Co to jest apostazja i jak jej dokonać? Wystąpienie z Kościoła katolickiego krok po kroku. Jakie są konsekwencje apostazji?

Co to jest apostazja?

Jest wiele rozumień tego terminu, ale w Kościele katolickim apostazja oznacza wystąpienie z Kościoła katolickiego, dokonane świadomie, dobrowolnie i publicznie. By tego dokonać, należy przejść przez procedurę, która od 2016 roku jest nieco prostsza niż była wcześniej.

Jak dokonać aktu apostazji? Wystąpienie z Kościoła katolickiego krok po kroku

Na apostazję może zdecydować się osoba, która została ochrzczona w Kościele katolickim, ale nie jest wierząca i nie chce utrzymywać kontaktu z Kościołem. W Polsce jedną z motywacji apostatów jest kwestia statystyki – nie chcą oni być liczeni jako katolicy i zależy im na odkłamaniu wizerunku Polski jako katolickiej. Apostazja może być dokonana tylko przez osobę pełnoletnią. Pomimo więc, że większość z nas została ochrzczona w okresie niemowlęcym, nie można się „wypisać” z Kościoła, nie będąc dorosłym.

Uwaga! Osoba przed ukończeniem 18. roku życia nie może dokonać apostazji nawet poprzez rodzica (za jego oficjalną zgodą). W takim wypadku zawsze trzeba poczekać na osiągnięcie pełnoletności, wcześniej apostazja nie jest możliwa.

By dokonać apostazji, potrzebne są następujące dokumenty:

• odpis świadectwa chrztu,
• dowód osobisty,
• deklaracja wystąpienia z Kościoła katolickiego w trzech egzemplarzach.

Odpis świadectwa chrztu należy pobrać z tej parafii, w której przyjęto chrzest. Nie ma znaczenia, kiedy został on wystawiony. Jeśli więc masz w domu odpis świadectwa chrztu, który pozyskiwałeś kilka, a nawet kilkanaście lat temu np. do ślubu kościelnego, możesz przedłożyć go do dokonania apostazji.

Uwaga! Jeśli dokonujesz apostazji w tej samej parafii, w której zostałeś ochrzczony, nie musisz mieć odpisu świadectwa chrztu, ponieważ informacja o twoim chrzcie znajduje się w księdze parafialnej.

Chcąc dokonać apostazji, musisz udać się z kompletem dokumentów do parafii właściwej twojemu obecnemu miejscu zamieszkania, nawet jeśli jest ono tymczasowe. Parafią właściwą miejscu zamieszkania jest ta, z której ksiądz przychodzi do ciebie z kolędą.

Deklaracja wystąpienia z Kościoła katolickiego, czyli oświadczenie woli, to pismo, które powinno zawierać:

• twoje imię i nazwisko,
• datę i parafię chrztu,
• informację o dobrowolności aktu apostazji,
• wyrażenie woli wystąpienia z Kościoła katolickiego w sposób nie budzący wątpliwości.

W oświadczeniu woli apostaci zwykle opisują powody, dla których chcą wystąpić z Kościoła katolickiego, takie jak np. niewiara czy brak zgody z nauczaniem KK. Oświadczenie woli należy podpisać w obecności proboszcza.

Jak wygląda wizyta na plebanii, gdy chcę dokonać apostazji?

Chcąc dokonać aktu apostazji, umów się na spotkanie z proboszczem parafii właściwej dla miejsca zamieszkania. Na spotkaniu możesz spodziewać się, że:

• proboszcz zweryfikuje twoją tożsamość,
• zostanie przeprowadzona rozmowa, w trakcie której proboszcz będzie próbował odwieść cię od decyzji o apostazji (nie robi tego złośliwie – to jego obowiązek),
• zostaniesz poinformowany o konsekwencjach apostazji,
• proboszcz sprawdzi, czy oświadczenie woli zawiera niezbędne informacje, a jeśli tak, podpiszesz je.

Jeden egzemplarz oświadczenia woli jest dla ciebie, jeden dla proboszcza, a jeden zostanie wysłany z parafii do kurii. Na jego podstawie kuria przekaże do parafii, w której zostałeś ochrzczony nakaz zamieszczenia w księdze chrztów informacji, że występujesz z Kościoła katolickiego.

Ostatecznym dokumentem potwierdzającym skuteczne dokonanie apostazji jest świadectwo chrztu, które odbierasz z parafii chrztu, a na którym znajduje się dopisek o wystąpieniu z Kościoła katolickiego.

Od 2016 roku procedura apostazji jest prostsza. Wcześniej apostata musiała na plebanii stawić się z dwoma świadkami. Konieczna była też dwukrotna wizyta u proboszcza.

Jakie są konsekwencje apostazji?

Apostazja nie ma dla ciebie żadnych konsekwencji prawnych. Ma natomiast skutki kościelne. Jako apostata, nie możesz odtąd:

• przyjmować i sprawować sakramentów,
• wykonywać urzędów, posług i zadań w kościele,
• zostać w przyszłości rodzicem chrzestnym, świadkiem bierzmowania lub ślubu,
• przynależeć do stowarzyszeń, organizacji i ruchów kościelnych i katolickich,
• liczyć na to, że twój pogrzeb zostanie przeprowadzony w obrządku katolickim, z udziałem księdza.

Nadal zostajesz jednak rodzicem chrzestnym, jeśli otrzymałeś tę rolę przed dokonaniem aktu apostazji. Nie jest także unieważnione twoje świadkowanie bierzmowaniom czy ślubom w poprzednich latach.

Pomimo dokonania apostazji, Kościół katolicki nadal będzie uważał cię za ochrzczonego, ponieważ sakramenty są nieusuwalne. Apostazja nie unieważnia więc chrztu, bierzmowania czy ślubu kościelnego.

Czy apostazję można cofnąć?

Jeśli po latach od dokonania apostazji będziesz chciał wrócić do Kościoła katolickiego, jest taka możliwość. Przywrócenia cię do wspólnoty wiernych może dokonać ordynariusz diecezji, określając przy tym także formę ewentualnej pokuty.

By po apostazji wrócić do Kościoła, musisz zgłosić się do proboszcza z pisemną prośbą zawierającą:

• dane personalne,
• datę i parafię chrztu,
• datę i parafię apostazji,
• informacje o okolicznościach i motywacjach apostazji,
• informację o motywacjach pragnienia powrotu do Kościoła.

Proboszcz w twoim imieniu zwróci się do kurii o zdjęcie z ciebie kary ekskomuniki, jeżeli uzna, że jesteś gotów wrócić do życia sakramentalnego.

Ilu apostazji dokonuje się w Polsce?

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego ostatnie dane na temat apostazji ma z 2010 roku, kiedy to na wystąpienie ze wspólnoty wiernych zdecydowało się 459 osób. W latach 2006-2009 w sumie z Kościoła odeszło 1057 osób. Później ISKK nie kontynuował prac badawczych w zakresie apostazji z powodu stosunkowo niewielkiej skali zjawiska. Pod koniec 2020 roku ISKK postanowił jednak, że powróci do badania apostazji.

- Jako instytut naukowo-badawczy chcielibyśmy zająć się kwestią apostazji także pod kątem motywacji. Dziś z rozmów z duszpasterzami w parafiach wnioskujemy, że najogólniej mówiąc, apostazja wynika oczywiście z braku wiary, ale również negatywnego postrzegania roli instytucji Kościoła i jego obecności w przestrzeni publicznej, w tym z przekonania - nieadekwatnego z resztą do rzeczywistości - że Kościół nie płaci podatków – tłumaczył w Interii ks. dr Wojciech Sadłoń, dyrektor ISKK.

Licznik apostazji pracuje i zlicza osoby, które wystąpiły z Kościoła

9 grudnia ruszył natomiast Licznik Apostazji, za którym stoi Lewica. To lista Polaków, którzy wystąpili z Kościoła katolickiego. Dopisać do niej może się każdy – wystarczy podać imię, nazwisko, rok odejścia z Kościoła oraz dołączyć skan lub zdjęcie dokumentu potwierdzającego dokonanie apostazji.

W zaledwie kilka dni działania Licznika Apostazji dopisało się do niego niemal 600 osób, z których ponad 360 dokonało apostazji w 2020 roku. Po niespełna dwóch tygodniach na liście jest ponad 900 osób.

Źródła: Interia, Polsat News, Licznik Apostazji