Nie bój się zatrudniać niepełnosprawnego

Osoby niepełnosprawne mogą być zatrudniane zarówno na chronionym, jak i na tzw. otwartym rynku pracy.

- O możliwości wykonywania pracy na konkretnym stanowisku decyduje zawsze lekarz medycyny pracy. Podejmuje on taką decyzję na podstawie przeciwwskazań, jakie wiążą się z danym rodzajem niepełnosprawności – mówi Katarzyna Kędzior – Łątka, trener pracy. - Na otwartym rynku pracy niepełnosprawny stara się o pracę w ten sam sposób, jak osoba pełnosprawna wykazując się posiadanym wykształceniem, umiejętnościami i doświadczeniem zawodowym. Różnica jest taka, że w przypadku zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, pracodawca może liczyć na dofinansowanie do wynagrodzenia ze środków PFRON.

Wiele rodzajów niepełnosprawności

Pracodawcy, mimo że mają coraz większą świadomość, jeśli chodzi o możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych, to i tak często boją się to zrobić.

- Panujący stereotyp podsuwa pracodawcom myśl, że niepełnosprawny to osoba na wózku, a z tym wiążą się problemy takie jak przystosowanie budynku firmy do potrzeb nowego pracownika, konieczność zamontowania windy, podjazdów, modernizacji toalet. Tymczasem należy pamiętać, że niepełnosprawność to bardzo szerokie pojęcie, a jej rodzajów jest bardzo dużo. Czasem niepełnosprawności wcale nie widać – tłumaczy nasza rozmówczyni.

- Poza tym pracodawcy czują na ogół lęk przed nieznanym. Obawiają się czy osoba niepełnosprawna poradzi sobie z obowiązkami na swoim stanowisku. Jednak w większości przypadków okazuje się, że osoby z niepełnosprawnością pracują tak samo dobrze jak osoby pełnosprawne.

Potrzebny pracownik

- Obecnie pracodawcy najchętniej zatrudniają osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Tutaj dofinansowanie jest na poziomie średnim. Najwyższe obejmuje zatrudnienie pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Najniższe zaś otrzymuje pracodawca zatrudniający pracownika o lekkim stopniu niepełnosprawności. Wysokość dofinansowania m.in. uzależniona jest od stopnia i rodzaju niepełnosprawności, wysokości wynagrodzenia brutto i wysokości składek na ubezpieczenia, oraz tego czy pracodawca posiada status pracodawcy otwartego lub chronionego rynku pracy, ale zawsze wysokość dofinansowania nie może przekroczyć 75% kosztów płacy. Przykładowo, gdy pracownik z umiarkowanym stopniem zarabia 1500 zł brutto, to pracodawca z otwartego rynku otrzyma ok. 1250 zł dofinansowania, natomiast pracodawca z rynku chronionego ok. 1328 zł.

Niskie kwalifikacje

Okazuje się, że jedną z większych trudności, a tym samym przeszkód, które uniemożliwiają osobie niepełnosprawnej znalezienie pracy na otwartym rynku są niskie kwalifikacje i małe doświadczenie zawodowe. Jest to zazwyczaj jedynie wykształcenie podstawowe bądź zawodowe w zawodach, na które nie ma już zapotrzebowania. Dlatego tak trudno jest im znaleźć pracę.

- Osoby niepełnosprawne, które mają kwalifikacje, nie potrzebują specjalnego wsparcia przy szukaniu pracy. Niskie wykształcenie osób niepełnosprawnych jest wynikiem nałożenia się wielu czynników, np. środowiskowych, w tym biednych rodzin, których zwyczajnie nie stać na edukację niepełnosprawnych dzieci. Nie jest ona traktowana jako ważny element ich życia. Wykształcenie i posiadane umiejętności są niskie szczególnie u osób niepełnosprawnych powyżej 45 roku życia. Dlatego dużo projektów (finansowanych ze środków unijnych i PFRON-u) skierowanych jest właśnie do tych osób. Bariera wieku powoduje, że trudno jest się przekwalifikować i odnaleźć na otwartym rynku pracy – mówi trener pracy. - Osoby niepełnosprawne o niskich kwalifikacjach mają szansę na pracę jedynie w usługach czystościowych (czyli np. w firmach sprzątających), dozorze, ochronie, gastronomii, ogrodnictwie.

Trener pracy dla niepełnosprawnych

W realizowanych projektach uwzględnia się także szanse osób niepełnosprawnych na znalezienie pracy na otwartym rynku.

- W obecnie realizowanym projekcie Punkty Wsparcia Zawodowego dla Osób Niepełnosprawnych jest stanowisko trenera pracy, który sam wychodzi do pracodawców, szuka miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, informuje o możliwościach uzyskania dofinansowania do wynagrodzeń.

Projekt uwzględnia także prowadzenie punktów wsparcia zawodowego dla osób niepełnosprawnych, które ułatwią im wejście na otwarty rynek pracy.

- Tworzymy indywidualne plany działania, pomagamy w tworzeniu dokumentów aplikacyjnych, bo często zdarza się, że osoby niepełnosprawne nie mają dostępu do komputera czy drukarki. Pomagamy docierać im do pracodawców. Zadaniem trenera pracy jest także monitorowanie pracy podopiecznego już w trakcie zatrudnienia w firmie.

- Zdarza się, że osoba niepełnosprawna podejmuje pracę, ale po okresie próbnym umowa z nią nie jest przedłużana. Czasem pojawiają się problemy z adaptacją w nowym miejscu pracy, m.in. z dogadaniem się z załogą i przełożonymi.

Poszukiwani studenci zaoczni

Tego typu projektami zainteresowane są głównie osoby niepełnosprawne. Pracodawcy interesują się nimi już w dużo mniejszym stopniu. Trudno jest przekonać pracodawcę na otwartym rynku pracy, żeby zatrudnił osobę niepełnosprawną. Teraz idealnym kandydatem na pracownika jest student, studentka studiów zaocznych. Decydującym jest też tutaj wiek takiego kandydata, z którym wiąże się większa efektywność pracy.

- Mimo, że zwiększa się świadomość pracodawców jeśli chodzi o zatrudnianie osób niepełnosprawnych, to możliwość uzyskania dofinansowania i otrzymania dopłat z PFRON jest wciąż czynnikiem decydującym – mówi Katarzyna Kędzior – Łątka.