Zbigniew Mieszkowicz z Amnesty International: uczestnictwo w zgromadzeniach jest prawem człowieka

O jakich nadużyciach mówi najnowszy raport opublikowany przez międzynarodową organizację pozarządową Amnesty International?

Udokumentowane w raporcie „Polska: Demonstracje w obronie praw człowieka” nadużycia to przypadki nękania, zastraszania uczestników demonstracji oraz sądowego ścigania osób uczestniczących w pokojowych zgromadzeniach. Przedstawiono również stosowaną przez policję praktykę odizolowywania i przetrzymywania osób, a także przykłady stosowania środków przymusu wobec osób niestosujących przemocy i niełamiących prawa. Działania te miały służyć rozproszeniu i zapobieganiu organizacji protestów. Raport dostępny jest na stronie Amnesty International.

W jaki sposób funkcjonariusze policji mieli nadużywać władzy w czasie trwania protestów pokojowych?

Amnesty International przeprowadziła 15 pogłębionych i 4 skrócone wywiady z protestującymi objętymi czynnościami prowadzonymi przez policję. Części z tych osób przedstawiono zarzuty. Według nich nadużycia policji polegały na stosowaniu różnych technik fizycznego uniemożliwienia zgromadzonym udziału w protestach poprzez: otaczanie, przetrzymywanie lub stłaczanie demonstrantów, odgradzaniu dostępu do ulicy kordonem policyjnym, czy też werbalnymi lub fizycznymi pogróżkami i zastraszeniami. Warto zauważyć, że funkcjonariusze policji zabezpieczający zgromadzenia publiczne zobowiązani są do używania jak najmniej restrykcyjnych metod i powstrzymania się od nadmiernego stosowania siły. W wielu badanych przypadkach zastosowanie siły nie było konieczne oraz było nieproporcjonalne do szkód, jakim miało zapobiec.

Gdzie demonstranci powinni zgłaszać wszelkiego rodzaju nadużycia ze strony funkcjonariuszy policji?

Duża liczba spraw skłoniła działających aktywistów do utworzenia sieci służących demonstrantom poradami prawnymi. Dwa ugrupowania - Parasolki i Obywatele RP - prowadzą infolinię z pomocą prawną. Warto też zgłaszać się do Fundacji Helsińskiej bądź Naczelnej Rady Adwokackiej, które mogą udzielić pomocy w sprawach indywidualnych, a także do Rzecznika Praw Obywatelskich. Można również na podstawie art. 63 Konstytucji RP i art. 227 kpa składać skargi na czynności policji do komendanta policji na ternie, którego doszło do nadużycia. Należy pamiętać, by skargę sporządzić w formie pisemnej w dwóch egzemplarzach. Jeden z potwierdzeniem przyjęcia zatrzymuje składający.

Czy w raporcie jest mowa o przypadkach, kiedy ktoś z powodu uczestnictwa w proteście pokojowym stracił pracę?

Raport obejmuje zgromadzenia pokojowe organizowane od 2016 roku ze szczególnym uwzględnieniem manifestacji z lipca 2017 roku. Nie odnotowano w nim przypadku pozbawienia kogoś pracy za uczestnictwo w protestach, co nie znaczy, że Amnesty może jednoznacznie stwierdzić, że takich przypadków nie było. Opisane są jednak przykre konsekwencje w pracy z powodu uczestnictwa w protestach, choćby przypadek dziesięciu nauczycielek z Zabrza, wobec których wszczęto postępowania dyscyplinarne w Śląskim Kuratorium Oświaty.

Czy konieczne jest uzyskanie pozwoleń na organizację zgromadzeń pokojowych?

Możliwość uczestnictwa w zgromadzeniach pokojowych jest prawem człowieka i nie wymaga uzyskania zgody ze strony władz. Te jedynie domagać się informacji o planowanym zgromadzeniu w formie zgłoszenia, by mieć możliwość opracowania niezbędnych planów i uzgodnień ułatwiających korzystanie z prawa do zgromadzeń oraz zapewniania bezpieczeństwa uczestnikom.