We Fromborku archeolodzy odkryli cyrkiel z czasów Mikołaja Kopernika. Czy posługiwał się nim sam wybitny astronom?

4 sierpnia 2024 r.w ogrodach kanonickich we Fromborku, przy pomocy georadaru, prowadzone były poszukiwania podziemnych reliktów architektury. W wykopie sondażowym odnaleziono cyrkiel kroczek z XVI wieku.

Podczas tych poszukiwań odkopano też narożnik nieistniejącej już kanonii i wejście do jej częściowo zawalonych piwnic. Informacje te przekazało Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.

To wykonany z brązu cyrkiel typu kroczek, służący do pomiarów astronomicznych, geodezyjnych i kartograficznych. Jest datowany na XVI wiek, czyli epokę Mikołaja Kopernika. Oczywiście, nie wiemy, czy mógł należeć do niego - powiedziała Zorjana Polenik z fromborskiego muzeum.

Za odkrycia odpowiadają poszukiwacze z grupy Misja Skarb i Warmińskiej Grupy Eksploracyjnej, którzy są dumni i cieszą się, że mogą eksplorować i odsłaniać nieznaną dotychczas historię:

To odkrycie jest przypomnieniem, jak ważne jest nasze dziedzictwo kulturowe i jak wiele tajemnic kryje się jeszcze pod ziemią - piszą odkrywcy z grupy Misja Skarb na profilu Facebook.

Muzealnicy liczą, że zabytek zostanie w przyszłości przekazany przez służby konserwatorskie do fromborskich zbiorów. Tamtejsze muzeum ma już bardzo podobny cyrkiel z XVI w., odnaleziony w 2016 r., również w ogrodach kanonickich.

Był on dotychczas najstarszym takim przyrządem wśród eksponatów działu historii astronomii. Ma połączone zawiasem ramiona zakończone ostrzami, na boku jednego z nich widać sygnaturę z rysunkiem gwiazdy w otoku koła.

Według fromborskich muzealników odnaleziony teraz cyrkiel to prawdopodobnie trzeci tego typu XVI-wieczny instrument zachowany w Polsce - pierwszy został odkryty w 2005 r. w północnym dziedzińcu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Mikołaj Kopernik - pełniący funkcję kanonika warmińskiego - mieszkał we Fromborku przez blisko 30 lat, sprawując posługę i prowadząc obserwacje astronomiczne. Po śmierci w 1543 r. został pochowany w tamtejszej katedrze.

W przylegającym do jego kanonii ogrodzie znajdowało się prawdopodobnie tzw. pavimentum, czyli stanowisko do prowadzenia obserwacji nieba – wypoziomowany podest, na którym astronom stawiał instrumenty pomiarowe. Jednak śladów tego miejsca nie udało się dotychczas odnaleźć.

Kopernik zasłynął jako ten, który "wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię". Teorię heliocentryczną, zakładającą, że Słońce jest centrum Układu Słonecznego, a planety obiegają je, przedstawił w dziele "O obrotach sfer niebieskich". Poza astronomią zajmował się medycyną, prawem, ekonomią i pracą administracyjną.