Masz prawo do urlopu

Naszym Czytelnikom radzi Wiesław Kaczanowicz, Okręgowy Inspektor Pracy w Rzeszowie.

Wczasy pod gruszą

Niestety, nie w każdym zakładzie jest obowiązek tworzenia funduszu, z którego wypłacane jest świadczenie tzw. wczasy pod gruszą. Jeśli w zakładowym regulaminie jest przewidziana taka forma świadczenia jak wczasy pod gruszą, musi być pracownikowi wypłacona pod warunkiem, że w ramach urlopu pracownik wykorzystał 14 kolejnych, następujących po sobie dni kalendarzowych.

Popularna "grusza" jest formą dopłaty do wczasów. Jej wysokość zależy od wielkości dochodów na członka rodziny. Jeżeli w zakładzie pracuje dwóch członków rodziny, to każdy z nich ma prawo do korzystania z tego funduszu. Nie można też wykluczyć któregokolwiek pracownika z uczestnictwa w tym funduszu.

Zakładowy regulamin określa wysokości dopłaty z tego funduszu. Regulamin musi być uzgodniony ze związkami zawodowymi. Musi też być określone precyzyjnie, czy pracownicy korzystają z niego co rok, czy co dwa lata.

Czy szef może przerwać twój urlop?

Istnieje prawnie taka możliwość, że w wyjątkowych sytuacjach i potrzebach, np. awaria w zakładzie, pracodawca może pracownika ściągnąć z urlopu. W takiej sytuacji szef musi pokryć pracownikowi wszystkie koszty związane z przerwaniem urlopu. Przykładowo - powinien zwrócić pieniądze za przerwane wczasy wykupione w ośrodku wypoczynkowym.

Zapamiętaj

W innym przypadku nie wolno pracownikowi przerywać urlopu.

Z reguły nie ściąga się z urlopu pracowników odpoczywających za granica. Chyba, że praca danej osoby ma charakter służby i wtedy pracownik może być zobowiązany do czuwania pod telefonem w czasie urlopu.

Czy szef może odmówić urlopu?

W pewnych sytuacjach może odmówić. Najczęściej w zakładzie na początku roku robi się plan urlopów. Ale szef może się też umówić ze związkami zawodowymi, że nie będzie grafiku urlopów i wtedy kierownictwo uzgadnia bezpośrednio z pracownikiem termin wykorzystania urlopu.

Uwaga
Pracownik nie może pójść na urlop, jeżeli nie otrzymał zgody na urlop.
Pracodawca może pracownikowi przesunąć termin urlopu. Ale pracownik też ma prawo wystąpić o zmianę terminu urlopu. Prawo daje możliwość elastycznego porozumienia się obu stron. Istnieje natomiast obowiązek wykorzystania urlopu przez pracownika.

Kiedy musisz wykorzystać urlop?

Pracodawca musi do końca pierwszego kwartału roku następnego udzielić urlopu pracownikowi. W myśl przepisów "udzielić urlopu" wcale nie znaczy, że pracownik musi koniecznie pójść na urlop w terminie do 31 marca następnego roku.

Wystarczy, że do tej daty uzgodni z pracodawcą termin wykorzystania tego urlopu i musi mieć na to zgodę, kiedy konkretnie ten urlop bezwzględnie wykorzysta. Może np. wykorzystać w maju, ale nie ma możliwości już cofnięcia tego uzgodnionego terminu.

Pracownik ma 3 lata czasu na wykorzystanie tego zaległego urlopu. Przykładowo - pracownik wybiera się na dłużej za granicę i prosi pracodawcę, że zaległy urlop wykorzysta w roku następnym razem z bieżącym.

Nie udzielenie pracownikowi należnego urlopu do 31 marca roku następnego jest już wykroczeniem. Pracodawca może zostać ukarany. Mandat wyniesie nawet do 2 tysięcy złotych.

Prawo nie przewiduje możliwości zapłaty za niewykorzystany urlop. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypłaca się wyłącznie wtedy, jeżeli pracownik rozwiązuje stosunek pracy z danym zakładem.

Szef może wysłać pracownika na urlop, nawet gdy on tego nie chce. Np.
w wielu firmach zachodnich a także ich polskich filiach jest przyjęte, że miesiąc sierpień jest terminem urlopów w całym zakładzie. I wtedy wszyscy idą na urlop. Pracownik nie może powiedzieć, że nie weźmie w tym terminie na urlop.

Urlop na żądanie

Kodeks pracy przewiduje, że pracownik ma prawo wykorzystać 4 dni
w roku poza zgodą pracodawcy.

Pracownik zgłasza wtedy, że bierze dzień urlopu na żądanie, ale musi to zrobić
w dniu, w którym będzie nieobecny w pracy. Taka sytuacja może powtórzyć się cztery razy w roku. Pracodawca nie może powiedzieć, że się nie zgadza.

W grafiku urlopów na cały rok nie uwzględnia się tych 4 dni. Czyli, jeśli ktoś ma 26 dni urlopu, to planuje się w grafiku tylko 22 dni.

Ile przysługuje nam urlopu

Wymiar urlopu wypoczynkowego każdego pracownika zależy przede wszystkim od rodzaju ukończonej szkoły, jak również od posiadanego stażu pracy.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,

- średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,

- średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,

- szkoły policealnej - 6 lat,

- szkoły wyższej - 8 lat.

Wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu.

Wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni dla osoby ze stażem pracy poniżej 10 lat,
- 26 dni dla osoby ze stażem pracy wynoszącym co najmniej 10 lat.