Cerkiew w Leżachowie nadal kryje w sobie dużo zagadek

Właśnie zakończył się dwutygodniowy, obóz badawczy studentów krakowskich uczelni, w drewnianej cerkwi w Leżachowie. Dlaczego akurat ten budynek wybraliście?

Ta cerkiew, wedle karty zabytków, pochodzi z 1796 r. Jest pod wezwaniem bardzo oryginalnym, Św. Nikita. Teoretycznie jest to również św. Mikołaj, ale mówi się św. Nikita, aby odróżnić go od powszechnie znanego św. Mikołaja, biskupa mirryjskiego. W tym regionie to jedyna cerkiew pod takim wezwaniem.

Podobno cerkiew jest znacznie starsza niż przyjmowany dla niej rok 1796?

Taka data funkcjonuje w ewidencji zabytków, literaturze itd. Jednak wiadomo jest, to jest pewna informacja, że do Leżachowa została przeniesiona z innej miejscowości. W 1795 r. cerkiew parafialna w Leżachowie spłonęła. Mieszkańcy postanowili postawić nową, ale nie wybudowali jej od podstaw, ale przenieśli już istniejący.

Skąd to wiadomo?

W Archiwum Państwowym w Przemyślu zachował się dokument, w którym jest informacja, że cerkiew miała być przeniesiona z okolic Lubaczowa. Najprawdopodobniej z Czerniawki, ale akurat nie jest to do końca pewne. Cieśla nazywał się Szymon Dziobek i był z Borchowa. Jeszcze w dokumentach stoi, że ci, którzy przewozili cerkiew, płacili mostowe w Lubaczowie, podczas przejazdu przez Lubaczówkę.

Zatem, ile lat naprawdę może mieć cerkiew?

To jest bardzo ciekawe, na razie nie wiemy, ile stała w tej wcześniejszej miejscowości. Mogła 200 lat, a mogła choćby 50. Architektura budynku jest dosyć zachowawcza, tradycyjna dla architektury cerkiewnej XVII w. Jednak ja, tylko na podstawie samej architektury, datowałbym ją wcześniej niż rok 1796. Nosi pewne cechy archaiczne. Choćby nachylone ku środkowi ściany, co nie jest wynikiem wypaczenia drewna, ale zamierzonym działaniem. Tę technikę budowania stosowano dawniej, w XVIII w. już nie.

Czy będziemy mogli poznać przybliżony wiek elementów cerkwi?

Tak. Pobranych zostało 30 próbek elementów drewnianych. Przez specjalistów zostaną wykonane badania dendrochronologiczne, które pozwolą ustalić wiek.