Zdaj maturę z Nowinami! Próbna matura 2021 z biologii na poziomie rozszerzonym [ARKUSZE i ODPOWIEDZI]

O czym należy pamiętać przystępując do matury z biologii? Przede wszystkim, aby podczas egzaminu bardzo uważnie czytać polecenia, ponieważ wiele błędów wynika ze złej interpretacji. Trzeba zwracać uwagę na słowo typu „wyjaśnij”, bo ono wskazuje, że należy pamiętać o tym, by zawsze pojawiła się przyczyna, mechanizm i skutek zjawiska.

Arkusz zadań z matury z biologii przygotowany specjalnie dla nas przez nauczycielkę Ewę Rajnfus z I LO w Dębicy (odpowiedzi na końcu artykułu):

Nauczycielka biologii z dębickiego I LO podaje wykaz zmian treści programowych na maturze z biologii 2021 rozszerzonej, w rozbiciu na działy.

I. Budowa chemiczna organizmów - w tym dziale nie wprowadzono żadnych zmian.

II. Budowa i funkcjonowanie komórki - w tym dziale nie wprowadzono żadnych zmian.

III. Metabolizm
W wymaganiach egzaminacyjnych zrezygnowano ze sposobów regulacji aktywności enzymów w komórce oraz rybozymów. Ze szlaków metabolicznych wykreślono-glukoneogenezę, rozkład i syntezę kwasów tłuszczowych.

IV. Przegląd różnorodności organizmów

• Zostały wykreślone wymagania dotyczące umiejętności oznaczania organizmów za pomocą klucza oraz samodzielnego tworzenia takiego klucza.
• W obrębie wymagania dotyczącego chorób wirusowych człowieka usunięto choroby- odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna, polio, wścieklizna.
• Wśród wymagań odnoszących się do bakterii wykreślono w całości wymaganie dotyczące sinic – bakterii prowadzących fotosyntezę oksygeniczną, a także wiążących azot atmosferyczny.
• W obrębie wymagania związanego z chorobami bakteryjnymi człowieka usunięto choroby- czerwonka bakteryjna, dur brzuszny, cholera, wąglik. Usunięto w całości wymaganie dotyczące przeglądu glonów (brunatnice, okrzemki, bruzdnice, krasnorosty, zielenice) oraz ich roli w ekosystemach wodnych.
• W obrębie wymagania dotyczącego chorób człowieka powodowanych przez protisty usunięto choroby-rzęsistkowica, czerwonka
• pełzakowa.
• Z przeglądu roślin lądowych wykreślono widłaki, skrzypy. Zrezygnowano także z umiejętności rozpoznawania rodzimych gatunków iglastych.
• W obrębie budowy i funkcji tkanek i organów roślin zrezygnowano z wymagania dotyczącego wyróżniania form ekologicznych roślin w zależności od dostępności wody i światła w środowisku.
• Wykreślono wymaganie dotyczące rozmnażania wegetatywnego roślin. Wśród wymagań dotyczących reakcji roślin na bodźce zrezygnowano z wymagań związanych z funkcją: kwasu abscysynowego, giberelin i cytokinin. Wykreślono także wymaganie dotyczące wyjaśnienia zjawiska fotoperiodyzmu.
• W obrębie grzybów zrezygnowano z wymagania w zakresie rozpoznawania sprzężniowców, workowców i podstawczaków. Wykreślono w całości wymaganie związane z grzybami porostowymi i profilaktykę chorób grzybowych.
• Z przeglądu zwierząt bezkręgowych wykreślono w całości wymagania odnoszące się do gąbek, szkarłupni i strunowców (lancetnik). Zrezygnowano z wymagania dotyczącego opisu cyklu rozwojowego włośnia krętego. Wykreślono także wymagania związane ze znaczeniem w przyrodzie i dla człowieka: pierścienic, stawonogów oraz mięczaków.
• W obrębie analizy porównawczej zwierząt kręgowych zrezygnowano z wymagania dotyczącego zależności między trybem życia zwierzęcia a budową ciała.
• Wykreślono także wymaganie dotyczące ewolucji układu nerwowego oraz związku jego rozwoju ze złożonością budowy zwierzęcia. Zrezygnowano z wymagania odnoszącego się do regulacji hormonalnej u owadów oraz rozróżnienia rozwoju prostego od złożonego.
• Uproszczono także wymaganie odnoszące się do znaczenia barwników oddechowych u zwierząt, ograniczając je do przykładu hemoglobiny. W całości zrezygnowano z porównania różnych typów narządów wydalniczych występujących w różnych grupach systematycznych zwierząt.

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka

• Zrezygnowano z ogólnego wymagania dotyczącego powiązań strukturalnych i funkcjonalnych między narządami w obrębie poszczególnych układów oraz między układami – zawężono wymagania egzaminacyjne wyłącznie do podanych wprost narządów i układów narządów.
• Wymagania dotyczące homeostazy organizmu człowieka zostały ograniczone do stanu fizjologicznego, pominięto czynniki zaburzające homeostazę i zasady profilaktyki zaburzeń homeostazy.
• W obrębie układu ruchu wyeliminowano wymaganie odnoszące się do anatomii muskulatury człowieka oraz związku pomiędzy aktywnością fizyczną a stanem zdrowia.
• Pominięto wymagania dotyczącego związku pomiędzy dietą i trybem życia a stanem zdrowia: anoreksja, bulimia.
• Bez zmian zostały wymagania związane z układami oddechowym i odpornościowym
• Wymagania w zakresie układu krążenia ograniczono w minimalnym stopniu – wykreślono jedynie fragment wymagania dotyczącego epidemiologii przewlekłej niewydolności żylnej (żylaków).
• Wymagania związane z układem wydalniczym zawężono, pomijając zagadnienia dotyczące związku między budową nerki a pełnioną przez ten narząd funkcją, wykreślono wymaganie dotyczące chorób nerek i ich leczenia, tzn. niewydolności nerek i dializy.
• W obrębie układu nerwowego odstąpiono od wymagań związanych z koniecznością posługiwania się szczegółową anatomią centralnego układu nerwowego, a w szczególności kory mózgowej (podział na płaty oraz lokalizacja ośrodków korowych). Zrezygnowano także z wymagania na temat biologicznego znaczenia snu.
• Spośród narządów zmysłów wykreślono wymagania dotyczące budowy i funkcji zmysłów: równowagi, smaku i węchu, zrezygnowano z wymagania dotyczącego zasad higieny narządów wzroku i słuchu.
• W obrębie układu dokrewnego człowieka zrezygnowano jedynie z wymagania dotyczącego przykładów hormonów tkankowych i ich roli w organizmie.

VI. Genetyka i biotechnologia

• W rozdziale na temat informacji genetycznej i jej ekspresji usunięto wymaganie dotyczące modyfikacji potranslacyjnej białek, porównania genomu prokariotycznego i eukariotycznego.
• W całości pominięto rozdział dotyczący regulacji działania genów.
• W obrębie genetyki mendlowskiej – usunięto jedynie wymaganie dotyczące podawania przykładów cech nieciągłych dziedziczonych zgodnie z prawami Mendla.
• W zakresie zmienności genetycznej wykreślono wymagania związane z dziedziczeniem wielogenowym oraz zjawiskiem plejotropii.
• W obrębie wymagań dotyczących chorób genetycznych człowieka wykreślono następujące schorzenia: mukowiscydoza, ślepota na barwy oraz zespoły Turnera i Klinefeltera.
• W znacznym stopniu ograniczono zakres wymagań związany z biotechnologią molekularną, inżynierią genetyczną i medycyną molekularną. Wykreślono procedury i cele doświadczalnego klonowania organizmów oraz sposoby i cele otrzymywania komórek macierzystych, wymagania dotyczące problemów etycznych związanych z rozwojem inżynierii genetycznej i biotechnologii, treści związane z perspektywami zastosowania terapii genowej i projektem poznania ludzkiego genomu.

VII. Ekologia

• Wykreślono treści odnoszące się do populacji lokalnej oraz zmian liczebności populacji.
• Usunięto wymagania dotyczące czynników sprzyjających rozprzestrzenianiu się pasożytów oraz zależność zróżnicowania struktury przestrzennej ekosystemu od czynników fizykochemicznych, jak i biotycznych.

VIII. Różnorodność biologiczna Ziemi

• Usunięto wymaganie odnoszące się do zachowania różnorodności biologicznej poprzez ochronę starych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt hodowlanych. Pominięto wymagania związane z wpływem czynników geograficznych oraz zlodowaceń na różnorodność gatunkową i rozmieszczenie gatunków.

IX. Ewolucja

• Znacznie zredukowano wymagania związane z opisem dziejów życia, tzn. pochodzeniem i rozwojem życia na Ziemi oraz antropogenezą.

To znajdziesz odpowiedzi do przygotowanych zadań z matury z biologii: