Stabilne dostawy energii w umiarkowanej cenie? To możliwe!

Działania wojenne na Ukrainie, ale także wcześniejsza agresywna polityka surowcowa Kremla uświadomiły Europejczykom, jak bardzo sytuacja geopolityczna wpływa na bezpieczeństwo energetyczne całego kontynentu.

Dzięki działaniom podjętym przez rząd i spółki energetyczne Polacy mogą liczyć nie tylko na stabilną pracę Krajowego Systemu Energetycznego, ale także na akceptowalne ceny prądu. Warto jednak podkreślić, że długofalowo tani prąd będzie osiągalny tylko dzięki transformacji energetycznej, której ciężar finansowy spoczywa na państwie i i sektorze energetycznym. .

Przyczyny wysokich cen prądu

W 2022 r. ceny surowców w kontraktach terminowych z dostawą na rok 2023 wzrosły o kilkaset procent: gaz – z około 250 do 1500 zł za MW, a węgiel ARA – z około 400 do 1600 zł za tonę. Ponieważ polska energetyka opiera się w dużym stopniu na węglu, wysokie ceny surowców wraz ze zmniejszeniem wydobycia węgla w 2022 r. oraz rosnącymi kosztami uprawnień do emisji CO2 spowodowały znaczy wzrost kosztów produkcji energii w 2022 r.

Ceny surowców, jak i ceny energii elektrycznej na rynkach hurtowych podlegają naturalnym wahaniom Są one zależne także od sytuacji geopolitycznej. Wobec możliwej, potencjalnie dużej zmienności cen surowców, której towarzyszą nieuchronnie rosnące ceny uprawnień do emisji CO2, w Polsce konieczne okazuje się przyspieszenie transformacji energetycznej w kierunku źródeł nisko- i zeroemisyjnych, a w szczególności OZE.

Tarcza solidarnościowa i programy osłonowe

Gdyby koszty surowców i uprawnień do emisji CO2 zostały bezpośrednio przełożone na ceny energii dla wszystkich odbiorców, rachunki wzrosłyby kilkukrotnie. Dzięki rządowej tarczy solidarnościowej ceny energii dla gospodarstw domowych zostały zamrożone i dotowane przez spółki energetyczne oraz państwo. W ten sposób przeciętne gospodarstwo domowe płaci zaledwie 40% realnej ceny za 1 kWh prądu.

Ochroną zostali objęci również odbiorcy wrażliwi, samorządy oraz małe i średnie przedsiębiorstwa, nabywający w 2023 r. energię po maksymalnej cenie 78 groszy netto za 1 kWh.

Mimo korzyści, jakie niesie ze sobą tarcza solidarnościowa oraz inne programy osłonowe, trzeba mieć na uwadze, że są to jedynie działania doraźne. Skuteczna obniżka cen prądu jest możliwa tylko poprzez zmniejszenie zależności wytwarzania energii elektrycznej od węgla czy gazu oraz od konieczności zakupu coraz droższych uprawnień do emisji CO2.

Transformacja energetyczna sposobem na trwałe obniżenie cen energii

Jedynym sposobem na zmniejszenie kosztów wytwarzania energii, a w rezultacie na powstrzymanie wzrostów cen prądu, jest transformacja energetyczna, czyli proces, w którym konwencjonalne źródła energii (elektrownie węglowe i gazowe) zostaną zastąpione źródłami nisko- i zeroemisyjnymi, czyli elektrowniami jądrowymi, wiatrowymi i wodnymi oraz farmami fotowoltaicznymi. Warto przy tym podkreślić, że zapotrzebowanie na energię elektryczną nieustannie rośnie ze względu na postęp technologiczny i gospodarczy. Nie wystarczy więc zastąpić istniejących źródeł wytwórczych, ale równolegle należy zainwestować w nowe. Do 2030 powinno powstać aż o około 1/3 więcej źródeł niż jest ich obecnie.

Transformacja energetyczna obejmuje także modernizację sieci przesyłowych i dystrybucyjnych oraz budowę magazynów energii, zarówno bateryjnych (lokalnych, przydomowych), jak i w postaci elektrowni szczytowo-pompowych. Produkcja prądu z OZE jest nieprzewidywalna (zależy ściśle od warunków pogodowych), stąd dla zapewnienia ciągłości dostaw energii elektrycznej niezbędne jest jej magazynowanie w okresie szczytowej produkcji, tak, żeby można było wykorzystać zapasy, kiedy produkcji nie ma.

Warto podkreślić, że transformacja energetyczna jest procesem, który już trwa. Spółki energetyczne inwestują w nisko- i zeroemisyjne źródła energii. Na przykład grupa PGE w I kwartale 2023 r. wydała 1,5 mln zł, Enea – 580 mln zł. To ogromne kwoty, jednak stanowią zaledwie niewielką część środków, jakie pochłonie cały proces. Na zlecenie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej analitycy EY przygotowali raport, z którego wynika, że łączny koszt transformacji energetycznej do 2030 r. wyniesie około 135 mld euro, czyli 600 mld złotych. Dla porównania – prognozowane dochody budżetu państwa w 2023 r. to kwota 604,5 mld zł.