Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zawód prestiżowy, czyli właściwe jaki? Dla Polaków liczą się nie tylko pieniądze. Czy prestiż może być rekompensatą?

Leszek Rudziński
Leszek Rudziński
W ostatnim badaniu CBOS na pierwszym miejscu był strażak, na drugim pielęgniarka, a na trzecim robotnik wykwalifikowany.
W ostatnim badaniu CBOS na pierwszym miejscu był strażak, na drugim pielęgniarka, a na trzecim robotnik wykwalifikowany. Pixabay
- Czasem wysoki prestiż jest „kompensacją” za wynagrodzenie, które jest zbyt niskie w stosunku do tego, co dany zawód robi dla społeczeństwa – mówi w rozmowie ze Strefą Biznesu dr Olga Czeranowska. Socjolog z Uniwersytetu SWPS wyjaśnia również, które zawody uważane są przez Polaków za najbardziej prestiżowe i co decyduje o renomie danej profesji.

Co decyduje o tym, że jedne profesje cieszą się większym poważaniem niż inne?

Prestiż jest pojęciem bardzo złożonym i może być różnie rozumiany. W ramach moich badań do pracy doktorskiej udało mi się wypracować definicję prestiżu składającą się z trzech opozycyjnych par znaczeń. Pierwsza z nich odpowiada na pytanie, czy prestiż jest „zewnętrzny”, czy „wewnętrzny”. Czyli czy jest to prestiż, który czuje osoba wykonująca jakąś pracę: czy sama widzi ją jako pracę wartościową i dobrze wykonaną. A po drugiej stronie mamy „prestiż zewnętrzny”, czyli to, jak ludzie oceniają daną osobę lub zawód.

Drugą opozycją jest właśnie ta pomiędzy „prestiżem zawodu” a „prestiżem osoby” – prestiż może być oceniany na poziomie całej grupy zawodowej, ale też na poziomie konkretnej osoby i jej kariery. Trzecia to opozycja między „prestiżem funkcjonalnym” a „prestiżem niefunkcjonalnym”. „Prestiż funkcjonalny” związany jest z tym, że praca jakiejś osoby lub grupy zawodowej faktycznie jest ważna dla społeczeństwa i przynosi mu korzyści. Z drugiej strony jest „prestiż niefunkcjonalny”, czyli prestiż zawodów nieprzynoszących korzyści dla społeczeństwa.

Jaki fach uważany jest obecnie za najbardziej prestiżowy?

W ostatnim badaniu CBOS na próbie reprezentatywnej, które miało miejsce w 2019 roku, na pierwszym miejscu był strażak, na drugim pielęgniarka, a na trzecim robotnik wykwalifikowany, np. tokarz czy murarz. Również w badaniu najbardziej poważanych zawodów, zrealizowanym przez SW Research w 2022 roku, na pierwszym miejscu mamy strażaka, na drugim natomiast jest ratownik medyczny, z kolei na trzecim lekarz.

Co zatem wpływa na to, że akurat te zawody są uważane za prestiżowe?

Te zawody są ważne dla społeczeństwa. Strażak jest dobrym przykładem, ponieważ nikt nie ma wątpliwości, że jest to zawód bardzo trudny, łączący się z bardzo dużymi poświęceniami, włącznie z możliwością zagrożenia życia w akcji ratunkowej. Praca strażaka łączy się z pomaganiem ludziom, z ratowaniem życia, czyli jest to praca odpowiadającą wartościom, które społeczeństwo podziela. To samo można powiedzieć o pracy pielęgniarki oraz innych zawodów medycznych, związanych z ochroną zdrowia.

Czy jest prosta korelacja między prestiżem a zarobkami?

Nie ma. Można powiedzieć, że czasem wysoki prestiż jest „kompensacją” za wynagrodzenie, które jest zbyt niskie w stosunku do tego, co dany zawód robi dla społeczeństwa. Natomiast nie możemy mówić również o prostej zależności ujemnej. Spójrzmy na przykład na zawód lekarza, który znajduje się na szóstym miejscu w badaniu CBOS, a na trzecim w badaniu SW Research. Są lekarze, którzy zarabiają dużo i są tacy, którzy zarabiają mało - ich zarobki są zróżnicowane w zależności od różnych czynników. Grupy zawodowe sprecyzowane na takim poziomie jak jest to zazwyczaj, w badaniach prestiżu zazwyczaj nie są spójne pod kątem zarobków.

Czy ludzie, wybierając ścieżkę zawodową, zwracają uwagę na prestiż danego zawodu, czy liczą się bardziej pieniądze?

Sądzę, że może być to jeden z czynników wpływających na wybór ścieżki zawodowej, lecz kwestie praktyczne związane z wynagrodzeniem oraz warunkami pracy również są bardzo ważne. Co więcej, prestiż zawodu może być czynnikiem nie do końca uświadomionym w podejmowaniu przez młode osoby decyzji o przyszłości zawodowej. Sam fakt, że dany zawód jest prestiżowy, nie sprawi, że ludzie będą chcieli się do niego kierować, czy w nim zostawać.

Co daje człowiekowi wykonywanie prestiżowego zawodu? Podnosi jego samoocenę?

Rozmawiałam z przedstawicielami różnych grup zawodowych i oni często mieli świadomość prestiżowości swojej grupy i poczucie satysfakcji, czy też zadowolenia z tego, że ich praca pomaga ludziom, jest pożyteczna. Prestiż może na pewno pozytywnie wpływać na samoocenę. Z drugiej strony, jeśli zawód jest bardzo prestiżowy, natomiast warunki pracy są złe, czy występują inne problemy na poziomie organizacji, to sam prestiż tutaj nie pomoże.

Czy prestiż jest tożsamy z sukcesem, czy jednak potrzeba czegoś więcej, aby uważać się za człowieka sukcesu?

Obecnie badam zjawisko sukcesu i ono samo w sobie również jest bardzo złożone. Na pewno prestiż może być elementem czyjejś definicji sukcesu. Dla niektórych sukcesem jest dużo zarabiać, a dla innych sukcesem jest zostać profesorem, a dla jeszcze innych mieć uznanie w swojej branży i dostawać prestiżowe nagrody, o których osoby spoza tej branży w ogóle nie będą wiedziały.

Równocześnie, w przypadku definiowania sukcesu, bardziej niż w przypadku prestiżu, mamy taki dylemat, co jest przedmiotem tej definicji? Chodzi na przykład o wymiar czasowy – czy sukces się osiąga raz w życiu, gdzieś na końcu drogi zawodowej można podsumować, że się osiągnęło sukces, czy można osiągnąć sukces wiele razy w życiu? Z drugiej stromy można się zastanowić, czy sukces to jest np. podjęcie stałej pracy, która się wiąże z wysokim wynagrodzeniem i dobrymi warunkami, czy jest to ten jeden wieczór, kiedy się odbiera nagrodę na gali.

Wydaje mi się, że prestiż ma bardziej charakter relacyjny, bo ważny jest kontekst i ci inni ludzie, którzy w pewnym sensie „przyznają” prestiż. Natomiast sukces może być definiowany przez daną osobę dla niej samej, chociaż oczywiście grupa lub grupy odniesienia, do których się ona porównuje, również mają znaczenie.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Zawód prestiżowy, czyli właściwe jaki? Dla Polaków liczą się nie tylko pieniądze. Czy prestiż może być rekompensatą? - Strefa Biznesu

Wróć na nowiny24.pl Nowiny 24