Nagrody wręczy 22 listopada w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego, ul. Dąbrowskiego 83 w Rzeszowie prezes IPN Karol Nawrocki.
Nagroda „Świadek Historii” została ustawiona w marcu 2009 roku dla uhonorowania osób i instytucji szczególnie działających na polu upamiętniania historii Narodu Polskiego oraz wspierających IPN w tego typu działalności. Od 2014 roku nagrodę mogą również otrzymywać osoby mieszkające poza granicami Polski. Nagrodę można przyznać pośmiertnie.
Laureaci edycji IX
- Józefa Bryg- Urodziła się w Jarosławiu w 1938 r. 12 marca 1944 r. we wsi Palikrów na Wołyniu przeżyła wraz z bratem atak bojówki UPA i 4. Galicyjskiego Ochotniczego Pułku SS. W 1960 r. zamieszkała w Rzeszowie, pracowała jako nauczycielka języka polskiego w I Liceum Ogólnokształcącym. Jako wychowawca i nauczyciel przekazywała niekłamaną wiedzę o literaturze polskiej. W jej aktach znajduje się zapis: „Nie daje rękojmi wychowania uczniów w duchu socjalistycznym”. Jest bohaterką filmu „Ocalałam z rzezi” Macieja Wojciechowskiego oraz jedną z opisanych bohaterek książki Anny Herbich „Dziewczyny z Wołynia”.
- Jerzy Dębiec - Urodził się 6 października 1961 r. w Nowym Żmigrodzie. Pełni funkcję prezesa Towarzystwa Miłośników Nowego Żmigrodu. Prowadzi działania na rzecz ochrony dziedzictwa historycznego na terenie Pogórza Karpackiego i Beskidu Niskiego. We współpracy z Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego uczestniczył w inwentaryzacji i renowacji cmentarza żydowskiego w Nowym Żmigrodzie, gdzie znajduje się ok. 1000 macew. Od 15 lat pełni opiekę nad tym najstarszym kirkutem w powiecie jasielskim. Od listopada 2016 r. jest dyrektorem i kustoszem Ośrodka Dokumentacji i Historii Ziemi Żmigrodzkiej – Muzeum im. Leona Karcińskiego. Utworzył w nim ekspozycję poświęconą Konfederacji Barskiej, Powstaniu Styczniowemu, zmaganiom I i II wojny światowej, historii regionu żmigrodzkiego i okolic.
- Dr Bernadeta Dorota Frysztak - Urodziła się 10 maja 1969 r. w Rzeszowie. Nauczyciel języka polskiego. W ostatnich latach zorganizowała bądź zainicjowała na terenie powiatu ropczycko-sędziszowskiego szereg uroczystości poświęconych ważnym wydarzeniom historycznym, promującym postacie, miejsca i fakty z lokalnej historii.
- Śp. inż. Stanisław Micał - W 1981 r. był współorganizatorem i przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Rzemiosła Indywidualnego w Cechu Rzemiosł Różnych w Rzeszowie. Po 13 grudnia 1981 r. współorganizował Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej oraz Katolickie Tygodnie Historyczne w Rzeszowie i innych miejscowościach województwa rzeszowskiego. W latach 1982–1989 udzielał się społecznie w Komitecie Pomocy Internowanym, Aresztowanym, Skazanym, Pozbawionym Pracy oraz ich Rodzinom przy klasztorze oo. Bernardynów w Rzeszowie, organizował spotkania opłatkowe Duszpasterstwa Kombatantów AK przy kościele farnym. Od 1984 do 1986 roku był inwigilowany i rozpracowywany przez WUSW w Rzeszowie. W latach 1988–1992 wchodził w skład Diecezjalnej Rady Kultury przy biskupie ordynariuszu przemyskim. Był członkiem komitetu organizacyjnego, który doprowadził do wmurowania tablic pamiątkowych: płk. Leopolda Lisa-Kuli 12 maja 1985 r. na kościele parafialnym w Trzcianie oraz na grobie rodzinnym Sicińskich i Cieplińskich upamiętniającej płk. Łukasza Cieplińskiego. W latach 1989–1991 przewodniczył Krajowej Komisji Koordynacyjnej Związku Zawodowego Rzemiosła Indywidualnego NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy. Od 1998 r. był prezesem Zarządu Okręgu WiN w Rzeszowie. 17 marca 2008 r. został wiceprzewodniczącym Społecznego Komitetu Budowy Pomnika płk. Łukasza Cieplińskiego w Rzeszowie oraz sześciu działaczy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN. Pomnik został odsłonięty 17 listopada 2013 r.
- Marek Zalotyński - Urodził się 4 lutego 1970 r. w Mielcu. Socjolog, samorządowiec, nauczyciel, wicedyrektor II Liceum Ogólnokształcącego w Mielcu. Jest osobą cenioną w lokalnym środowisku, zaangażowaną w wiele inicjatyw o charakterze wychowawczym, społecznym i patriotycznym, m.in. w „Wieczornicę patriotyczną”, poświęconą mieleckim strzelcom i legionistom, „Śpiewanki Patriotyczne”, cykliczne spotkania mielczan z pieśnią patriotyczną, czy mieleckie „Dyktando Niepodległościowe”. Od 2003 r. jest redaktorem jednodniówki „Polonia Restituta”, periodyku prezentującego zagadnienia historyczne i relacje z lokalnych przedsięwzięć o tej tematyce. Współorganizował projekty: „Polonia Restituta” (2003–07), „Dziedzictwo Kresowe” (2008) oraz „Majowa Jutrzenka” (2013). W 2004 r. zainicjował na terenie Podkarpacia akcję „Świąteczna Paczka – Pomoc Polakom na Wschodzie”.
- Regionalna Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie - Prowadzi działalność w zakresie obrony godności, praw i interesów pracowniczych członków Związku oraz realizacji ich potrzeb materialnych, społecznych i kulturalnych. To organizacja oświatowa, która jest inicjatorem wielu przedsięwzięć przekazujących wiedzę historyczną i patriotyczną młodemu pokoleniu, a szczególnie uczniom podkarpackich szkół.
Laureaci X edycji
- Teresa Marcelina Mielnik - Urodziła się 25 kwietnia 1934 r. w Cieszanowie. Należała do inicjatorów powstania 29 maja 1990 r. Terenowego Koła Sybiraków w Lubaczowie, pełniąc w nim od początku funkcję skarbnika. Ze swojej społecznej pracy na rzecz Koła wywiązuje się z najwyższą starannością, bez reszty zaangażowana w sprawy sybirackie. Pani Teresa Mielnik prężnie działa w Kole, przekazuje swoje wspomnienia dotyczące deportacji Polaków na Sybir. Odwiedza szkoły, przekazując młodzieży wiedzę o tragicznej historii wywózek, w tym także osobiste przeżycia. Spotkania, w których uczestniczy, cieszą się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród nauczycieli, jak i młodych ludzi. Swoją postawą daje żywe świadectwo ogromu cierpień, jakich doznała razem z matką i rodzeństwem w trakcie pobytu na nieludzkiej syberyjskiej ziemi. „Każdy z nas Sybiraków niesie traumę…” – mówi podczas spotkań. Jest niestrudzoną orędowniczką prawdy historycznej.
- Śp. Kazimierz Rzucidło - Urodził się 27 października 1925 r. w Rudnej Wielkiej, od 1957 r. mieszkał w Rzeszowie, zmarł w 2020 r. Żołnierz AK. Uczestnik akcji „Burza” na Rzeszowszczyźnie. Ukrywał się przed bezpieką od 1947 r. do 13 lutego 1956 r. W latach 80. zaangażował się w powstanie Duszpasterstwa Armii Krajowej, a od 1989 r. w działalność Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Współpracował z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, z którym dzielił się swoją wiedzą jako uczestnik działań konspiracyjnych, zgromadził bogaty zbiór dokumentów. 27 września 1999 r. ujawnił władzom magazyn broni rzeszowskiego Inspektoratu AK zlokalizowany w Rudnej Wielkiej (karabiny maszynowe, broń, amunicja, granatnik przeciwpancerny). Był członkiem Klubu im. płk. Łukasza Cieplińskiego. W III RP awansował na stopnie wojskowe: podporucznika (2002), porucznika (2006) oraz kapitana (2015). Odznaczony Orderem Polonia Restituta i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.
- Marek Wójcik - Urodził się 4 marca 1957 r. w Rzeszowie. Od stycznia 1981 r. członek, a następnie działacz Niezależnego Zrzeszenia Studentów na WSP w Rzeszowie; 4 grudnia skreślony z listy studentów WSP (skreślenie antydatowano), represjonowany przez władze PRL. Od września 1982 do lipca 1989 r., jako członek Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie, odpowiadał za kształt i tematykę biuletynu „Solidarność Trwa”, organizował siatki kolportażowe, które funkcjonowały do końca działalności konspiracyjnej. Działając w Komitecie Pomocy Internowanym Aresztowanym Skazanym i Pozbawionym Pracy oraz Ich Rodzinom przy Klasztorze oo. Bernardynów w Rzeszowie, prowadził dokumentację osób represjonowanych, udzielał im porad prawnych, organizował pomoc finansową. Uczestniczył w procesach politycznych w charakterze obserwatora, a następnie sporządzał relacje na potrzeby prasy niezależnej czy audycji zagranicznych rozgłośni radiowych. Współorganizował Katolickie Tygodnie Historyczne (1985–1988), poświęcone najnowszej historii Polski. Jeden z założycieli Dziennika Obywatelskiego „A–Z”, wówczas drugiej w kraju niezależnej gazety codziennej. Od 2002 r. współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, zajmując się m.in. redakcją i korektą książek wydawanych przez Instytut. Pomaga również w opracowaniu i przygotowywaniu wystaw i spotkań tematycznych. Chętnie udziela rad w zakresie interpretacji materiałów wytworzonych przez aparat bezpieczeństwa. Regularnie uczestniczy w organizowanych przez Instytut spotkaniach i konferencjach, często podejmując polemikę z prezentowanymi ustaleniami badawczymi. Przekazał Archiwum IPN bogaty zbiór prasy niezależnej i materiałów organizacyjnych „S” z lat 1982–1989. Od lat jest aktywnie zaangażowany w ochronę historycznego dziedzictwa miasta Rzeszowa. Jest inicjatorem licznych upamiętnień osób i zdarzeń związanych z najnowszą historią Polski w wymiarze regionalnym. Chętnie dzieli się swoim świadectwem z młodzieżą szkolną.
- Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział Lubaczów - Powstało 21 lutego 2017 r. – powołane przez osoby urodzone na Kresach II RP oraz potomków Rodzin Kresowych. Celem Stowarzyszenia jest gromadzenie, utrwalanie i upowszechnianie pamięci i wiedzy o Lwowie i Ziemiach Kresowych, o historii, dziedzictwie kulturowym i ludziach, którzy je tworzyli. Członkowie Towarzystwa kultywują pamięć o pomordowanych Polakach w rocznicę Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP.
Uwaga na Instagram - nowe oszustwo
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
Plotki, sensacje i ciekawostki z życia gwiazd - czytaj dalej na ShowNews.pl
- Hakiel złożył ukochanej arabską przysięgę miłości! Poznali się 6 miesięcy temu...
- Olbrychski nie przypomina dawnego amanta "Jest jak Kopciuszek po dwunastej w nocy"
- To on stworzył Dagmarę Kaźmierską. Dziś nie chce się do niej przyznać
- Znamy prawdę o stanie zdrowia Santor. Piosenkarka pokazała się publicznie po operacji