Ks. Tomasz Nowak, rzecznik prasowy Kurii Diecezjalnej w Rzeszowie: Nie ma tąpnięcia, jest systematyczny spadek [ROZMOWA]

Ponad 90 proc. uczniów uczęszcza na lekcje religii, ok. połowy wiernych uczęszcza na niedzielne Msze św., do komunii św. przystępuje kilkanaście proc. O czym świadczą te dane? Czy proces sekularyzacji postępuje, choć wolniej niż niektórzy się spodziewali?
Choć nie ma jakiegoś tąpnięcia w liczbach osób praktykujących, to ewidentnie obserwujemy w ostatnich latach systematyczny spadek liczby wiernych w kościołach, zarówno w skali kraju, jak i w przypadku diecezji rzeszowskiej. Duszpasterze często zwracają uwagę na brak na nabożeństwach młodzieży. Po odejściu najstarszych pokoleń, za 20, 30 lat być może będziemy świadkami takiego tąpnięcia, gdy tylko niewielka liczba zastąpi tych, którzy obecnie wypełniają świątynie. Ten proces widać także po drugiej stronie ołtarza, gdy spojrzymy na liczbę kandydatów do kapłaństwa. W skali kraju i Podkarpacia jest ich znacznie mniej niż przed laty i trzeba w dalszej przyszłości liczyć się ze zmianami struktur duszpasterskich w Kościele.

Na ile pandemia wpłynęła na odpływ ludzi z kościołów? Sami księża mówią, że wielu wiernych po pandemii już nie wróciło.
Gołym okiem widać, że w kościołach diecezji rzeszowskiej jest mniej ludzi niż przed pandemią. Niemalże każdy proboszcz, z którym rozmawiałem, mówi, że ubyło uczestników codziennych i niedzielnych Eucharystii – niektórzy w związku z tym zdecydowali się na redukcję ilości Mszy św. w niedziele. Potwierdzają to także dane. W 2019 r., przed pandemią, w diecezji rzeszowskiej uczestniczyło w niedzielnych Mszach św. 62 procent wiernych, a w 2021 r. – 50 procent. Spadek o 12 procent w ciągu dwóch lat, to duży spadek, należy jednak pamiętać, że w momencie robienia badań nadal obowiązywały obostrzenia rządowe związane z gromadzeniem się wiernych w kościołach - ograniczenia nie obowiązywały tylko osób w pełni zaszczepionych. Można mieć również nadzieję, że w kolejnych latach nie będziemy obserwować aż takiego tempa spadku także dlatego, iż pandemia przyspieszyła odejście z Kościoła tych, których związek ze wspólnotą wierzących był bardzo słaby, polegał raczej na przyzwyczajeniu, pewnej tradycji, niż autentycznej wierze w Jezusa Chrystusa, i gdyby nie pandemia, pewnie i tak odeszliby z Kościoła.

W 2021 r. w porównaniu z 2020 dwukrotnie wzrosła natomiast liczba zawartych ślubów. Czy to odroczony efekt pandemii? Wiele par musiało przełożyć datę ślubu na później...
Zdecydowanie jest to efekt pandemii. Rok 2020 był szczególny. I choć zdarzały się pary, które decydowały się na ślub w czasie największych ograniczeń w stanie epidemii – sam błogosławiłem małżeństwo, gdzie w kościele oprócz nowożeńców byli tylko świadkowie - to w większości pary masowo odwoływały zaplanowane śluby, stąd większa liczba ślubów w 2021 r. To, że ten przyrost w stosunku do 2020 r. jest tak duży, świadczy o tym, że jednak te pary nie zrezygnowały z sakramentu małżeństwa, bo też znam takie przypadki, kiedy narzeczeni po odwołaniu ślubu w 2020 r. zdecydowali, że w przyszłości nie będą jednak zawierać sakramentu małżeństwa i zdecydowali się na związek niesakramentalny.

Wspomniał ksiądz o odpływie ludzi młodych z Kościoła. Co można zrobić, by powstrzymać to zjawisko?
Trudno mi sobie wyobrazić jakieś centralne działania, które mogłyby zatrzymać zjawisko odchodzenia ludzi młodych od Kościoła. Nie da się tego zrobić dekretem biskupa czy jakąś ustawą – ludzie młodzi, z powodu rewolucji w sposobie komunikacji ze sobą i światem, szybko wydostają się poza wpływy rodziców i środowiska szkoły. Na ich postrzeganie świata wpływa tysiące bodźców – dopóki wśród tych bodźców nie będzie kogoś, kto autentycznie wierzy w Jezusa Chrystusa, kto też wierzy w Kościół, kto potrafi o Jezusie Chrystusie opowiedzieć w sposób zrozumiały, a także pokazać w praktyce Kościół nie tylko przez pryzmat nadużyć i grzechów, ale jako wspólnotę, gdzie ważna jest miłość, solidarność, wsparcie – dopóty taki młody człowiek nie będzie chciał być członkiem Kościoła.