W ruinach fortu Twierdzy Przemyśl odkopano szczątki silnika czterosuwowego sprzed ponad 100 lat [ZDJĘCIA]

Od poniedziałku trwają prace archeologiczne na forcie IX a Przy Krzyżu, pomiędzy Przemyślem i Ujkowicami. M.in. odkopano szczątki silnika czterosuwowego patentu Otto. Jedynego w Twierdzy Przemyśl.

Fort IX a Przy Krzyżu jest jednym z najmniej widocznych, dość słabo zachowany. To międzypolowy fort pancerny, z początku lat 90. XIX wieku. Podczas I wojny światowej został wysadzony, a w późniejszym okresie był też rozberany.

- Z 25 lat temu ściągnąłem z archiwum we Wiedniu plany i zorientowałem się, że na tym forcie jest dolna kondygnacja. Tutaj wszystko było przysypane ziemią. Niewiele z niej wystawało. Nic nie było widać - mówi Tomasz Idzikowski, ekspert od wielu lat badający Twierdzę Przemyśl.

Przez dwa dni prac udało się odkopać część pomieszczeń koszar, m.in. z miejscem, z którego w czasach twierdzy wystawał tradytor (schron do prowadzenia ostrzału) z dwoma działami. Był tutaj też skład opału oraz wejście do pomieszczeń maszynowni. Tutaj znajdował się silnik benzynowy, o mocy 3 KM. Udało się odkopać jego szczątki, m.in. koło zamachowe.

- Przełożenia były takie, że choć ten silnik wolno działał, to było takie pyf-pyf, to dzięki odpowiedniej konstrukcji osiągał 1500 obrotów na minutę. Silnik jest ciekawy. Patent Otto. Model pierwszego czterosuwowego silnik benzynowy. W Twierdzy Przemyśl tylko w tym forcie było takie urządzenie - mówi T. Idzikowski.

Odkryto kilka innych pomieszczeń, m.in. widoczne są schody. Znaczna część fortu nadal jest zasypana ziemią. Odkopanych zostało sporo elementów metalowych, które trafią to muzeum znajdującego się na Forcie Borek. Wśród znalezisk na uwagę zasługuje metalowy element z napisem w języku niemieckim "Traditoren Casematre". Są również szczątki butelek po winie Karsbach, które było popularne wśród żołnierzy Twierdzy Przemyśl.

Prace prowadzone są za zezwoleniem i pod nadzorem Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Realizują je Związek Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl, członkowie Stowarzyszenie 3-go Pułku Artylerii Fortecznej im. ks. Kinsky'ego, dzięki wsparciu gminy Przemyśl oraz zaangażowaniu jej wójta Andrzeja Huka.

- Ten fort wart jest dalszych prac. Niestety, jak wszystko, kosztują. Bylibyśmy zadowoleni, gdyby znalazł się sponsor, który sfinansowałby roboty ziemne - mówi Mirosław Majkowski, prezes Związku.

Więcej o forcie IX a Przy Krzyżu Twierdzy Przemyśl na stronie twierdzaprzemysl.org.