Wicepremier Piotr Gliński w Tarnobrzegu. Słynna kolekcja dzikowska sfinansowana niemal w całości przez budżet państwa (ZDJĘCIA)

Podczas uroczystości w Zamku Tarnowskich w Dzikowie, siedzibie Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega, minister Piotr Gliński, prezydent Tarnobrzega Dariusz Bożek i dyrektor muzeum Tadeusz Zych podpisali w tej sprawie pamiątkowy akt.

W wydarzeniu uczestniczyli między innymi europoseł Tomasz Poręba, poseł PiS Krzysztof Sobolewski, marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl, wicemarszałek Ewa Draus, podkarpacki wojewódzki konserwator zabytków Beata Kot, dyrektor Muzeum - Zamku w Łańcucie Wit Karol Wojtowicz, pełnomocnik rodziny Tarnowskich mecenas Piotr Boroń oraz tarnobrzescy radni i pracownicy muzeum.

Dla dobra polskiej kultury kolekcja dzikowska, czyli Tarnowskich z Dzikowa wróciła do domu

- mówił minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu profesor Piotr Gliński.

Przyznał, że od pierwszych rozmów o kolekcji wspierał starania Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega i władz miasta, aby stała się ona własnością Tarnobrzega. Udało się to dzięki decyzji premiera Mateusza Morawieckiego o dodatkowym wsparciu budżetu ministerstwa kultury, które przeznaczyło więcej pieniędzy na konkurs dotyczący kolekcji muzealnych.

- Praca polityka może być czasami bardzo wdzięczna, zwłaszcza kiedy spełnianie obowiązków daje satysfakcję. Jesteśmy po to, by wypełniać obowiązek wobec społeczeństwa, żeby przyczyniać się do dobra publicznego i takie momenty dają satysfakcję, że to się udaje - powiedział minister.

Wszystkim, którzy przyczynili się do tego, że ta kolekcja zostaje w Tarnobrzegu, w swoim domu, bardzo serdecznie dziękuję, w imieniu tarnobrzeżan

- mówił prezydent miasta Dariusz Bożek. Podziękował za przychylność profesorowi Piotrowi Glińskiemu oraz europosłowi Tomaszowi Porębie, który od dwóch lat lobbował w sprawie pozyskania zbiorów przez tarnobrzeskie muzeum.

Panie pośle, właściwie wszystko zaczęło się od naszego spotkania i pierwszej rozmowy. To tamta rozmowa spowodowała, że dziś jesteśmy w tym miejscu, że świętujemy to ważne wydarzenie. Pana działanie było błyskawiczne. Otworzyło wiele drzwi, pokazało wiele możliwości. Za to bardzo serdecznie dziękuję. Państwo marszałkowie województwa podkarpackiego, także państwa wsparcie było bardzo cenne na każdym etapie tej sprawy, państwu również należą się wielkie podziękowania. Lista osób, którym należą się podziękowania jest długa, to między innymi także pan premier Mateusz Morawiecki, minister Michał Dworczyk. Nie wszyscy mogli tu być dziś z nami. Po dzisiejszej uroczystości osobiście każdej z tych osób osobiście podziękuję.

Prezydent Tarnobrzega podkreślił doniosłość dzisiejszego wydarzenia.

Jesteśmy w miejscu, w którym zaczęła się historia naszego miasta, tu zaczął się Tarnobrzeg. Tutaj Waleria ze Stroynowskich i Jan Feliks Tarnowscy zaczęli tworzyć dzieło swojego życia - kolekcję dzikowską. Jesteśmy w pięknym momencie, świętujemy bowiem 428. rocznicę powstania miasta i trzydziestą rocznicę powołania muzeum. Kiedy pan Jan Tarnowski zaproponował, aby kolekcja dzikowska została w Tarnobrzegu nie wahałem się ani przez moment. Uważałem, że nie możemy sobie pozwolić, by dziedzictwo naszego narodu, dziedzictwo tarnobrzeżan mogło ulec rozproszeniu. Nie mamy tu już dwu bardzo ważnych dzieł, które kiedyś zdobiły tę kolekcję, to Lisowczyk Rembrandta i rękopis Pana Tadeusza. Przed laty możliwość, by oryginał poematu Mickiewicza pozostał tu, w zamku, zaprzepaszczono. Teraz ja, stojąc przed decyzją odnośnie kupna kolekcji, uważałem, że nie mogę popełnić tego samego błędu, że to dziedzictwo musi zostać w naszym mieście. To jest nasza historia, coś z czym każdy tarnobrzeżanin się identyfikuje

- mówił Dariusz Bożek, prezydent Tarnobrzega.

Zakup kolekcji składającej się z galerii obrazów artystów europejskich i polskich (XVI-XX wieku), zbioru miniatur, rzeźb, pamiątek narodowych (zdeponowanych przez Tarnowskich w tarnobrzeskim muzeum i Muzeum - Zamku w Łańcucie) sfinansowano niemal w całości dzięki dwóm grantom z Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, o które wnioskowali pracownicy muzeum.

Łączna kwota wsparcia to 3 miliony 920 tysięcy złotych (pierwszy grant w wysokości 270 tysięcy złotych, kolejny w wysokości 3,65 miliona złotych). Z budżetu miasta na ten cel wydatkowane zostanie więc jedynie 80 tysięcy złotych a nie, jak wcześniej zakładano za zgodą rady miasta, niemal całość kosztów.

Umowa zawarta z rodziną Tarnowskich opiewa na 4 miliony złotych, co zważywszy na rzeczywistą wartość dzieł (rzeczoznawcy mówią o ponad 30 milionach złotych - red.) jest kwotą symboliczną.

Dokonuje się rzecz niezwykła, po ponad osiemdziesięciu latach decyzją władz centralnych, wraca kolekcja dzikowska do miejsca skąd wyszła. Te półtora tysiąca rzeczy, które trafią do naszego muzeum sprawia, że będziemy właścicielami jednej z największych, jeśli nie największej, kolekcji ziemiańskiej, jakie posiada polskie muzeum

- podsumował Tadeusz Zych, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega.

Powstała w latach 1804-1834 z inicjatywy Jana Feliksa Tarnowskiego i jego żony Walerii ze Stroynowskich Tarnowskiej. Para ta, podzielająca zamiłowanie do sztuki, nauki i przeszłości Polski, poczyniła ważny krok dla kultury naszego kraju. Stworzony przez nich zasadniczy zrąb kolekcji, poszerzanej później przez kolejne pokolenia, doprowadził do powstania jednego z najważniejszych na ziemiach polskich zbioru gromadzącego dzieła sztuki, bezcenną bibliotekę z licznymi rękopisami (w tym „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza), inkunabułami, starodrukami oraz archiwum.

W 1939 kolekcja została rozproszona. Większość dzieł sztuki z Dzikowa trafiło do muzeów w Warszawie, Krakowie i Łańcucie. Dzięki wieloletnim staraniom rodziny Tarnowskich, najpierw ostatniego pana na Dzikowie, Artura Tarnowskiego, a w ostatnich latach jego syna Jana, obrazy w kolekcji dzikowskiej powróciły jako wieloletni depozyt „do domu”, tam gdzie ich miejsce.

Od 2015 roku w muzeum w Dzikowie - Tarnobrzegu, można podziwiać około 120 obrazów wybitnych malarzy. Znajdują się tu między innymi prace: Salvatora Rosy, Simone de Pesaro, Alonso Cano, Guercina, Schalkena, Thomasa Wycka, de Gryfa, Carracciego, oraz dzieła z warsztatów Rembrandta, van Dycka i Canaletta. Szczególną uwagę przyciągają obrazy polskich mistrzów: duży zbiór prac Juliusza i Wojciecha Kossaków, Henryka Rodakowskiego, Piotra Norblina i Kazimierza Pochwalskiego. Ozdobą kolekcji są miniatury.

Jak pisał znawca przedmiotu w katalogu do słynnej wystawy w Muzeum Narodowym “Ex Collectione Dzikoviana”: „Zbiory dzikowskie, mimo że w znacznym stopniu zostały uszczuplone i okaleczone wskutek pożaru, zawieruchy wojennej i ludzkiej niegodziwości, istnieją nadal jako cenny składnik narodowego dziedzictwa, jako jedna z niewielu zachowanych kolekcji polskich”.

Kolekcję, która na mocy umowy zawartej z reprezentującym Tarnobrzeg prezydentem a rodem Tarnowskich, staje się własnością miasta wzbogaci też ponad 600 zabytków z Muzeum Zamku w Łańcucie, w tym obrazy (między innymi Landi, Fidanza, Foschi, Kossak, Pochwalski), rzeźby, kolekcja porcelany europejskiej, chińskiej i japońskiej, rodowe srebra i zabytki sztuki złotniczej, kolekcja grafik, w tym autorstwa Verneta, i zbiór mebli z XIV – XIX wieku.