Zamiany w zasiłkach ZUS

- Co się zmieniło w urlopach macierzyńskich od 1 stycznia 2009roku?

- Zaczął obowiązywać nowy wymiar urlopu i zasiłku macierzyńskiego, który został uzależniony wyłącznie od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie. Wynosi on 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci, 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci, 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci i 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Do końca 2008 roku długość urlopu macierzyńskiego uzależniona była od tego, który był to poród. I tak, przy pierwszym porodzie kobiecie przysługiwało świadczenie przez 18 tygodni, a przy każdym następnym przez 20 tygodni. W sytuacji, gdy urodziło się więcej niż jedno dziecko, urlop i zasiłek macierzyński przysługiwał przez 28 tygodni.

- Czy zmiany, które weszły w życie od stycznia br. dotyczą wyłącznie matek biologicznych?

- Ubezpieczona, która przyjęła dziecko na wychowanie np. w ramach rodziny zastępczej ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. W tym okresie przysługuje jej zasiłek macierzyński przez taki sam okres jak matce biologicznej. Należy pamiętać, że dla ubezpieczonej, która przyjęła dziecko na wychowanie minimalny okres przebywania na urlopie i tym samym okres pobierania zasiłku macierzyńskiego wynosi 9 tygodni.

- 13 lutego, br. przyjęłam na wychowanie dziecko w ramach rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem. 15 maja dziecko kończy 7 rok życia. Jak długo będzie mi przysługiwał zasiłek macierzyński?

-Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres urlopu, na warunkach urlopu macierzyńskiego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, czyli za okres od 13 lutego do 15 maja.

- Żona urodziła drugie dziecko 3 grudnia 2008 r. i od tego dnia przebywa na urlopie macierzyńskim udzielonym do 21 kwietnia 2009 r. Od 1 lutego 2009 r. przebywała w szpitalu. W związku z tym, że wykorzystała okres 8 tygodni po porodzie, wystąpiła do pracodawcy o przerwanie urlopu macierzyńskiego od 1 lutego 2009r. Od tego dnia urlop macierzyński wystąpił ojciec dziecka. Miał takie prawo?

- Pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres do wykorzystania 140 dni, czyli od 1 lutego do 21 kwietnia 2009 r. Po wyjściu ze szpitala matka dziecka nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego, gdyż łącznie zasiłek macierzyński został wypłacony łącznie za okres 140 dni ( 61 dni + 79 dni).

- Czy z wydłużonych urlopów macierzyńskich skorzystają tylko kobiety, które urodziły dzieci już w nowym roku?

- Wszystko zależy od tego, czy ubezpieczona, która urodziła dziecko jeszcze w 2008 roku przebywała na urlopie macierzyńskim w dniu wejścia w życie znowelizowanej ustawy, czyli 1 stycznia 2009 r. W takiej sytuacji automatycznie zostaje wydłużony wymiar urlopu macierzyńskiego odpowiednio do liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie. Zainteresowana nie musi składać żadnego wniosku o przedłużenie urlopu i zasiłku macierzyńskiego. Wydłużony okres pobierania świadczeń przysługuje z urzędu z mocy ustawy.

- Przyjęliśmy na wychowanie dwoje dzieci w wieku 2 i 11 lat i wystąpiliśmy do sądu z wnioskiem o ich przysposobienie. Czy żona będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego?

- Żona ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 20 tygodni (140 dni), czyli w wymiarze obowiązującym z tytułu przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, gdyż tylko jedno dziecko jest w wieku uprawniającym do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
- Byłam w ciąży, kiedy rozwiązano ze mną stosunek pracy wskutek ogłoszenia upadłości pracodawcy. Dziecko urodzi się już po ustaniu zatrudnienia. Czy mam prawo do zasiłku macierzyńskiego?

- W przypadku, gdy pracodawca, naruszając przepisy prawa, rozwiązał umowę o pracę z ubezpieczoną będąca w ciąży, pracownica ta, gdy urodzi dziecko już po ustaniu zatrudnienia, jest uprawniona do zasiłku macierzyńskiego. W celu nabycia prawa i wypłaty zasiłku rozwiązanie stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa powinno być stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.

- A jak wygląda sytuacja pracownicy, która zawarła umowę ma czas określony?

- Jeśli pracownica zawarła umowę o pracę na czas określony (z wyjątkiem umowy o zastępstwo) lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży - umowa ta ulega przedłużeniu do dnia porodu. Po urodzeniu dziecka ma ona prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia, czyli po zakończeniu umowy o pracę.

Zasiłek macierzyński po ustaniu ubezpieczenia wypłaca ZUS. W celu wypłaty zasiłku niezbędne jest zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży w okresie zatrudnienia, skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, świadectwo pracy albo inny dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa, zaświadczenie płatnika składek (pracodawcy) wystawione na ZUS Z-3.

- Pracownica urodzi dziecko szefa. Nie są w związku małżeńskim. Jeśli pracodawca zawarłby związek małżeński z matką, gdy ona będzie na macierzyńskim, zmienia się jej świadczenia z ZUS?

- Okoliczność zawarcia związku małżeńskiego w trakcie zasiłku macierzyńskiego, nie ma wpływu na prawo do tego zasiłku. Dopiero po zakończeniu zasiłku macierzyńskiego zmieni się jej tytuł, z którego będzie podlegała ubezpieczeniu.

- Słyszałem, że zasiłek macierzyński, mogą pobierać także panowie. Czy to prawda?

- Ojciec ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w sytuacji, gdy matka jest chora - wymaga opieki szpitalnej i jednocześnie wykorzysta po porodzie osiem tygodni urlopu i zasiłku macierzyńskiego. Wówczas kobieta może przerwać pobieranie świadczeń macierzyńskich i skorzystać z zasiłku chorobowego, po przedłożeniu odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego (druk ZUS ZLA). Ojciec przejmuje część urlopu i zasiłku macierzyńskiego na czas pobytu ubezpieczonej w szpitalu. Należy pamiętać, że łączny okres urlopu wykorzystywanego przez matkę ojca nie może przekraczać ogólnego wymiaru urlopu macierzyńskiego.

Może się zdarzyć również sytuacja, ze zaraz po porodzie matka musi zostać w szpitalu. Nie może, więc sprawować opieki nad nowo narodzonym dzieckiem. Wtedy ojciec może skorzystać z zasiłku opiekuńczego nad nowo urodzonym dzieckiem w wymiarze ośmiu tygodni. Zasiłek opiekuńczy dla ojca związany jest ściśle z datą porodu. Ojciec ma do niego prawo w okresie pierwszych 8 tygodni korzystania przez matkę z urlopu i zasiłku macierzyńskiego, ale tylko w okresie, kiedy matka przebywa w szpitalu a nowo urodzone dziecko jest w domu. To całkowicie nowe rozwiazanie, którego stare przepisy nie przewidywały.

- Mam taką szczególną sytuację, ze chciałabym zrzec się zasiłku macierzyńskiego. Czy jest to możliwe, by ojciec dziecka wykorzystał przysługujący mi urlop?

- Ubezpieczona po wykorzystaniu po porodzie, co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, może go przerwać i wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część urlopu macierzyńskiego może wykorzystać ojciec dziecka. Jest to zasada, która w niezmienionej postaci została utrzymana w nowych przepisach. Skoro pierwszy podstawowy wymiar zasiłku macierzyńskiego wynosi 20 tygodni, to ojciec dziecka może wykorzystać maksymalnie 6 tygodni tego urlopu.

Powyższe zasady maja zastosowanie do osób pozostających w ubezpieczeniu chorobowym. Dotyczą, zatem pracowników jak i osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Przy czym przedsiębiorcy nie mają prawa do urlopu macierzyńskiego. Mogą natomiast otrzymywać zasiłek macierzyński przez okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.