Lekarz z Niemiec uratował ocalałe ikony z rodzinnej wsi w Bieszczadach

Andrzej Batruch, lekarz zamieszkały w Niemczech, urodził się w Bieszczadach. Pierwsze lata swojego życia spędził w miejscowości Cisowiec. Po Akcji Wisła wieś opustoszała, a stojąca w niej cerkiew uległa zniszczeniu. Andrzeja Batrucha los rzucił na obczyznę, ale o swoim pochodzeniu mężczyzna nie zapomniał.

Kilka lat temu skontaktował się z Muzeum Historycznym w Sanoku, pytając o ikony z Cisowca, które pamiętał ze swojego dzieciństwa. Okazało się, że w zbiorach muzealnych znajduje się kilka ikon z tamtejszej cerkwi, z czego dwie znajdowały się na ekspozycji, a dwie pozostałe, będące w złym stanie technicznym, przechowywano w magazynie. Andrzej Batruch zaproponował, więc, że zasponsoruje ich renowację.

Los pozostałych ikon z ikonostasu w Cisowcu jest nieznany.

Dziewięć ikon uratowanych

Szczęśliwie zbiegło się to z uruchomieniem ministerialnego programu finansowania renowacji dzieł sztuki. Dzięki pieniądzom z ministerstwa i pomocy sponsora, która przeznaczona została przez muzeum na wkład własny, w tamtym roku renowacji doczekało się 5 obiektów, w tym Carskie Wrota z XVIII w., pochodzące z Cisowca, zaś w kwietniu b.r. rozpoczęły się prace nad Zwiastowaniem (XVI w., pochodzenie nieznane), dwustronną ikoną na awersie której znajduje się Matka Boska Hodegetria, a na rewersie Św. Mikołaj (XVIII w., pochodzenie nieznane), Św. Mikołaja (XVIII w., pochodzenie nieznane) oraz XVIII - wiecznym Rządem Apostolskim z Cisowca.

- Z czterech wytypowanych ikon na uwagę zasługuje przede wszystkim niewielkich rozmiarów ikona ze sceną Zwiastowania, będąca przykładem malarstwa ikonowego znakomitej szkoły Rusi Halickiej.

Była ona eksponowana w salach zamku, ale nie poddawano jej konserwacji od lat. Mocno zabrudzona powierzchnia, ściemniały werniks i spore braki warstwy malarskiej uniemożliwiały ujrzenie całego jej piękna i pełny odbiór płynących z niej treści teologicznych. Po zabiegach konserwatorskich ikona odżyła nowym blaskiem i kolorytem - podkreśla Katarzyna Winnicka z Muzeum Historycznego w Sanoku.

Pozostałe ikony ujęte w projekcie stanową przykład późniejszego XVIII-wiecznego malarstwa cerkiewnego z Obszaru Rzeczypospolitej. Ich konserwacja, ze względu na stan dzieł, wymaga sporego wkładu finansowego i pracy.

Dwie ikony: Zwiastowanie oraz Rząd Apostolski z Cisowca zostały już odnowione. Kolejne dwie zostaną odnowione do końca listopada.
Przy renowacji ikon pracuje trzech konserwatorów dzieł sztuki: Barbara Bandurka, Anna Skrabalak i Sandra Benedyk.

- W ramach konserwacji usunięto dawne reperacje drewna, oczyszczono lica metodą chemiczną i mechaniczną, zlikwidowano pęcherze, uzupełniono ubytki drewnianego podobrazia, scalono kolorystycznie, na koniec zabezpieczono werniksem - wylicza Katarzyna Winnicka.

Dzięki pomocy Andrzeja Batrucha wszystkie zniszczone ikony z Cisowca poddano renowacji. Sponsor w 2010 r. przeznaczył na ten cel 2150 euro, rok później 2600 euro, a w tym roku była to kwota 3650 euro. Pomoc ministerialna wyniosła 25,5 tys. zł. Muzeum Historyczne z własnej kasy wydało tylko 450 zł.

Muzeum w Sanoku nie posiada własnej pracowni konserwatorskiej

- Niestety, prace restauratorskie od wielu lat utrudnia brak dobrze wyposażonej pracowni konserwatorskiej - dodaje Winnicka. - Aktualnie musimy zlecać konserwacje osobom z zewnątrz, płacąc za wykonane prace niemałe kwoty. Problem jest poważny, ponieważ dotyczy wielu wysokiej klasy dzieł sztuki, w tym także prac Zdzisława Beksińskiego, wystawianych na ekspozycji, ale też przechowywanych w magazynach.