Jadąc na wakacje, warto pamiętać o zasadach związanych z urlopem wypoczynkowym. Sprawdź zanim wyjedziesz

Z urlopu wypoczynkowego można skorzystać jedynie w dni, które są dniami pracy zgodnie z rozkładem czasu jej trwania. Jak wyjaśnia w swoim poradniku Paulina Włodarczyk, księgowa w firmie inFakt, jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy, a w przypadku niepełnego etatu jest obliczany proporcjonalnie. Jeżeli pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego, to o chęci skorzystania z niego trzeba poinformować pracodawcę.

Wniosek o urlop składany jest w formie pisemnej lub elektronicznej i powinien zawierać określenie terminu, w jakim pracownik chce go wykorzystać. Natomiast samo złożenie wniosku nie oznacza, że pracownik urlop dostanie, bo pracodawca musi wyrazić zgodę na jego udzielenie.

Pracownik, który podpisał swoją pierwszą umowę o pracę, prawa do urlopu wypoczynkowego nabywa stopniowo, z każdym przepracowanym miesiącem. Za każdy miesiąc pracy przysługuje mu do 1/12 wymiaru urlopu za cały rok.

Jak tłumaczy ekspertka oznacza to, że po przepracowaniu każdego miesiąca przysługuje 1,67 dnia wolnego. Natomiast pełne prawo do 20 dni urlopu nabywa się od 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego. Tym samym dni urlopu do wykorzystania nabywa się z góry w każdym kolejnym roku kalendarzowym.

Długość urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy pracownika. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do skorzystania z urlopu w wymiarze:

• 20 dni w roku kalendarzowym – dla osób o stażu pracy poniżej 10 lat,
• 26 dni w roku kalendarzowym – dla osób o stażu pracy dłuższym niż 10 lat.

Warto pamiętać, że do stażu pracy zaliczany jest również okres nauki, potwierdzony określonym świadectwem. Jeśli pracownik ukończył:

• Średnią szkołę zawodową – do stażu wlicza 5 lat;
• Średnią szkołę ogólnokształcącą – do stażu wlicza 4 lata;
• Licencjat lub szkołę wyższą – do stażu pracy wlicza 8 lat.

Okresy ukończenia poszczególnych szkół nie sumują się. – Przy obliczaniu stażu pracy bierze się pod uwagę jedynie ten okres nauki, który daje najwyższą liczbę lat do uwzględnienia. Jeżeli w trakcie jej trwania jednocześnie było się zatrudnionym na umowę o pracę, to przy obliczaniu wymiaru urlopu pod uwagę brany jest tylko okres zatrudnienia albo nauki, w zależności od tego, co jest dla pracownika korzystniejsze – wyjaśnia.

Wymiar urlopu w liczbie 20 lub 26 dni w roku to podstawa zagwarantowana przepisami Kodeksu pracy. Natomiast pracodawca może w umowie o pracę ustalić wyższy limit przysługującego urlopu np. jeśli wynika to ze specyficznych warunków pracy na danym stanowisku lub dla określonego zawodu.

Ekspertka przyznaje, że pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego, jednak może się to odbyć jedynie w szczególnych okolicznościach, które nie istniały w chwili rozpoczęcia przerwy urlopowej. Dodatkowo w takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek pokryć koszty w związku z odwołaniem pracownika z urlopu np. koszty transportu czy koszty niewykorzystanego pobytu również obejmujące rodzinę, jeśli urlop był spędzany z bliskimi.

Nawet jeżeli urlop został zaakceptowany przez pracodawcę, istnieje możliwość zmiany jego terminu. Może do tego dojść:

• na wniosek pracownika – powinien być on odpowiednio uzasadniony;
• na podstawie decyzji pracodawcy – w sytuacji szczególnej, jeśli nieobecność istotnie zakłóciłaby działanie firmy.

Dodatkowo do zmiany terminu urlopu wypoczynkowego musi dojść w sytuacji, gdy pracownik posiada usprawiedliwioną nieobecność w pracy, np.:

• zwolnienie lekarskie na skutek choroby (jeśli w trakcie urlopu wypoczynkowego zatrudniony zachoruje, to korzysta ze zwolnienia lekarskiego, a nie z urlopu);
• powołanie na ćwiczenia wojskowe;
• urlop macierzyński, rodzicielski czy ojcowski.

W przypadku zmiany terminu urlopu, pracownik ma prawo do jego wykorzystania w innym, ustalonym czasie.

Zgodnie z kodeksem pracy, pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu wypoczynkowego, a pracodawca nie może wypłacić wynagrodzenia za niewykorzystane dni wolne.

– Wypłata ekwiwalentu za urlop jest możliwa jedynie w sytuacji, gdy doszło do rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy i nie było możliwości, aby pracownik wykorzystał cały, przysługujący mu urlop wypoczynkowy np. w trakcie trwającego okresu wypowiedzenia – wyjaśniono.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop jest wypłacany na tych samych zasadach jak wynagrodzenie urlopowe. Jeśli rozwiązano umowę o pracę za wypowiedzeniem, to pracownik powinien otrzymać ekwiwalent w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia.

Jeśli w danym roku kalendarzowym nie wykorzystamy wszystkich przysługujących nam dni, to mamy obowiązek je „zużyć” do 30 września następnego roku.