Zarabianie na starość

Według wyliczeń ekspertów, emerytura ma wynosić mniej więcej od 40 do 70 proc. ostatniej płacy. Na ten wyższy pułap mogą liczyć ci, których zarobki będą się mieścić w okolicach średniej krajowej.

Dziwny system

Im dochody będą niższe od średniej, tym stopa zastąpienia (wskaźnik określający relację przyszłej emerytury do wynagrodzenia) będzie odpowiednio niższa. Na wysokie świadczenia nie będą mogli liczyć również bardzo dobrze zarabiający, gdyż tak został skonstruowany system emerytalny. A także dlatego, że świetnie zarabiający płacą składki do ZUS tylko przez część roku - do momentu, gdy ich zarobki przekroczą 250 proc. średnich w kraju.
Ponadto, zgodnie z obowiązaującą ustawą, świadczenia emerytalne i rentowe oszczędzających w dwóch filarach (ZUS i wybranym) będą liczone według systemu mieszanego aż do 2014 r.: w 80 proc. tak, jak obecnie wylicza ZUS, a w 20 proc. zależnie od zgromadzonego kapitału. Dopiero po tej dacie w 100 proc. od kapitału.

Czy sytuację poprawi projekt?

Rząd przyjął projekt ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych i programach pracowniczych, według których (jeśli projekt przegłosuje parlament) od kwietnia 2004 r. dobrowolnie odłożone pieniądze na emeryturę będą wolne od podatku. To ma zachęcić do dodatkowego oszczędzania na bogatszą starość. Rząd nie ruszył natomiast innej, ważnej zasady - oszczędzania na emeryturę, gdzie się chce i ile chce.
Nadal jesteśmy posegregowani (ustawą z 1998 r.) według sposobu podziału składek i daty przyjścia na świat. Urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. mogą oszczędzać wyłącznie w ZUS, a urodzeni później - w ZUS i w II, wybranym przez siebie filarze, czyli towarzystwie emerytalnym). Wybór nie oznacza jednak, że całość składek można ulokować w jednym funduszu: do ZUS musi się odprowadzić 12,22 proc. zarobków brutto, a do wybranego towarzystwa - tylko 7,3 proc., choć z własnej kieszeni oddajemy na rentę i emeryturę 9,76 proc. zarobków.
Czy towarzystwo, choćby inwestowało najlepiej, dużo przysporzy pieniędzy? ZUS nic, bo nie może inwestować składek, gdyż opiera się na systemie repartycyjnym (jeszcze pracujący utrzymują już niepracujących).

Nic nowego się nie urodziło

- Indywidualne konta emerytalne, które proponuje rząd są całkiem nowym rozwiązaniem - powiedział Krzysztof Pater, wiceminister gospodarki, pracy i polityki społecznej.
Niezupełnie, gdyż taką możliwość przewidziała ustawa reformująca system emerytalny - istnienie tzw. III filaru, który gromadziłby i inwestował w intratne przedsięwzięcia dobrowolnie odprowadzane składki przez tych, którzy więcej zarabiają. Z możliwości skorzystało bardzo niewielu Polaków, gdyż dodatkowo oszczędzanych pieniędzy nie zwolniono z podatku.
Ma się je zwolnić od przyszłego roku, jeśli projekt rządu uchwali parlament. Na pewno znajdą się ludzie, którzy z tej możliwości skorzystają, gdyż będzie to także ucieczka od podatku, który w 2004 r. od wszelkich innych dochodów kapitałowych i od odsetek ma wynosić 19 proc.
Żeby jednak nie było zbyt masowej ucieczki, rząd postawił tamę - można oszczędzać tylko na jednym indywidualnym koncie i maksymalnie 150 proc. przeciętnego wynagrodzenia na dany rok, czyli obecnie około 3400 zł. Pieniędze z konta można będzie czerpać po osiągnięciu wieku emerytalnego: wybrane wcześniej, zostaną opodatkowane.
Także w ramach III filaru przewidziano ongiś działanie pracowniczych programów emerytalnych (PPE). Niestety, ze względu na żmudny proces ich zakładania, wiele barier w przepisach oraz złą kondycję finansową firm, powstało ich ledwie 200. Zobaczymy, czy obecny projekt ułatwi i uealastyczni tworzenie oraz prowadzenie PPE.