Dlaczego potrzebujemy ekonomii społecznej?

W centrum ekonomii społecznej stoi człowiek. Ta forma działania skupia się na wsparciu osób, które są w potrzebie, to znaczy m.in. wsparciu osób z niepełnosprawnościami, starszych czy bezrobotnych. Ważnym działaniem w tym kontekście jest reintegracja, czyli np. znalezienie zatrudnienia i ponowne włączenie do społeczeństwa. Dodatkowo ekonomia społeczna skupia się na dostarczaniu usług społecznych, np. w formie prowadzenia żłobka czy usług opiekuńczych dla seniorów. Warto zauważyć, że wykluczenie dotyka nie tylko konkretnych osób, ale ma wpływ również na ich rodziny. Rozwój ekonomii społecznej jest istotny, aby przeciwdziałać i odwracać negatywne efekty marginalizacji.

Organizację i funkcjonowanie podmiotów ekonomii społecznej reguluje ustawa o ekonomii społecznej, która weszła w życie 30 października 2022 roku. Określa ona zasady uzyskiwania i utraty statusu przedsiębiorstwa społecznego, nadzór nad tymi przedsiębiorstwami, środki wsparcia dla nich, a także mechanizmy wspierania rozwoju ekonomii społecznej przez organy administracji publicznej.

Ekonomia społeczna to przede wszystkim PES-y, czyli podmioty ekonomii społecznej. Zaliczają się do nich m.in. organizacje pozarządowe, spółdzielnie (socjalne, pracy, w tym spółdzielnie inwalidów i spółdzielnie niewidomych) oraz podmioty takie jak: spółki non profit, podmioty kościelne, stowarzyszenia JST, koła gospodyń wiejskich, jednostki reintegracji społeczno-zawodowej (np. Centra i Kluby Integracji Społecznej). Natomiast przedsiębiorstwo społeczne to status, a nie odrębna forma prawna. Mogą go uzyskać PES-y. Status przyznaje wojewoda, który w postępowaniu administracyjnym sprawdza, czy PES spełnia odpowiednie warunki.

Działalność przedsiębiorstw społecznych w pełni odzwierciedla cele ekonomii społecznej, tj. reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz realizację usług społecznych. Po roku wdrażania ustawy status przedsiębiorstwa społecznego uzyskało ponad 800 podmiotów – mówi Anita Czerwińska, Pełnomocnik Rządu ds. Ekonomii Społecznej.

PES-y realizują ważne cele społeczne, a działalność ta podlega wsparciu przez władze publiczne. Jednym z kluczowych narzędzi, które wspiera ekonomię społeczną jest program „Odporność oraz rozwój ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej” w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Program ma na celu wzmocnienie sektora ekonomii społecznej poprzez przekazanie niemal 200 milionów złotych na jego rozwój. Program umożliwia m.in. wsparcie działalności gospodarczej podmiotów ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych i realizację inicjatyw, niezbędnych do ich modernizacji, zwiększenia skali działalności, zmiany branży czy zwiększenia obrotów finansowych. To bardzo ważne, aby w okolicznościach zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej po pandemii, wzmacniać pozycję ekonomiczną i samodzielność rynkową podmiotów ekonomii społecznej. To także szansa na dostosowanie realizowanych działań do wyzwań, jakie stawia przed nami współczesność, związanych m.in. z zieloną i cyfrową transformacją. W 2023 r. podmioty ekonomii społecznej mogły aplikować o środki na modernizację i inwestycje w rozwój. Dofinansowanie otrzymało 1141 inicjatyw. Z nich warto brać przykład!

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Jarosławiu posiadające certyfikat Znaku Jakości Ekonomii Społecznej 2023. Misją Stowarzyszenia jest dbanie o godność, szczęście i jakość życia osób z niepełnosprawnością intelektualną, ich równoprawne miejsce w rodzinie i w społeczeństwie oraz wspieranie rodzin osób z niepełnosprawnością intelektualną we wszystkich obszarach życia i sytuacjach, a zwłaszcza w ich gotowości niesienia pomocy innym. Ta misja realizowana jest poprzez prowadzenie licznych placówek wspierających dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną, wśród nich są np. mieszkania wspierane oraz Centrum opiekuńczo-mieszkalne dla łącznie 26 dorosłych osób z niepełnosprawnością. Stowarzyszenie w ramach programu otrzymało 170 tys. zł na przeprowadzanie termomodernizacji mieszkania treningowego. Stowarzyszenie przygotowuje osoby w nim przebywające do prowadzenia częściowego lub całkowicie samodzielnego życia, m.in. poprzez trening samodzielności, poradnictwo, pracę socjalną lub inne usługi aktywnej integracji.

Kolejnym przykładem PES-u jest Centrum Integracji Społecznej w Kolbuszowej. Centrum działające przy Stowarzyszeniu „Nil” realizuje nowoczesny program reintegracji społecznej i zawodowej, powstało aby pomagać osobom, które straciły nadzieję na lepsze jutro. Bezradność, zagubienie, nieumiejętność poruszania się na otwartym rynku pracy, bez fachowego wsparcia specjalistów i ludzi dobrej woli może jedynie tę sytuację pogłębić. Misją Centrum jest odbudowanie i podtrzymanie u uczestników zdolności do pełnego udziału zarówno w życiu zawodowym, jak i społecznym. Cel ten osiągany jest dzięki realizacji kompleksowego programu reintegracji społeczno-zawodowej. Dofinansowanie z programu, czyli 170 000 zł, pozwoli na dostosowanie oferty w zakresie realizacji programu reintegracji społeczno-zawodowej do uwarunkowań lokalnego rynku pracy, wzmocnienie potencjału Centrum do realizacji działań reintegracyjnych na rzecz uczestników, a w konsekwencji utrzymania miejsc pracy i miejsc reintegracji poprzez zwiększenie przychodów oraz rozszerzenie skali, formy i zakresu działalności. Powyższe cele osiągnięte zostaną poprzez zakup nowych środków trwałych i wyposażenia.

Trzecim dobrym przykładem jest Spółdzielnia Socjalna „Bajkolandia” posiadająca status przedsiębiorstwa społecznego. Spółdzielnia posiada certyfikat Znaku Jakości Ekonomii Społecznej 2023. Spółdzielnia powstała w 2010 r. z inicjatywy pięciu bezrobotnych osób jako wynik konfrontacji potrzeby powrotu na rynek pracy tych osób i potrzeb rynku lokalnego w obszarze świadczenia usług wspierających rodzicielstwo i opiekę nad dziećmi w wieku do 3 lat. Spółdzielnia realizuje cele gospodarcze, które umożliwiają realizację celów społecznych. Celem Spółdzielni jest świadczenie dezinstytucjonalizowanych usług w obszarze sprawowania opieki nad dziećmi oraz wspierania rodzicielstwa i rodziny. Misją Spółdzielni jest kompleksowe wspieranie obecnych i przyszłych matek, ojców i opiekunów od momentu ciąży poprzez opiekę i rozwój dzieci, wspieranie rodziców w procesie macierzyństwa i powrocie na rynek pracy. Spółdzielnia otrzymała 151 800 zł z Programu. Przedsięwzięcie ma na celu modernizację, która wpłynie na możliwość wprowadzenia nowych usług oraz rozwój dotychczasowych na rynku profilaktyki zdrowia oraz opieki i edukacji dzieci w wieku żłobkowym, dzięki wdrożeniu kompleksowej usługi wspierania rodziców.

Jak pokazują przykłady – ekonomia społeczna jest nam potrzebna, a wsparcie finansowe przekazywane przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej jest istotne dla wyrównywania szans i zaspokajania potrzeb lokalnych społeczności poprzez świadczenie niezbędnych usług społecznych. Dzięki niemu osoby potrzebujące mogą wrócić na rynek pracy, zyskać nowe umiejętności, nauczyć się żyć na nowo po trudnych przejściach, czy po prostu spędzić wartościowy czas z drugim człowiekiem.

Więcej informacji o ekonomii społecznej można znaleźć na stronie internetowej Departamentu Ekonomii Społecznej w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz na fanpage’u DES.