"Niepokonani". Film o duchowym wymiarze wolności

Film najsłynniejszego, pracującego od wielu lat w Hollywood, australijskiego reżysera to bez wątpienia wydarzenie. Nie często zdarza się bowiem, by twórca tej miary co Weir brał na warsztat polski temat. Ostatnio, w 2006 roku zrobił to Volker Schloendorff, kręcąc "Strajk", film o Annie Walentynowicz i Solidarności.

Weira, autora "Pikniku pod Wiszącą Skałą" zafascynował międzynarodowy bestseller byłego żołnierza armii Andersa Sławomira Rawicza "Długi marsz" o ucieczce grupy więźniów, głównie Polaków, ze stalinowskiego łagru w 1941 roku i ich odysei do Indii przez nieprzyjazne człowiekowi obszary Syberii, Mongolii, Tybetu i Himalajów.

Za horyzont

Weir w oparciu o tę relację nakręcił własną historię. Filmowymi uciekinierami dowodzą amerykański inżynier Mr. Smith (Ed Harris) i polski oficer Janusz (Jim Sturgess). W grupie jest m.in. rosyjski kryminalista Walka (Colin Farell), jedyny zbieg wyposażony w ostre narzędzie - nóż.

Trudno nazwać "Niepokonanych" typowym filmem o ucieczce, jakich mnóstwo jest w światowej kinematografii. Sowieccy żołnierze szybko gubią ślady uciekinierów, nie depczą im po piętach, a głównym przeciwnikiem więźniów staje się natura i ich fizyczna kruchość. W historii Weira nie chodzi zatem o emocjonującą ucieczkę (film nie jest thrillerem), ale o dążenie do celu i pokonywanie własnych słabości. Dlatego kierunek spojrzenia postaci jest zawsze w przód, za horyzont. Jak w słynnym filmie Weira "Gallipoli".

Cena wolności

Niepokonani, występują: Colin Farrell, Ed Harris, Jim Sturgess.
Dramat, USA, , 133 min. Rzeszów, Helios. Od 22 IV film będzie grany w drugim rzeszowskim kinie, Zorzy.

To prawda, że "Niepokonani" nie są najlepszym tytułem w dorobku wybitnego reżysera, że można mu zarzucić idealizację postaci, uproszczenia scenariusza i patetyczne zakończenie. Gdy jednak te słabości zestawi się ze wspaniałymi zdjęciami przyrody i symboliczną wymową opowieści, to film bardzo zyskuje. Jest w nim kilka znakomitych scen, które mówią o prawdziwej cenie wolności, nie w dzisiejszym, egoistycznym rozumieniu.

Uciekinierzy, praktycznie bez użycia siły, podążają do celu. A Walka, jedyny człowiek skłonny zabić drugiego, nawet go zjeść, ostatecznie nie odważy się opuścić granice ZSRR. Wychowany w niewoli, chce w niej umrzeć. Jedyna kobieta w grupie, Irena, przebiega po kruchym lodzie, a za nią mężczyźni. To dyskretny znak "cudownego" charakteru ucieczki, przejścia prawie suchą nogą po wielkiej wodzie. Irena jest jak Samarytanka. Najpierw zostaje odrzucona przez mężczyzn jako obca, podejrzana i słaba istota. Później dodaje im otuchy, konsoliduje. Wszyscy zbiedzy są w jakimś sensie martwi. Mr Smith stracił syna, a Janusza wydała NKWD żona. Dopiero mordercza wyprawa przywraca ich do życia.

Peter Weier pokazał duchowy wymiar dążenia do wolności. Choć brzmi to górnolotnie, warto dostrzec ten uniwersalny, nie tylko polski charakter "Niepokonanych".