Mały grosik, wielki problem. NBP chce wycofać z obiegu drobny bilon

Jednogroszówki funkcjonują od 1995 roku, kiedy w wyniku denominacji zastąpiły stuzłotowe banknoty z wizerunkiem Ludwika Waryńskiego. Po 18 latach Narodowy Bank Polski chce je wycofać.

Na cenzurowanym znalazły się także monety o nominale dwóch groszy. Powód? Ich produkcja jest kosztowna, a obrót uciążliwy. Według nieoficjalnych informacji wybicie jednogroszówki kosztuje pięć groszy, a dwugroszówki sześć groszy. Tylko w 2011 roku wyprodukowano 420 milionów takich monet, co kosztowało ponad 20 mln zł.

Dlatego eksperci NBP pracują już nad projektem ustawy, której celem będzie wyprowadzenie z obiegu popularnych "miedziaków".

- Wzorujemy się na rozwiązaniach wprowadzonych w wielu krajach, chociażby w sąsiednich Czechach. Tam ceny się nie zmieniły i wciąż kończą się na "90", a ostateczny rachunek w sklepie jest zaokrąglany do jednej korony. W Polsce mógłby być on zaokrąglany do pięciu groszy. Jeśli np. rachunek za zakupy wyniesie 56,92 zł, klient zapłaci 56,90 zł. Gdy kasa pokaże 56,93 zł, sprzedawca zaokrągli go do 56,95 zł. Ta zasada obowiązywałaby w przypadku płatności kartą i przelewów - mówi Przemysław Kuk, rzecznik NBP.

Przeciwko zmianom głośno protestują przede wszystkim właściciele dużych sieci handlowych. Zrzeszająca je Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji obawia się przede wszystkim trudności z promocyjną sprzedażą produktów.

- Ceny z końcówką 99 to magnes przyciągający klientów na zakupy. Poza tym, wyprowadzenie z obrotu monet doprowadzi do konieczności zaokrąglania cen. W dół - straci sprzedawca. W górę, po kieszeni dostanie klient. Ktoś zawsze będzie stratny - przekonuje Andrzej Maria Faliński, dyrektor POHiD.

Sprzedawcy dodają, że badania marketingowe wielokrotnie potwierdziły magię promocyjnych cen. Klient kupując masło za 3,99 zł mówi, że zapłacił tanio, trzy złote z ogonkiem. Ale płacąc 4,01 zł, twierdzi, że kupił je drogo, za ponad cztery złote.

- Problem w tym, że różnica między ogonkiem a wyższą ceną to tylko dwa grosze, których innym razem zupełnie by nie zauważył - zapewniają handlowcy.

Zdaniem socjologa, dr. Leszka Gajosa to jednak nie do końca prawda.

- Owszem, promocyjna cena z końcówką 99, wzmocniona jeszcze słowami "tylko", lub "jedynie" działa na wyobraźnię i zapewne podnosi sprzedaż. Ale po zmianie zamiast kwoty 3,99 zł będzie można zrobić 3,90 zł. Handlowcy na pewno nie stracą, bo podniosą jednocześnie cenę innego produktu i wyjdą na swoje. A skoro dochodzi do sytuacji, gdy ludzie sprzedają groszówki na wagę w punktach skupu metali kolorowych, pytanie o sens ich produkcji jest rzeczywiście zasadne - uważa dr Gajos.

Obaw POHiD nie podzielają właściciele małych, osiedlowych sklepów. Adam Janik, właściciel sklepu spożywczego w centrum Rzeszowa ceny wszystkich produktów zaokrąglił już dawno.

- Dziś groszówki mają wyłącznie wartość sentymentalną. Poza tym same z nimi problemy. Szybko zapełniają portfele, dlatego ludzie nie chcą, aby w takim bilonie wydawać im resztę. Magia promocji? To bajki. Jeśli ktoś ma mało pieniędzy i szuka tanich produktów, porównuje ceny między sklepami, a nie łakomi się na pierwszy lepszy produkt, bo kosztuje 99 groszy - uważa sprzedawca.

Mimo tego NBP nie wyklucza pozostawienia handlowcom furtki na stosowanie promocyjnych cen. Odpowiedni zapis ma się znaleźć w projekcie ustawy, którą do dalszych prac dostaną posłowie.

- Projekt ustawy przedstawimy w tej połowie roku. Data wycofania monet z obiegu zależy od woli parlamentu. Jeśli przyjmie ustawę, koszty NBP spadną, a zysk banku w 95 procentach trafia do budżetu. Można na tym oszczędzić co roku nawet kilkadziesiąt milionów złotych, których nie będziemy musieli wydawać na tłoczenie bilonu - mówi P. Kuk.

- Problem w tym, że te koszty przerzuci się na rynek. To my za nie zapłacimy - uważa dyrektor Faliński.

W tej chwili w obiegu jest 7 miliardów monet jedno i dwugroszowych. Samych groszówek mamy 4,3 mld. Ważą 7052 tony.