Wzrost samobójstw i prób samobójczych wśród nastolatków. Winna pandemia?

Według danych Komendy Głównej Policji 765 nastolatków próbowało odebrać sobie życie w 2020 roku między styczniem a listopadem. W 2021 w tym samym czasie próbę samobójczą podjęło aż 1339 młodych osób poniżej 18 roku życia. O 22 proc. wzrosła liczba samobójstw w przedziale wiekowym 12 -18 lat, a liczba prób samobójczych wśród dziewczynek wzrosła dwukrotnie.

Natomiast w 2019 roku w całym kraju policjanci odnotowali 951 prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży. 638 prób dotyczyło dziewczynek w wieku od 7 do 18 lat i 313 chłopców w tym samym przedziale wiekowym. W 2019 roku w wyniku prób samobójczych zmarły 33 dziewczynki i 65 chłopców.

Liczba prób samobójstw wśród nastolatków wzrosła też na Podkarpaciu. Wg danych KWP w Rzeszowie w 2021 r. odnotowano w grupie wiekowej 13 - 18 lat 53 próby samobójcze. Rok wcześniej w tym samym przedziale wiekowym było mniej prób samobójczych - 42. Podkarpacka policja nie dysponuje informacjami, ile prób samobójczych nastolatków zakończyło się śmiercią.

Samobójstwo to działanie zakończone zgonem jednostki. Próba samobójcza to zachowanie mające na celu uszkodzenie własnego ciała z intencją odebrania sobie życia.

Zjawisku samobójstw wśród młodzieży próbuje zaradzić Polskie Towarzystwo Suicydologiczne (PTS). Jest to zespół psychologów, pedagogów, terapeutów będących jednocześnie suicydologami, czyli osobami zajmującymi się zagadnieniami autodestrukcji bezpośredniej, m.in. samobójstwami i okaleczeniami.

Specjaliści Towarzystwa na razie dysponują hipotezami na temat przyczyn wzrostu liczby prób samobójczych wśród nastolatków.

– Jakie czynniki biorą udział w zauważalnym wzroście prób samobójczych, tego na razie nie jesteśmy w stanie stwierdzić w 100 proc. Natomiast konkretną grupę czynników upatrujemy w doświadczeniach towarzyszących pandemii, bo ona bardzo wyraźnie wpływa na zmianę naszego życia

– mówi psycholog i psychoterapeuta poznawczo-behawioralny Małgorzata Łuba z PTS.

- Dla młodych osób czynnikiem zwiększającym zachowania autodestrukcyjne jest poczucie zagrożenia, którym jesteśmy karmieni ze wszystkich stron, że wokół nas jest czynnik chorobowy, który może przyczynić się do śmierci. Kolejne elementy to reżim sanitarny, który sprawił, że przez wiele miesięcy młodzi ludzie nie mieli dostępu do swojego drugiego, naturalnego środowiska, jakim jest szkoła. A jeżeli młody człowiek nie ma wsparcia ze strony rodziców z jakiegokolwiek powodu, bo rodzice sami mogą być w kryzysie i potrzebować wsparcia, to potrzebuje wsparcia ze strony wychowawcy i rówieśnika. Młodzi ludzie zostali w dużej mierze osamotnieni z tym, co się w nich złego działo

– mówi Małgorzata Łuba.

Psycholog radzi, by zwracać uwagę na niepokojące i utrzymujące się w czasie zmiany w zachowaniu młodych ludzi. Jeśli dziecko było chętne do codziennych rozmów, chciało spotykać się z rówieśnikami, nie miało problemów z chodzeniem do szkoły i z mobilizacją do nauki, a teraz to się popsuło, to jest to sygnał ostrzegawczy, że w dziecku dzieje się coś niedobrego. Jeśli dziecko straciło błysk w oku, zamyka się w pokoju, gdy zadając mu pytanie, słyszy się burkliwy ton i zdawkową odpowiedź, to też mamy do czynienia z sygnałem ostrzegawczym.

– Warto reagować na poważnie, gdy dziecko zaczyna mówić o bezsensie życia, o niechęci do życia, gdy do swoich opiekunów mówi wprost, że chce umrzeć, że mówi, co by było, gdybym zasnęła i się nie obudziła. Większość opiekunów, słysząc takie komunikaty, urywa temat, tymczasem są to komunikaty, które dają szansę sprawdzić, co się dzieje z dzieckiem, dopytując, skąd wzięły się takie myśli u niego – mówi specjalistka z PTS. Sygnałami ostrzegawczymi jest też kilkugodzinne siedzenie przy komputerze wypierające rozmowę z rodzicami i wspólne zajęcia. Z tym że, jak zaznacza terapeutka, uzależnienie od komputera i smartfona nie pojawia się lawinowo, tylko stopniowo.

Towarzystwo od czerwca ub. roku prowadzi pierwszą w kraju platformę pomocowo-edukacyjną Życie warte jest rozmowy (www.zwjr.pl). Po wypełnieniu odpowiedniego formularza z jakimi trudnościami mierzy się dana osoba lub jej bliski, można liczyć na pomoc i odpowiedź specjalistów Towarzystwa. Na www.zwjr.pl można też wysłuchać pomocowych nagrań audio.