Wakacyjna miłość wielkiego poety-żołnierza. Przyjechał do Jasła, by prosić Annę o rękę. Później zginął w powstaniu warszawskim [ZDJĘCIA]

Zacną personą jasielską był w okresie międzywojennym doktor Józef Żelazny. Lekarz, dyrektor szpitala i burmistrz, prezes Zarządu Oddziału Związku Strzeleckiego, członek Rady Szkolnej Miejscowej. Mieszkał z rodziną przy ulicy Mickiewicza 10, nieopodal gimnazjum i kaplicy gimnazjalnej (obecnie kościół pw. św. Stanisława BM). W budynku, gdzie od lat mieści się m.in. popularna lodziarnia. Córka doktora, Anna, w 1937 r. wczasowała się na wyspie Šolta nieopodal Splitu w Dalmacji. To właśnie tam poznała początkującego, ale świetnie zapowiadającego się już poetę i skradła jego serce – z wzajemnością.

Młody Baczyński, oczarowany urodą oraz intelektem jaślanki, oszalał na jej punkcie. Końcem sierpnia 1940 r., czyli już w okresie okupacji niemieckiej na ziemiach polskich, przyjechał do miasteczka nad Wisłoką, Ropą i Jasiołką prosić Annę o rękę. Usłyszał „nie”, ale od rodziców wybranki. Nie zaakceptowali tego związku i wakacyjna miłość musiała pozostać jedynie wspomnieniem.
Ból po sercowym zawodzie i tęsknocie do „dziewczyny z porcelany”, bo tak Krzysztof Kamil pisał o młodziutkiej ukochanej, wyrażają m.in. wiersze poety "Pożegnanie" oraz „Słowa do deszczu”.

Moja dziew­czyn­ko z por­ce­la­ny,
kie­dyś to mi się stłu­kła?
Te bia­łe pta­ki to są sło­wa,
któ­ry­mi czas o okna stu­ka.
Na żół­tych kart­kach ręce drżą,
wzbie­ra zmar­ły­mi sło­wi­ka­mi,
gdy w wiel­kiej li­rze hu­czy bąk
jak w wie­czór - w śmier­ci za­plą­ta­ny.
Wszę­dzie o szkło ude­rzam gło­wą
w po­ga­słych wy­staw la­ment
i jak ob­ce­go smut­ku owoc
nie­bie­ską ga­łąż ła­mię.
To tyl­ko łzy zo­sta­ły ze mnie -
- zie­lo­nych kon­ste­la­cji układ.
Moja dziew­czyn­ko z por­ce­la­ny,
po co­żeś mi się stłu­kła?

szpi­tal, 12.IV.41 r.

Niedoszła żona czołowego przedstawiciela Pokolenia Kolumbów urodziła się 24 stycznia 1922 r. W dorosłym życiu Anna Morawska – bo tak nazywała się po ślubie z filozofem, historykiem estetyki, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego Stefanem Morawskim – została publicystką katolicką i tłumaczką. Ukończyła Uniwersytet Jagielloński. Pisała dla „PAX-u”, „Tygodnika Powszechnego”, a następnie pism „Za i przeciw”, „Więź” oraz „Znak”. Często posługiwała się pseudonimem Maria Garnysz.

Uczestniczyła w międzynarodowych spotkaniach intelektualistów chrześcijańskich, dialogu ekumenicznym oraz polsko-niemieckim. Była autorką artykułów o reformach Soboru Watykańskiego II, chrześcijaństwie na innych kontynentach, hinduizmie. Jej publicystyka została zebrana w tomie „Spotkania”.

Anna Morawska zmarła 19 sierpnia 1972 r. na raka płuc. Z mężem, z którym rozstała się po zaledwie trzech latach, miała córkę Ewę.

Ten, któremu zawsze już, aż do przedwczesnej śmierci Jasło musiało kojarzyć się z niespełnioną miłością przyszedł na świat 22 stycznia 1921 r. w Warszawie. Był synem krytyka literackiego, żołnierza Legionów Polskich i Wojska Polskiego Stefana Baczyńskiego oraz Stefanii z domu Zieleńczyk – nauczycielki, autorki książek i podręczników dla dzieci. Jako nastolatek Krzysztof Kamil pasjonował się rysunkiem, wybuch wojny uniemożliwił mu jednak rozpoczęcie nauki na Akademii Sztuk Pięknych.

W okupowanej stolicy studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Był harcerzem, żołnierzem Armii Krajowej, ukończył podziemną szkołę podchorążych rezerwy piechoty „Agricola”. Uczestniczył w kilku akcjach sabotażowych, m.in. wysadzeniu niemieckiego pociągu.

W czerwcu 1942 r. wziął ślub z Barbarą Drapczyńską. Obydwoje walczyli w powstaniu warszawskim. On zginął podczas obrony Pałacu Blanka 4 sierpnia 1944 r. z ręki niemieckiego snajpera, strzelającego z gmachu Teatru Wielkiego. Ona zmarła niespełna miesiąc później, 1 września, trafiona w głowę odłamkiem szkła – prawdopodobnie pod Teatrem Wielkim. Spoczywają razem na wojskowych Powązkach.

Baczyński pozostawił po sobie około pięćset wierszy, kilkanaście poematów i opowiadań. Jego utwory, często podpisywane pseudonimem Jan Bugaj, publikowane były w prasie konspiracyjnej i antologiach.

…
O nie wszystkim znanym wątku w życiorysie słynnego Polaka, od czerwca 2021 r. przypomina mural z podobiznami chłopca z Warszawy i dziewczyny z Jasła. Zdobi boczną ścianę jasielskiego bloku przy ul. Baczyńskiego 27. Twórcą wielkoformatowego malowidła jest Sylwester Łaskawski.