W Przemyślu udało się odnaleźć ogromny cmentarz z okresu I wojny. Spoczywa tutaj od 1,5 do nawet 3,5 tys. żołnierzy! [WIDEO, ZDJĘCIA]

Przez kilkadziesiąt lat w tym miejscu przy ul. Kasztanowej w Przemyślu (dawniej wioska Pikulice) była łąka. Czasami wykorzystywana jako parking dla gości znajdującego się po sąsiedzku Ukraińskiego Cmentarza Wojennego. Wiedza o znajdującym się tutaj cmentarzu była niewielka.

Ponad rok temu na jego ślad natrafiono dzięki współpracy Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl oraz Instytutu Historii i Muzeum Wojen w Budapeszcie.

- Kwerenda dokumentów archiwalnych oraz współpraca z historykami z Polski zajmującymi się grobownictwem wojennym, pozwoliła za zlokalizowanie i potwierdzenie istnienia cmentarza wojennego z czasów Wielkiej Wojny w Pikulicach (obecnie część Przemyśla-przyp. red). Dotychczas przewijały się gdzieniegdzie informacje o istnieniu takiego cmentarza, lecz nie znana była jego dokładna lokalizacja, ani liczba pochowanych. Jedyną wskazówką były zachowane groby węgierskich żołnierzy na części ukraińskiego cmentarza wojennego - mówi Mirosław Majkowski, przewodniczący ZGFTP.

Kamienne nagrobki z poległymi Węgrami zostały przed laty przeniesione ze swojego pierwotnego miejsca na teren obecnego Ukraińskiego Cmentarza Wojennego w Przemyślu, znajdującego się po sąsiedzku.

Podczas poszukiwań w archiwach okazało się, że znajdują się tutaj również pochówki z roku 1920. Spoczywają tutaj Rosjanie z tzw. Białej Armii gen. Denikina, korpusu gen. Bredowa.

- Po kilku dniach badań archeologicznych mamy pierwszy sukces. Udało się nam odnaleźć pierwszy grób rzędowy. Według opisów z 1936 r. znajdowało się tutaj 10 pomników kamiennych, 11 grobów rzędowych, siedem grobów masowych i jeden grób pojedynczy, na tej części, na której obecnie prowadzimy prace archeologiczne - twierdzi Majkowski.

Z ustaleń archiwalnych wynika, że pochowanych jest tutaj od 1,5 do 3,5 tys. żołnierzy. Różnych narodowości. Z dotychczasowych ustaleń wynika, że są to Austriacy, Węgrzy, Polacy, Ukraińcy, Czesi, Rosjanie, Słowacy, Bośniacy.

Skąd tak duża liczba? Kilkanaście lat po zakończeniu I wojny światowej, polskie władze podjęły decyzję o komasacji cmentarzy wojennych z I wojny. W 1929 r. podczas przeniesiono szczątki cmentarzy wojennych spod fortu Iwanowa Góra, fortu Prałkowce, z Krasiczyna, Cykowa i wielu innych miejsc. Były to bardziej lub mniej liczne cmentarze. Przenoszono również szczątki z pojedynczych grobów, których nie brakowało na terenie Twierdzy Przemyśl.

- Gros z tych przenoszonych żołnierzy chowanych były w grobach masowych. Ich personalia znamy, gdyż zachowały się na spisach cmentarzy pierwotnych. Mamy ok. 1,5 tys. ustalonych nazwisk żołnierzy, którzy tutaj spoczywają. Jest to jeden z największych cmentarzy Twierdzy Przemyśla, który został zniwelowany, zrównany z ziemią - mówi Majkowski.

Obecne badania archeologiczne są organizowane przez Związek Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl we współpracy z Instytutem Historii i Muzeum Wojska w Budapeszcie. Pracują członkowie Związku, Węgrzy, ale również wolontariusze – członkowie PSRH „X D. O. K.”, 3. Pułku Artylerii Fortecznej im. księcia Kinsky'ego i oczywiście ekipa profesjonalnych archeologów.

Docelowo będzie tutaj urządzony cmentarz wojenny z okresu I wojny św. Na razie nie wiadomo, w jakiej formie. Zdecydują o tym wyniki prac archeologicznych, m.in. układ jam grobowych.

CZYTAJ TEŻ: Regionalista chce przywrócić pamięć poległym w Wielkiej Wojnie i pochowanym w Przeworsku [ZDJĘCIA]

Podczas prac udało się również namierzyć ruiny budynków wojskowych. W tym miejscu, przed powstaniem cmentarza, znajdowało się laboratorium artyleryjskie. Jeszcze w drugiej połowie XIX wieku produkowano tutaj amunicję do broni strzeleckiej, broni artyleryjskiej. Później, po wyburzeniu tych budynków, w tym miejscu powstała nekropolia.

To nie jedyny zbiorczy cmentarz z okresu I wojny w Twierdzy Przemyśl. Podobne znajdują się w Malhowicach, Hnatkowicach i na Zasaniu w Przemyślu. Dotychczas wiedza o nich (o liczbie spoczywających żołnierzy) była niewielka.