Magurski Park Narodowy. Zachwycająca kraina lasów i drapieżników

Magurski Park Narodowy został utworzony 24 listopada 1994 roku i jest najbardziej lesistym parkiem narodowym w Polsce. Lasy zajmują aż 95 proc. jego powierzchni, która wynosi dokładnie 194,389 km2. Ochrona ścisłej podlega 2407,7 ha. Na ekosystem leśny składa się: 60 proc. buczyny, 20 proc. sośniny, 3,5 proc. olszyny, 2 proc jedliny. Obecne są tu dwa piętra roślinności - piętro pogórza oraz regiel dolny.

Park położony jest w blisko 90 proc. na terenie Podkarpacia, a w niespełna 10 proc. na obszarze Małopolski. Umiejscowiony jest w 3 powiatach: jasielskim, krośnieńskim oraz gorlickim oraz 7 gminach: Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Dębowiec, Dukla, Lipinki oraz Sękowa. Najwyższy punktem Magurskiego Parku Narodowego jest wzniesienie Wątkowa o wysokości 845,94 metrów n.p.m. Park ma także ciekawych sąsiadów. Od wschodu sąsiaduje z Jaśliskim Parkiem Krajobrazowym, od południa zaś, przez granicę państwową, ze słowackim Obszarem Chronionego Krajobrazu „Karpaty Wschodnie”.

Symbolem MPN jest orlik krzykliwy Clanga pomarina. To jedna z najliczniejszych populacji tego ptaka z rzędu szponiastych w Polsce. W Parku gniazduje około 25 do 30 par. Orlik spotykany jest tam od kwietnia do września. Zimę i wiosnę spędza w południowej oraz centralnej części Afryki.

Królestwo drapieżników

W Magurskim Parku Narodowym żyją wszystkie gatunki dużych drapieżników. W lasach można spotkać wilki, rysie i niedźwiedzie. Ofiarami wilczych łowów padają najczęściej jelenie, na których żeruje potem mnóstwo innych zwierząt, takich jak król magurskich przestworzy, orzeł przedni, kruki, myszołowy i niedźwiedzie.

Wiosną i latem na niebie oraz łąkach królują orliki krzykliwe, które polują na swoje ulubione przysmaki - gryzonie, małe ssaki, gady, płazy i owady. Po zimowej przerwie jako pierwsze budzą się ze snu żmije zygzakowate, następnie zaskrońce zwyczajne i gniewosze plamiste.

Wyjątkowe jest to, że Magurski Park Narodowy jest jednym z nielicznych miejsc w Polsce,
w którym występuje wszystkie pięć krajowych gatunków płazów ogoniastych. Traszki: grzebieniasta, zwyczajna, górska i karpacka rozmnażają się w zbiornikach wody stojącej. Z kolei najliczniejszym gatunkiem ryb jest strzebla potokowa. W wodach żyją także różanki, piekielnice i głowacze pręgopłetwe.

Warte uwagi są także rzeki i strumienie na terenie Parku. Wodne akweny patrolowane są przez raki szlachetne. To potwierdzenie, że woda w tym miejscu jest krystalicznie czysta. Jesienią magurskie łąki odwiedzane są przez turystów, których przyciągają przepiękne, fioletowe dywany zimowitów jesiennych. Obserwatorzy lubią odwiedzać Park zimą. Zdarza się, że na śniegu można zaobserwować tropy niedźwiedzi, które robią psikusa i budzą się w środku zimy.

Ponad 145 km tras

Magurski Park Narodowy to miejsce idealne do pieszych wycieczek i uprawiania niektórych sportów. Całkowita długość tras to około 145,5 km. Zaliczamy do nich szlaki turystyczne, ścieżki przyrodnicze, trasy rowerowe oraz trasy konne. Zwiedzać można na różne sposoby: spacerując, jeżdżąc na rowerze, uprawiając jogging, biegając czy jeżdżąc konno. W MPN wyznaczono następujące szlaki piesze:

• Szlak czerwony: Ustroń-Wołosate, 20,5 km
• Szlak niebieski im. K. Pułaskiego: Grybowo-Ustrzyki Górne, 24,5 km
• Szlak niebieski: Rozdziele-Ferdel, 2,5 km
• Szlak zielony: Gorlice-Ożenna, 41,5 km
• Szlak czarny: Folusz-Ferdel, 6,5 km
• Szlak żółty: Mrukowa-Trzy Kopce, 3,2 km
• Szlak żółty: Tylawa-Baranie, 5 km
• Szlak żółty: Przełęcz Mazgalica-Huta Polańska, 1 km
• Szlak żółty: Krempna-Bartne, 17,6 km

Ciekawe są także zabytki zlokalizowane w obrębie MPN i w najbliższej okolicy. Ogromne wrażenie robią cerkwie, jakby ta w Krempnej, Kotani, Świątkowej Wielkiej czy w Olchowcu. Można także zobaczyć pozostałości grodziska w Brzezowej z IX-X wieku, jezioro zaporowe w Klimkówce, cmentarze z I wojny światowej np. w Krempnej, Grabiu, Długim, Woli Cieklińskiej i na Rotundzie oraz liczne kapliczki, kamienne krzyże i figury przydrożne.

Ochrona wyjątkowego chrząszcza

Ciekawostką jest to, że w Parku odnotowano najsilniejszą populację nadobnicy alpejskiej (Rosalia alpina). Jest to rzadki chrząszcz związany z martwym drewnem drzew liściastych. Aby chronić ten wyjątkowy gatunek, Fundacja PGE wspomogła badania naukowe dotyczące biologii i ekologii lokalnej populacji chrząszcza. Badania przeprowadzane są w 2023 oraz będą kontynuowane w 2024 roku. Obejmą dwa zakresy - zadania telemetryczne, mówiące o zdolnościach dyspersyjnych oraz zasięgu osobniczym owadów, a także zadania genetyczne, pokazujące kondycję zdrowotną magurskiej populacji nadobnicy. Te działania pozwolą na jeszcze silniejszą ochronę tego niezwykłego gatunku chrząszcza.

PGE dla Magurskiego Parku Narodowego

To nie jedyne działanie, jakie prowadzi Grupa PGE na rzecz Magurskiego Parku Narodowego. W 2023 oraz 2024 roku prowadzona będzie akcja edukacyjna pt. „Przyroda na wyciągnięcie ręki”. W planach jest m.in. uzupełnienie funkcji edukacyjnej Ogrodu Dydaktycznego Magurskiego Parku Narodowego. W ramach pierwszego etapu zostanie wykonana koncepcja, wykonanie projektu oraz wykonanie i montaż w ogrodzie tablicy (gry edukacyjnej) z interakcją i elektroniką. Kolejnym planem jest wsparcie przy organizowaniu festiwalu edukacyjnego „U źródeł natury”. PGE sfinansuje wykłady i zajęcia praktyczne, które zostaną udostępnione na zasadzie otwartych licencji, a także pracy profesjonalnego grafika wykonującego zapis graficzny na specjalnych piankach oraz jego późniejszą digitalizację.

W Magurskim Parku Narodowym można przebywać od wschodu do zachodu słońca. Ważne, aby przestrzegać wszelkich zasad zawartych w regulaminie. Obowiązuje on na terenie całego obszaru. Ci, którzy chcą zorganizować imprezę edukacyjną, turystyczną, sportową lub rekreacyjną, muszą otrzymać zgodę Dyrektora Parku. Wspólnie możemy dbać o to wyjątkowe miejsce w naszym kraju. Wystarczą drobne ruchy, takie jak zachowanie ciszy podczas wizyty w Parku, nie zostawianie śmieci i resztek jedzenia oraz korzystanie wyłącznie z wyznaczonych tras. Te proste sposoby sprawią, że zachowamy piękno i czystość tego miejsca na kolejne lata.