DEBATA NOWIN: Jak rozwija się Podkarpacie [OPINIE]

Piotr Pilch, przew. klubu radnych PiS w sejmiku

W ostatnich latach można zauważyć bardzo szybki rozwój województwa podkarpackiego, zarówno w obszarze gospodarczym, jak i społecznym. Nasze województwo wyróżnia się na tle kraju co najmniej pod kilkoma względami.

Na pierwszym miejscu postawiłbym działania w zakresie dostępności komunikacyjnej Podkarpacia, powstanie autostrady wschód-zachód to oczywistość, ale już powstanie trasy szybkiego ruchu S19 to zasługa obecnego rządu przy wielkim poparciu władz województwa. Podobnie z koleją dużych prędkości - połączenie Rzeszowa, ale też później Sanoka i Przemyśla z CPK i Warszawą to ambitne plany, ale też i konkretne decyzje np. wybór wariantu przebiegu szybkiej kolei z Rzeszowa do Łętowni jako pierwszego odcinka do realizacji. Planowane czasy przejazdu ok. 2 godzin z Rzeszowa do Warszawy oraz CPK to skok cywilizacyjny.

Na drugim miejscu wymieniłbym znaczącą poprawę infrastruktury na terenach wiejskich. To budowa i modernizacja dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, powstanie obwodnic miast i miasteczek, budowa ścieżek rowerowych i chodników. Szczególnie setki kilometrów chodników przez miejscowości podniosło poziom bezpieczeństwa mieszkańców, podobnie budowa wielu kilometrów wodociągów i kanalizacji, licznych stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków. To jest autentyczna likwidacja zapóźnień cywilizacyjnych.

Tylko w ostatnich kilku latach ze środków w dyspozycji zarządu województwa wydatkowaliśmy blisko 0,5 mld zł, a drugie tyle jest zaplanowane w tej perspektywie z Funduszy Europejskich dla Podkarpacia. Kontynuowane są prace scaleniowe na wielu obiektach, w tej dziedzinie jesteśmy wyraźnym liderem w kraju. Cieszy, że podkarpaccy rolnicy coraz częściej stawiają na ekologiczne rolnictwo, co widać choćby na największych targach ekologicznej żywności EKOGALA lub w rozwoju winiarstwa i serowarstwa.

W obliczu wojny na Ukrainie i nowych perspektyw współpracy warte zauważenia są inwestycje w obrębie granicy z Ukrainą, jak powstanie nowego przejścia granicznego w Malhowicach, turystycznego przejścia granicznego w Wołosatym w Bieszczadach, a wyremontowane linie kolejowe 102 i 108 stwarzają warunki kolejowych połączeń międzynarodowych i to jeszcze w tym roku. Na koniec niezmiernie cieszą mnie inwestycje w Bieszczadach, to nasz najważniejszy region turystyczny. Prawdziwym hitem okazała się kolejka gondolowa nad Soliną czy stacja narciarska w Wańkowej. Tam też dużo inwestujemy i będziemy inwestować w infrastrukturę drogową i ścieżki pieszo-rowerowe.

Krzysztof Feret, radny klubu Koalicji Obywatelskiej

Inwestycje z udziałem samorządu województwa podkarpackiego, to nie tylko domena ostatnich 10 lat sprawowania funkcji przez obecnego marszałka województwa podkarpackiego. Podkarpackie samorządy, wszystkich szczebli, szybko nauczyły się korzystać ze środków unijnych i korzystały z nich już przed formalną akcesją Polski do Unii Europejskiej, w 2004 roku. To właśnie od tego czasu, dzięki tzw. montażom finansowym z udziałem samorządów gmin, powiatów i województwa, znacznie poprawiła się jakość infrastruktury publicznej, służącej codziennemu życiu mieszkańców.

W dekadzie Marszałka Ortyla oraz w obecnej kadencji Zarządu Województwa Podkarpackiego, są też rzeczy których nie da się ocenić pozytywnie. Marszałek i zarząd ciągle nie poradzili sobie z kompleksową restrukturyzacją szpitali wojewódzkich. Dwa z nich – w Krośnie i Tarnobrzegu – nadal są w złej sytuacji finansowej. W Tarnobrzegu zamknięto kolejny oddział i odchodzą lekarze. W szpitalu na Szopena, w Rzeszowie, zlikwidowano neurologię i nie powstało nic w zamian. Nadal nie zostały wyjaśnione liczne kontrowersji wokół zwolnienia kompetentnych lekarzy w rzeszowskim szpitalu na Szopena, gdy był on jeszcze we władaniu samorządu województwa.

Dużym problemem jest przeciąganie inwestycji i przesuwanie ich finansowania na kolejne lata. To nie tylko opóźnia termin oddawania do użytku kolejnych, potrzebnych obiektów, ale przede wszystkim sprawia, że z powodu inflacji, zgromadzone środki przestają wystarczać. Podkarpacie nadal plasuje się pod koniec rankingu województw w zakresie PKB na mieszkańca. Nadal mamy zbyt mało inwestycji prywatnych. Dekada obecnego marszałka nie przyniosła tu przełomu. Na każdej sesji sejmiku marszałek z zarządem składają projekty nowelizacji budżetu. Pod koniec roku, budżet istotnie różni się więc od tego, który sejmik uchwala na początku. Tak być nie powinno. Systematycznie rośną wydatki na utrzymanie urzędu marszałkowskiego, a poziom informatyzacji jest ciągle zbyt niski.

Dekada obecnego marszałka to także określony styl sprawowania władzy, który niestety daje przyzwolenie na antagonizowanie i pogłębianie podziału politycznego. W jednostkach samorządu terytorialnego polityka powinna być na drugim planie, na pierwszym zaś sprawy regionu. Warto pamiętać, że w demokracji bardzo ważny jest silny samorząd terytorialny, w tym samorząd województwa, który nie powinien być prostym przedłużeniem rządu w Warszawie, do czego systematycznie zmierza obecna władza.

Jan Tarapata, przew. klubu radnych PSL w sejmiku województwa

Na Podkarpaciu w ostatnich latach mamy okres rozwoju w oparciu o środki z Unii Europejskiej, które umożliwiły realizację wielu inwestycji przez samorząd województwa,

samorządy miast i gmin oraz przedsiębiorstwa. Fundusze Europejskie, jakie otrzymało Podkarpacie na lata 2007-2013 pozwoliły i dały szanse na zrealizowanie wielu inwestycji: m.in. rozbudowę i modernizację lotniska w Jasionce, przygotowanie i rozpoczęcie budowy Centrum Wystawienniczo-Kongresowego, wybudowano także i zmodernizowano wiele dróg, mostów i szpitali.

Komfort prowadzenia polityki wojewódzkiej wynika z tego, że mamy do dyspozycji duże środki finansowe, co daje dobre rezultaty. Samorząd województwa podkarpackiego przeznaczył dla miast i gmin duże wsparcie na realizację wspólnych przedsięwzięć w zakresie dostępności komunikacyjnej. Ponadto duże środki zostały przeznaczone w miastach i gminach na projekty związane z kompleksową rewitalizacją budynków, placów, ekologicznym transportem miejskim i gospodarką niskoemisyjną. Dzisiaj możemy patrzeć na pięknie odnowione place, skwery i drogi.

Perspektywa 2014-2020 to 10 mld zł z funduszy unijnych. Przeznaczono je na rozwój inteligentnych specjalizacji, budowę Centrum Nauki „Łukasiewicz”, rozpoczęto budowę Podkarpackiej Kolei Aglomeracyjnej, budowę obwodnic czy modernizacji kolei. Wszystkie działania realizowane przez samorząd wojewódzki nakierowane są na rozwój i poprawę komfortu życia mieszkańców podkarpacia. Pokazujemy, że Podkarpacie to piękny region turystyczny z dobrymi drogami, lotniskiem i z nowoczesną gospodarką.

Jeśli chodzi o miejsca pracy i to, co się dzieje w gospodarce, to mamy sprzyjającą atmosferę i otoczenie do tego, by młodzi ludzie tu zostawali. Głębszym problemem jest natomiast sprawa mieszkań, bo wielu na nie nie stać. Większe aglomeracje przyciągają ich większymi zarobkami - taka jest dzisiaj i tendencja i moda.

Szczególnym wyzwaniem dla województwa jest dzisiaj unormowanie systemu ochrony zdrowia. Są szpitale, które funkcjonują w miarę poprawnie i budżetowo się zamykają, jak ten w Przemyślu, ale są też szpitale, które mają ogromne problemy m.in. w Tarnobrzegu. To jest dzisiaj główny problem dla województwa i trzeba go rozwiązać.

Większą uwagę trzeba zwrócić też na inwestycje we wschodniej części województwa, zwłaszcza w okolicach Lubaczowa, bo jego dostępność komunikacyjna to wciąż problem. W pozostałych powiatach wygląda to już dobrze.

Hubert Kotarski, socjolog Uniwersytetu Rzeszowskiego

Zmiany, jakie zaszły w województwie podkarpackim w okresie ostatnich dziesięciu lat, widać między innymi na rynku pracy, gdzie wyraźnie zmniejszył się udział zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów wśród bezrobotnych ogółem, z poziomu 7,1% w 2012 r do 4,0% w 2021 r. Blisko o połowę zmniejszyła się również stopa bezrobocia ogółem do wartości 8,8% w 2022 r. Województwo podkarpackie cechuje się wyższymi niż przeciętnie w Polsce nakładami

na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach – w 2021 r. w Polsce wynosiły one 1,58% PKB, na Podkarpaciu 2,24% PKB. Podkarpacie charakteryzuje się jednymi z najwyższych wskaźników edukacji jeśli chodzi o wyniki egzaminów ósmoklasistów, gimnazjalnych czy też zdawalności matur.

Po okresie boomu edukacyjnego na początku XXI w. ustabilizowała się również liczba studentów, studiujących na podkarpackich uczelniach. Z czego na przestrzeni ostatnich ośmiu lat zwiększył się udział liczby studentów w relacji do liczby ludności w wieku 19-24 lata. Warto również wspomnieć, że z roku na rok zwiększa się również liczba kierunków oferowanych dla maturzystów przez uczelnie wyższe z terenu województwa. Uczelnie rozbudowują również swoją bazę dydaktyczną i naukową, przez co posiadają coraz bardziej nowoczesne laboratoria, pozwalające na realizację badań, również na potrzeby gospodarki.

Niewątpliwie największym wyzwaniem będzie ograniczenie skutków globalnych procesów społecznych, takich jak proces starzenia się ludności, depopulacja obszarów peryferyjnych i wiejskich, a także zwiększona migracja młodych osób do obszarów metropolitarnych o lepiej rozwiniętym rynku pracy, oferujących wyższy poziom wynagrodzeń i jakości życia. W obszarze wynagrodzeń widać pozytywne zmiany, zachodzą one jednak dość wolno. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w Rzeszowie w 2021 r. było wyższe niż średnia ogólnopolska, jest to jednak tylko jednostkowy przykład. W przypadku większości podkarpackich powiatów poziom ten nie przekracza 80% średniej dla Polski.

Na pewno rozwój szkolnictwa średniego oraz wyższego, inwestycje w infrastrukturę transportową i komunikacyjną w regionie będą z jednej strony impulsem dla pojawienia się nowych inwestorów i lokowania inwestycji, które będą dawać dobrze płatną pracę, z drugiej zaś strony stworzą możliwość mieszkania w pięknym, czystym i malowniczym regionie pozwalającym na szybki dojazd do miejsca pracy, bez konieczności utraty kontaktu z lokalną ojczyzną.