniew Zięba.