Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zakaz konkurencji - kogo dotyczy i w jakim zakresie. Czy zakaz konkurencji obowiązuje pracownika również po ustatniu zatrudnienia?

Maciej Mituła
Maciej Mituła
unsplash
W celu zabezpieczenia swoich interesów, pracodawca może podpisać z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji. W określonych przypadkach pracodawca będzie musiał jednak wypłacać odszkodowanie z tego tytuły. Z kolei pracownik za złamanie tego zakazu musi się liczyć z dyscyplinarką.

Prawo pracy wyróżnia dwa rodzaje umów o zakazie konkurencji. Pierwsza dotyczy okresu w którym pracownik zatrudniony jest u danego pracodawcy. Drugi rodzaj dotyczy umowy obowiązującej po rozwiązaniu stosunku pracy. Oba rodzaje łączy fakt, że zobowiązują pracownika do określonego zachowania względem aktualnego lub byłego pracodawcy. Umowy dzieli natomiast konieczność wypłaty stosownego odszkodowania.

Zakaz konkurencji ma na celu przede wszystkim ochronę interesów pracodawcy poprzez zaniechanie aktywności zawodowej pracowników w konkurencyjnych firmach w stosunku do macierzystego przedsiębiorstwa.

Kiedy stosowany jest zakaz konkurencji

Wiele osób, zwłaszcza na stanowiskach specjalistycznych czy średniego lub wysokiego szczebla posiada wiedzę, której ujawnienie konkurencyjnemu podmiotowi mogłoby narazić pracodawcę na realne straty finansowe. Zakaz konkurencji może również odnosić się do umiejętności lub wykształcenia, które pracownik nabył w trakcie zatrudnienia, a których zdobycie wymagało poniesienia nakładów finansowych, które pokrył pracodawca. Wobec powyższych, w celu zabezpieczenia swoich interesów pracodawca ma prawo zaproponować podpisanie umowy o zakazie konkurencji.

Zakaz konkurencji w trakcie zatrudnienia

Umowa o zakazie konkurencji podpisywana przez pracownika jest osobnym dokumentem względem umowy o pracę, najczęściej jest jednak zawierana jednocześnie przy podejmowaniu zatrudnienia. Aby była ważna, musi być jednak sporządzona w formie pisemnej. Warto zaznaczyć, że taka umowa ma charakter dobrowolny, jednak fakt jej niepodpisania może wpłynąć na decyzję pracodawcy o dalszej współpracy.

Warto przeczytać:

W dokumencie o zakazie konkurencji określa się zakres, w którym pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Tego typu umowy może wymagać każdy pracodawca, bez względu na to, czy jest to podmiot prywatny, czy publiczny.

Co istotne, działalność konkurencyjną należy rozumieć nie tylko w sferze ekonomicznej. Zakaz konkurencji może dotyczyć wszelkiej działalności pracownika, również takiej, która nie przynosi bezpośredniego dochodu.

Strony mają pełną swobodę w ustaleniu treści umowy o zakazie konkurencji. Praktyka pokazuje jednak, że to pracodawca (jako strona inicjująca) redaguje taką umowę i daje gotową do podpisania pracownikowi.

Konsekwencje złamania zakazu konkurencji w trakcie zatrudnienia

Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach określonych w przepisach rozdziału I w dziale piątym (art. 114 - 122 kp "Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy")

Niektóre firmy wprost informują, że w zaawansowany sposób kontrolują pracowników. Większość pracodawców śledzi jednak podwładnych bez informowania, wykorzystując do tego Facebooka, telefony, monitoring, a nawet detektywów.

Twój szef cię sprawdza, nawet jeśli myślisz, że tak nie jest

Zapisy umowy określają zakres zakazanych czynności, ale również konsekwencje naruszenia tych postanowień. Pracownik, który naruszy zakaz konkurencji musi się liczyć nie tylko z karami porządkowymi (nagana, upomnienie), ale również z możliwości zwolnienia za wypowiedzeniem lub w trybie dyscyplinarnym (działalność na szkodę pracodawcy).

Zakaz konkurencji po ustaniu zatrudnienia

Jeśli pracownik miał dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, prawo dopuszcza zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Taka umowa ma jednak innych charakter od porozumienia zawieranego w trakcie stosunku pracy.

Przede wszystkim w takiej umowie określa się w czas przez jaki będzie obowiązywał zakaz konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi, które będzie wypłacał pracodawca. Istotną kwestią jest tutaj fakt, że bieg okresu objętego klauzulą rozpoczyna się dopiero od dnia ustania stosunku pracy.

Nie ma limitu na jak długi okres może być zawarta umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia. Strony mogą ustalić ten czas na kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat. Jednak przez cały ten okres, pracodawca jest zobowiązany do wypłacania pracownikowi ustalonej wcześniej kwoty odszkodowania. Strony mogą również ustalić możliwość i warunki wcześniejszego wypowiedzenia takiej umowy.

Konsekwencje złamania zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia

W sytuacji, kiedy pracodawca otrzyma stosowną informację lub wykaże fakt naruszenia zakazu konkurencji, ma prawo zaprzestać wypłaty odszkodowania (jeśli została ustalone w ratach, np: miesięcznych). Pracodawca ma również prawo żądać od byłego pracownika zwrotu odszkodowania od chwili, gdy doszło do naruszenia postanowień umowy.

Skrócenie okresu obowiązywania zakazu konkurencji

Co do zasady, zakaz konkurencji obowiązuje przez cały okres ustalony w umowie. Prawo dopuszcza jednak możliwość wcześniejszego zniesienia tego obowiązku.

Panuje ogólna zasada, że do pracy w dużej firmie bardziej stworzone są osoby silnie ukierunkowane na sukces, lubiące rywalizację i osiąganie kolejnych celów zawodowych. Jednak nie tylko takie predyspozycje są kluczem do odnalezienia się w tym środowisku. Ważne są umiejętności interpersonalne i komunikacyjne.

6 zasad, które pomogą nam przetrwać w korporacji. Nie wystar...

Zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu w razie:

  • ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz,
  • niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania,
  • porozumienia stron

Wysokość odszkodowania za zakaz konkurencji

Odszkodowanie za okres zakazu konkurencji nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy. Pracodawca musi wypłacać odszkodowanie przez cały okres obowiązywania umowy, świadczenie może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Przepisy nie przewidują jednak górnej granicy wysokości odszkodowania. Dokładną kwotę ustalają strony umowy w trakcie negocjacji jej warunków.

Zakaz konkurencji bez podpisania umowy

Co ciekawe, nawet bez podpisania umowy o zakazie konkurencji, pracownik jest zobowiązany do powstrzymania się od działań, które mogłyby naruszyć interes pracodawcy. Mowa tutaj o art. 100 par. 2 kp, w którym czytamy m.in, że pracownik jest zobowiązany dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę. Niewywiązywanie się z tych obowiązków lub ich złamanie, może być uznane na ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, których konsekwencja może być zwolnienie dyscyplinarne.

Zakaz konkurencji w czasie epidemii koronawirusa

Na czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, wprowadzono szczególne rozwiązanie w zakresie wypowiadania umów o zakazie konkurencji.

Warto przeczytać:

Umowy o zakazie konkurencji mogą zostać wypowiedziane z zachowaniem terminu 7 dni. Dotyczy to umów, które obowiązują po ustaniu:

  • stosunku pracy
  • umowy agencyjnej
  • umowy-zlecenia bądź innej umowy o świadczenie usług
  • umowy o dzieło.

Do wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji jest uprawniona tylko jedna strona umowy, tj. strona, na rzecz której został ustanowiony zakaz konkurencji. Stroną tą jest zatem odpowiednio: pracodawca, dający zlecenie lub zamawiający.

Powyższe uregulowania znalazły się w tzw. Tarczy 4.0, czyli Ustawie z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Niedziele handlowe mogą wrócić w 2024 roku

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na nowiny24.pl Nowiny 24