W niedzielę w Jaśle - dzień dawcy szpiku. Zapraszamy do udziału w akcji

Akcja rozpocznie się 26 września (niedziela) o godzinie 10.00 i potrwa do godziny 15.00. Osoby, które nie będą mogły wziąć udziału w niedzielnej akcji , mogą przychodzić do RCKiK w Jaśle od poniedziałku do piątku w godzinach 7.30 - 11.00.

- W porozumieniu z jasielskim oddziałem RCKiK zapraszamy wszystkich chętnych do oddawania próbek krwi na badania zgodności tkankowej - mówią Tomasz Stępniak i Łukasz Kotulak, organizatorzy akcji, zarejestrowani potencjalni dawcy szpiku kostnego.

Oprócz próbek krwi do badań zgodności tkankowej (potocznie "próbki na szpik") można także oddać krew (450 mil) w ramach honorowego dawstwa krwi.

- Niedzielna akcja polegać będzie na pobraniu próbek krwi od jak największej ilości potencjalnych dawców szpiku - wyjaśnia Kotulak. - Od każdej osoby w wieku 18-40 lat, która wypełni ankietę zdrowotną, zostanie przebadana i podpisze oświadczenie, zostaną pobrane 2 próbki krwi, po 4 mil każda.

Pobrana krew zostanie oznaczona specjalnymi kodami cyfrowo liczbowymi (dane osobowe nie są widoczne) i przekazana do RCKiK w Kielcach. Obydwie próbki zostaną przebadane pod względem antygenów zgodności tkankowej HLA. Badania określą też grupę krwi oraz występowanie przeciwciał na choroby, które wykluczają potencjalnego dawce. Wynik badania i zaszyfrowane dane osobowe zostaną umieszczone w bazie kandydatów na dawców szpiku kostnego w Centralnym Rejestrze w Warszawie - w Poltransplancie.

Kto może zostać dawca szpiku?

- Każdy pełnoletni, zdrowy, tj. nieobciążony chorobami genetycznymi, dziedzicznymi, przewlekłymi człowiek w wieku 18 - 40 lat - wyjaśnia Stępniak.

Banki potencjalnych dawców szpiku powstają ze względu na bardzo niskie prawdopodobieństwo istnienia identycznych antygenów zgodności tkankowej wśród ludzkiej populacji. Szansa znalezienia zgodnego, niespokrewnionego dawcy jest tym większa, im większy jest rejestr dawców.

- W krajach, gdzie rejestry liczą kilkaset tysięcy i więcej potencjalnych dawców prawdopodobieństwo znalezienia zgodnego dawcy wynosi nawet 80 procent - podkreśla Kotulak.. - Aktualnie w Polsce zarejestrowanych jest około 50 tys. potencjalnych dawców szpiku w 6 bankach.

Wszystkie działające w Polsce rejestry należą do Światowego Banku Szpiku Bone Marrow Donor Worldwide z siedzibą w Leiden (Holandia). Bank skupia 96 rejestrów z 43 krajów świata i gromadzi informacje ponad 11 milionów potencjalnych dawców komórek krwiotwórczych. Największe rejestry funkcjonują w USA - ok. 5 mln, Niemczech - ok. 3,5 mln, Wilk. Brytanii - ok. 750 tys., Włoszech - 330 tys. Nawet 10-milionowe Czechy mają rejestr liczący ok. 50 tys. dawców.

- Za pośrednictwem bankowej wyszukiwarki internetowej wszyscy dawcy są widoczni i dostępni (ujawniony jest tylko kod identyfikacji i HLA) dla wszystkich ośrodków zajmujących się doborem par dawca-biorca na całym świecie - mówi Stępniak. - Celem jest ratowanie życia. Ten nadrzędny cel powoduje, że nie istnieją różnice kulturowe, ani polityczne.

Co daje?

Dawstwo szpiku wykluczają:

choroby serca, nadciśnienie, hemofilia i inne choroby krwi, epilepsja i inne choroby neurologiczne, anemia, hemofilia, epilepsja, choroby nerek i układu moczowego, kiła, gruźlica, choroby autoimmunologiczne, nowotworowe, cukrzyca, aktywna astma, łuszczyca, przechorowanie wirusowego zapalenia wątroby (każdego typu) nosicielstwo wirusów HIV, HCV, CMV, HIV, czasowo, tj. na okres 6 miesięcy dyskwalifikują zabiegi operacyjne, tatuaże, przekłucia uszu lub innych części ciała, ciąża na ok. 1,5 roku, waga ciała poniżej 50 kg.

Jeśli dawca jest wstępnie zgodny z pacjentem rozpoczyna się kolejny etap, tj. procedura doboru dawca-biorca. Procedura doborowa polega na potwierdzeniu, bądź wykluczeniu zgodności antygenowej dawcy z chorym, co wiąże się z: ponownym kontaktem z dawcą, ustaleniem jego stanu zdrowia, potwierdzeniem chęci oddania szpiku kostnego, przeprowadzeniem szczegółowych badań
Jeśli potwierdzi się zgodność między dawcą chorym, rozpoczyna się ostateczna kwalifikacja medyczna odbywająca się w jednym z ośrodków transplantacyjnych najbliżej miejsca zamieszkania dawcy, po której następuj pobranie szpiku lub komórek macierzystych krwi obwodowej.
Jedynym kryterium jest zgodność antygenów HLA, które muszą być identyczne lub bardzo podobne do antygenów pacjenta.

- Jednak każdy naród i region ma charakterystyczne kombinacje genetyczne, dlatego najłatwiej dla polskiego chorego znaleźć polskiego dawcę - zaznacza Kotulak. - Jasło z racji swej burzliwej historii - powojenne zniszczenia zmusiły starą populację do rozjechania się po świecie, kilka lat po wojnie wraz z rozwojem przemysłu, poczęli do Jasła przyjeżdżać ludzie z różnych stron polski - jest genetycznym tyglem. Mieszkają u nas ludzie pochodzący z różnych stron Polski, można u nas znaleźć dużą różnorodność polskich genów. Mamy nadzieję, że akcja z 26 września przysłuży się polskiej transplantologii szpiku.

- Mitem jest rzekome wbijanie igieł w kręgosłup - wyjaśnia Stępniak. - Do lat 90. powszechna była metoda pobierania szpiku z grzebienia talerza kości biodrowej. Zabieg odbywał się pod narkozą i polegał na wkłuwaniu strzykawek w kość biodrową i odsysaniu zgromadzonego tam szpiku. Obecnie technika poszła znacznie do przodu i tego typu zabiegi stosowane są sporadycznie. Obecnie zabieg polega na podaniu dawcy specjalnego leku, który powoduje, że komórki szpiku kostnego namarzają się i przemieszczają się z kości do krwioobiegu. Ten proces trwa od 3 do 5 dni. Następnie dawca podłączany jest przez żyłę łokciową do urządzenia, które z jego krwi obwodowej izoluje komórki macierzyste. Zabieg trwa ok. 1,5 godziny, przeprowadzany jest w zupełnej świadomości, a ból ogranicza się do wkłucia 2 igieł w żyłę łokciową dawcy i to wszystko.

Termin pobrania zsynchronizowany jest z przygotowaniem pacjenta do transplantacji. Szpik dostarczany jest do kliniki transplantacyjnej przez specjalnego kuriera i podawany choremu droga kroplówki.

- To aż tyle i tylko tyle, żeby bez uszczerbku własnego zdrowia uratować czyjeś życie - podkreślają organizatorzy jasielskiej akcji.