Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zbiórka na remont zabytkowej cerkwi w Olchowej

mmazur
Artykuł nadesłała Ewa Bryła ze Stowarzyszenia Dziedzictwo Mniejszości Karpackich.

Olchowa to wieś leżąca 9 km na południe od Zagórza, za Tarnawą Górną. Pierwsza wzmianka o Olchowej pochodzi z 1483 r., gdy stanowiła ona własność Tarnawskich, lecz jej metryka sięga czasów ruskich. Potem kolejno była w rękach Stadnickich, Białobrzeskich i Bugielów.

W 1921 r. liczyła 56 domów 169 grekokatolików i 155 rzymskokatolików. W latach 1900-45 tutejszy majątek należał do rodziny Schrammów, której dwaj członkowie: Julian Schramm, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wiktor Schramm, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, zasłużyli się dla badań nad historią i przyrodą regionu.

W Olchowej mieszkała również malarka Helena Schramm. W dworze Schrammów znajdowała się bogata biblioteka oraz zbiory przyrodnicze i etnograficzne. Wszystko uległo zniszczeniu po 1945 r.

Z zespołu dworskiego ocalała murowana kaplica zbudowana w 1926 r. W jej wnętrzu znajdziemy obrazy Heleny Schramm oraz epitafia inskrypcyjne rodziny. Kaplicę rozbudowano w 1983 r. z przeznaczeniem na kościół filialny.

Na południowo-wschodnim skraju wsi znajduje się murowana cerkiew filialna p.w. Soboru Matki Bożej, zbudowana w 1865 lub 1887 r. Po 1947 r. opuszczona i całkowicie zdewastowana. Na cmentarzu, 200m na północ od cerkwi znajdują się nagrobki członków wspomnianej rodziny Schrammów.
Stowarzyszenie Dziedzictwo Mniejszości Karpackich w Zagórzu / SDMK (ukr. Товариство Спадщина Карпатських Меншин, ang. Heritage of Carpathian Minorities Association) powzięło zamiar uchronienia obiektu przed dalszą destrukcją. Organizacja istnieje trzy i pół roku, ma charakter non-profit.

Celem Stowarzyszenia jest działalność na rzecz wielokulturowej społeczności Wschodnich Karpat położonych w Polsce. Ma za sobą remont siedmiu cmentarzy położonych w gminie Tyrawa Wołoska, na których znajdziemy nagrobki z XIX i początku XX wieku.

Do współpracy przy zabezpieczeniu oraz remoncie olchowieckiej cerkwi zostały włączone: Politechnika Krakowska, Ukraińska Grekokatolicka Cerkiew w Polsce a szczególnie pobliskie parafie (Mokre, Hłomcza), Urzęd Miasta i Gminy w Zagórzu oraz Starostwo Powiatowe w Sanoku.

Obecnie trwają prace nad sporządzeniem kosztorysów, planów i otrzymaniem wymaganych prawem pozwoleń dotyczących pracy przy zabytkach.

Podczas dwuetapowych działań SDMK ma zamiar zabezpieczyć obiekt przed dalszą degradacją oraz wykonać remont. Podczas etapu remontowego wykonamy następujące prace: ustabilizowanie odchylającej się ściany przedsionka, wymiana zdegradowanych elementów drewnianych więźby dachowej i stropu nad parterem (oraz deskowania sufitu), z odwzorowaniem ich pierwotnych wielkości i złączy, wykonanie drewnianych drabiniastych schodów policzkowych na poddasze właściwych dla obiektów z epoki, wymiana pokrycia dachowego na gontowe, wstawienie stolarki okiennej i drzwiowej o podziałach, kształtach profili i okuciach odpowiadających podobnym obiektom (współczesnym cerkwi w Olchowej), uzupełnienie tynków wewnętrznych i zewnętrznych - z ewentualnym pozostawieniem "świadków" prezentujących wiązanie elementów kamiennych ściany, doprowadzenie instalacji elektrycznej, umożliwiającej instalację oświetlenia, sygnalizacji alarmowej i czujników dymowych.

Stowarzyszenie zaprasza do realizacji wsparcia również poprzez zakup cegiełki. Wpłat proszę dokonywać na konto Stowarzyszenia z dopiskiem "Olchowa". Oto niezbędne dane:

Stowarzyszenie Dziedzictwo Mniejszości Karpackich
ul. Filtrowa 19, 38-540 Zagórz
tel. 013 46 22 670 kom. 0 695 66 48 06
KRS 0000237140 NIP 687-182-47-47 Regon 180052187
http://dmk.witryna.org
e-mail: [email protected]

Podkarpacki Bank Spółdzielczy / Sanok 43 8642 0002 2001 0072 3127 0001

* * *

O obiekcie według opinii technicznej współpracującego przy obiekcie dr hab. inż. arch. Jana Kurka, z Politechniki Krakowskiej:

Mimo niewielkich rozmiarów (ok. 12,7 x 7,0 m) cerkiew ta wyróżnia się harmonijną sylwetką i urokliwą lokalizacją. Cerkiew jest orientowana (wzdłuż osi głównej wschód-zachód), reprezentując typ o skromniejszym programie funkcjonalnym i układzie przestrzennym. Cerkiew jest jednokondygnacyjna - bez chóru. Całość nakryta była wspólnym, dwuspadowym drewnianym dachem, ze szczytem od strony zachodniej i obłym (sześciobok) ukształtowaniem nad półkoliście zakończonym prezbiterium. Całość wieńczy drewniana sygnaturka, z hełmem pokrytym blachą. Także szczyt zwieńczony był pierwotnie żelaznym krzyżem.

W przestrzeni poddasza znajdowały się pierwotnie (nieistniejące dziś) dwa dzwony, zawieszone na dwóch belkach - opartych na konstrukcji (oczepy ścian stolcowych) więźby dachowej.

Parter przekryty jest drewnianym stropem - od spodu odeskowanym i malowanym na niebiesko. Ściany są otynkowane i pobielone. Murowane ściany parteru pozbawione są dziś stolarki (brak śladów ewent. Pierwotnych krat), co sprawia, że dostęp do tego obiektu jest niekontrolowany, zagrażając mu m.in. zaprószeniem ognia.

Niepokojące odspojenie, pęknięcia, odkształcenia i ubytki wykazują kamienne ściany przedsionka - zwłaszcza przy narożniku południowo-zachodnim.

Częściowe ubytki i brak konserwacji pokrycia przyczyniły się do lokalnej - znaczącej destrukcji elementów więźby dachowej belek stropowych i deskowania sufitu, a być może także ścian i ich fundamentów. Widoczne są spore ubytki tynków wewnętrznych i zewnętrznych (zwłaszcza od zachodu). Do destrukcji ścian znacznie przyczyniło się również skorodowanie i zniszczenie rynien i rur spustowych.

* * *

Misja SDMK: inwentaryzacja cennych kulturowo zasobów regionalnych; zachowanie krajobrazu kulturowego (m.in. przeprowadzanie remontów, zabezpieczeń); edukacja kulturowa (m.in. warsztaty, szkolenia, seminaria, tworzenie ścieżek dydaktycznych); badania naukowe wieloetnicznej kultury karpackiej; popularyzacja wiedzy o lokalnym dziedzictwie kulturowym; publikacja opracowań (w postaci map, przewodników, folderów, informatorów, albumów, książek i in.) w wersji papierowej i elektronicznej; ochrona lokalnego środowiska naturalnego; wzmacnianie godności narodowej i etnicznej społeczności karpackich.

REDAKCJA PORTALU NOWINY24.PL NIE ODPOWIADA ZA TREŚĆ ARTYKUŁÓW NADESŁANYCH PRZEZ INTERNAUTÓW

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nowiny24.pl Nowiny 24