Leśnicy tworzą fotomapę z 1944 r. Na niemieckich zdjęciach lotniczych nie ma reliktowej Puszczy Karpackiej

Leśnicy weszli w posiadanie zdjęć lotniczych, na podstawie których tworzona jest fotomapa, w wyniku niezwykle ciekawego splotu wydarzeń. Informacje o istnieniu niemieckiego archiwum fotograficznego przekazali pracownikom Nadleśnictwa Stuposiany archeolodzy z IPN, którzy w 2022 roku rozpoczęli prace badawcze w Bieszczadach.

Prowadził je Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w ramach pierwszego etapu prac na terenie dawnej leśniczówki Brenzberg (dzisiejsze Muczne), gdzie latem 1944 r. ukraińscy nacjonaliści dopuścili się zbrodni na 74 Polakach poszukujących schronienia u miejscowego leśniczego.

W 1944 roku niemieckie Luftwaffe, czyli siły powietrzne ówczesnej III Rzeszy, wykonały bardzo dokładne zdjęcia lotnicze Bieszczadów i Pogórza Przemyskiego.

Jak udało się ustalić Mateuszowi Podkulowi, przewodnikowi turystycznemu i regionaliście, w 1945 i 1946 r. niemieckie archiwum zdjęć lotniczych wpadło w ręce aliantów. Były to dziesiątki tysięcy fotografii. Zostały one dokładnie skatalogowane i opisane. Po wojnie trafiły do Narodowego Archiwum Stanów Zjednoczonych w College Park.

– Jakość zdobytych materiałów fotogrametrycznych była tak wyśmienita, że przez prawie dwie dekady wywiad amerykański i angielski podczas okresu zimnej wojny bardzo często sięgał do zdjęć wykonanych przez lotników Luftwaffe – podkreśla przewodnik.

Zapis fotograficzny posiada obecnie olbrzymią wartość jako źródło historyczne. Z tego powodu leśnicy postanowili po nie sięgnąć.

– Nie wiedzieliśmy, że jest tak dużo tych fotografii – podkreśla Jan Mazur, z-ca dyrektora RDLP w Krośnie. – Zafascynowaliśmy się tymi zdjęciami, bo widać na nich bardzo dokładnie domy, pola i lasy. Można na nich dostrzec, w jaki sposób gospodarowano obszarami leśnymi. Na zdjęciach da się wyodrębnić szerokie pasy lasów pasterskich, w których bydło, wypasane na połoninach, chroniło się przed słońcem. Dzięki analizie zdjęć można dowiedzieć się, gdzie znajdowały się jedliny, gdzie buczyny, a gdzie były zręby zupełne. Gdy zorientowaliśmy się, że zdjęcia są z całego terenu, doszliśmy do wniosku, że zrobimy fotomapę z 1944 r.

Na pierwszy ogień poszła fotomapa obrazująca stan z czasów wojny dzisiejszego terenu Nadleśnictwa Bircza, gdzie miała istnieć reliktowa Puszcza Karpacka.

– Ta puszcza rzeczywiście tam była, ale jeszcze przed osadnictwem – mówi Jan Mazur. – Zdjęcia pokazują, ile tam jest domów. Na tej podstawie można wysnuć wniosek, jak dużo drewna było potrzeba na wybudowanie tych budynków i na ich ogrzanie. We wsiach w okolicach dzisiejszego Arłamowa dom stał koło domu, a lasów było niewiele. Ci ludzie musieli gospodarować ziemią, by się wyżywić i tak prowadzić gospodarkę leśną, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo cieplne i budulec. Nie ma skrawka ziemi, który nie byłby użytkowany.

Dyr. Mazur jest przekonany, iż zdjęcia z archiwum dobitnie pokazują, iż nieprawdą jest, że w latach 50. leśnicy wyrżnęli Puszczę Karpacką, a taki zarzut pojawia się w mediach społecznościowych.

Tworzenie fotomapy rozpoczęto od Nadleśnictwa Bircza. Przy parkingu leśnym w Makowej postawiono już tablice, na których pokazano, jak osiem dekad gospodarki leśnej zmieniło tereny wcześniej intensywnie zagospodarowane.

Projektowana fotomapa będzie powstawać sukcesywnie. Obejmie teren od autostrady A4 na południe. Zostanie skorelowana ze współczesną ortofotomapą, czyli mapą, która przedstawia fotograficzny obraz terenu.